Mięta jest świetnym wsparciem w dolegliwościach układu pokarmowego, ale warto też wiedzieć, że ma znacznie szersze właściwości w tym miejscowo znieczulające i przeciwbólowe.
Na co pomaga dziurawiec? – 30 właściwości zdrowotnych, skutki uboczne i przeciwwskazania
- Opublikowano: 17.11.2023
W niniejszym artykule zgłębimy tajniki dziurawca – rośliny o bogatej historii i udowodnionych naukowo właściwościach leczniczych. Przedstawimy zarówno korzyści płynące z jego stosowania, jak i potencjalne ryzyka, w tym interakcje z lekami i przeciwwskazania. Czytelnik dowie się, jak bezpiecznie włączyć dziurawiec do swojej domowej apteczki, z uwzględnieniem jego wpływu na układ nerwowy, trawienie oraz skórę. Ponadto, artykuł podkreśli znaczenie konsultacji z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania tej ziołowej kuracji.
Dziurawiec, znany również jako ziele św. Jana (łac. Hypericum perforatum), jest rośliną leczniczą wykorzystywaną w medycynie ludowej i współczesnej fitoterapii. Rośnie powszechnie w Europie, Azji Zachodniej oraz Afryce Północnej i jest pospolity w wielu regionach Polski. Charakterystycznym miejscem jego występowania są łąki, skraje lasów i tereny przydrożne. Dziurawiec to bylina o żółtych, pięciopłatkowych kwiatach i lancetowatych liściach, które wydają się być „prześwietlone” drobnymi, przezroczystymi punktami – stąd nazwa „perforatum”, odnosząca się do tych prześwitujących gruczołów.
Jest to jedna z najbardziej znanych roślin leczniczych, ceniona głównie za swoje działanie antydepresyjne, uspokajające oraz wspomagające leczenie różnych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy lęki. W ziołolecznictwie, stosuje się go także w łagodzeniu problemów żołądkowo-jelitowych, jako środek wspierający trawienie, rozkurczający mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych, a także działający żółciopędnie.
Ziele dziurawca jest również używane zewnętrznie ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne i dezynfekcyjne. Może być stosowane na rany, w postaci maści, olejów czy okładów, oraz do płukania gardła. Dziurawiec jest bogaty w liczne składniki aktywne, w tym hyperycynę, która odpowiada za działanie przeciwdepresyjne, oraz inne substancje, takie jak flawonoidy, które mają właściwości przeciwutleniające.
Przy stosowaniu dziurawca należy pamiętać o jego możliwych interakcjach z lekami i potencjalnych skutkach ubocznych, w tym o fotouczulaniu, które może zwiększać wrażliwość na światło słoneczne. Z tego powodu oraz z uwagi na inne możliwe interakcje, szczególnie ważna jest konsultacja z lekarzem przed zastosowaniem dziurawca, zwłaszcza w terapii farmakologicznej.
Na co pomaga dziurawiec? - 30 obszarów pomocy
Wspieranie funkcjonowania układu nerwowego: Dziurawiec jest ceniony za swą zdolność do wspierania zdrowia psychicznego. Substancje aktywne zawarte w roślinie, takie jak hyperycyna, mogą modulować poziomy neurotransmiterów, w tym serotoniny, co jest kluczowe w utrzymaniu równowagi psychicznej. Stosowanie dziurawca może przynieść ulgę w przypadku lekkich stanów depresyjnych, niepokoju oraz pomaga w utrzymaniu dobrego nastroju i ogólnej równowagi psychicznej.
Łagodzenie dolegliwości związanych z zespołem napięcia przedmiesiączkowego i menopauzą: Związki obecne w dziurawcu, takie jak flawonoidy, mogą wykazywać korzystne działanie w regulacji hormonalnej, co przekłada się na zmniejszenie symptomów PMS oraz niektórych objawów menopauzy. Uważa się, że regularne stosowanie dziurawca może przyczynić się do zmniejszenia wahania nastrojów, bólów i napięcia piersi typowych dla tych stanów.
Działanie antydepresyjne: Hyperycyna, kluczowy składnik dziurawca, jest badana pod kątem jej wpływu na leczenie depresji. Wskazuje się, że może ona hamować działanie enzymu monoaminooksydazy (MAO), co może podnieść poziomy serotoniny w mózgu, przynosząc ulgę w objawach depresji.
Leczenie nerwic i stanów lękowych: Dziurawiec jest naturalnym środkiem, który może być pomocny w łagodzeniu objawów nerwic i lęku. Działanie to jest związane z wpływem na układ nerwowy i regulację neurotransmiterów, co może przynieść ulgę w stanach napięcia nerwowego.
Poprawa jakości snu przy stosowaniu wieczorem: Spożywanie herbatki z dziurawca wieczorem może przyczynić się do uspokojenia i ułatwienia zasypiania, co jest kluczowe dla regeneracji organizmu i poprawy ogólnego stanu zdrowia. Związki zawarte w dziurawcu mogą pomóc w regulacji cyklu snu i czuwania.
Uspokajanie, wyciszenie, poprawa nastroju: Oprócz działania antydepresyjnego, dziurawiec może przynieść ogólne uczucie spokoju i wyciszenia, co ma pozytywny wpływ na jakość życia codziennego. Jego właściwości relaksujące mogą być wykorzystywane w terapii stresu i w stanach zwiększonego napięcia emocjonalnego.
Redukcja objawów zmęczenia psychicznego: Regularne stosowanie dziurawca może pomóc w redukcji odczuwania zmęczenia psychicznego, które jest często wynikiem przewlekłego stresu i przeciążenia.
Łagodzenie bólów żołądka przy miesiączce: Dziurawiec wykazuje właściwości rozkurczowe, które mogą pomóc kobietom w łagodzeniu skurczów i bólów żołądka, często występujących w czasie cyklu miesiączkowego.
Pomoc w zaburzeniach trawienia: Dzięki zawartości związków o działaniu rozkurczowym, dziurawiec może przyczynić się do łagodzenia objawów zaburzeń trawienia, takich jak wzdęcia czy niestrawność.
Wspomaganie trawienia, szczególnie po tłustych posiłkach: Roślina ta może wspierać procesy trawienne, szczególnie po spożyciu ciężkostrawnych i tłustych posiłków, ułatwiając tym samym proces trawienia i przyswajania pokarmów.
Rozkurczanie mięśni gładkich przewodu pokarmowego: Dziurawiec może przynieść ulgę w bólach brzucha i skurczach jelit dzięki swoim właściwościom rozkurczającym, poprawiając tym samym komfort życia osób z zaburzeniami przewodu pokarmowego.
Leczenie stanów zapalnych dróg żółciowych i wspomaganie pracy wątroby: Substancje zawarte w dziurawcu mogą wspierać pracę wątroby i dróg żółciowych, zmniejszając stany zapalne i wspomagając procesy detoksykacji organizmu.
Łagodzenie dolegliwości kamicy moczowej: Dzięki działaniu moczopędnemu, dziurawiec może być pomocny w leczeniu kamicy moczowej, ułatwiając wydalanie kamieni nerkowych i przyczyniając się do zmniejszenia bólu.
Używanie w terapii kamicy nerkowej i dnie moczanowej: Regularne picie naparu z dziurawca może wspomagać leczenie kamicy nerkowej oraz dny moczanowej poprzez zwiększenie wydalania moczu.
Przeciwdziałanie nadkwasocie żołądkowemu: Związki zawarte w dziurawcu mogą pomagać w neutralizacji nadmiaru kwasów w żołądku, co jest korzystne dla osób cierpiących na zgagę i nadkwasotę.
Pobudzanie łaknienia: Dziurawiec może stymulować łaknienie, co jest szczególnie pomocne dla osób z niedowagą lub mających problemy z apetytem.
Zmniejszanie wzdęć brzucha i niestrawności: Stosowanie dziurawca może przyczyniać się do redukcji dyskomfortu związanego z wzdęciami i niestrawnością, poprawiając jakość życia pacjentów.
Przyspieszanie gojenia ran i niwelowanie zakażeń skóry: Składniki o działaniu antybakteryjnym i przeciwzapalnym obecne w dziurawcu mogą przyspieszać gojenie się ran oraz zapobiegać infekcjom skórnym.
Łagodzenie podrażnień skóry i działanie antybakteryjne: Zastosowanie zewnętrzne preparatów z dziurawcem może pomóc w leczeniu podrażnień skóry i działać antyseptycznie.
Zastosowanie w leczeniu bielactwa: Dzięki właściwościom fotouczulającym, dziurawiec może być stosowany w terapii bielactwa, poprawiając wygląd i stan skóry dotkniętej tym schorzeniem.
Przemywanie zmian skórnych i przyspieszanie gojenia: Dzięki właściwościom antyseptycznym i przeciwzapalnym, dziurawiec może być wykorzystywany do przemywania i wspomagania gojenia różnego rodzaju zmian skórnych.
Stosowanie w leczeniu odmrożeń i oparzeń: Preparaty z dziurawca mogą przynieść ulgę w przypadku odmrożeń i oparzeń, wspomagając proces regeneracji uszkodzonej skóry.
Przeciwdziałanie zaburzeniom pigmentacji skóry: Dziurawiec może być pomocny w leczeniu zaburzeń pigmentacji, takich jak bielactwo, wspomagając równomierne rozłożenie pigmentu w skórze.
Wspomaganie regeneracji skóry w kremach i emulsjach: Dziurawiec jest cenionym składnikiem w dermatologii, szczególnie ze względu na jego właściwości przeciwzapalne i przyspieszające regenerację skóry. Wchodzi w skład wielu kremów i emulsji, które mają za zadanie wspierać odbudowę naskórka, przyśpieszając procesy gojenia się drobnych ran, podrażnień, czy zmian trądzikowych. Olejek eteryczny z dziurawca, obfitujący w związki aktywne, pomaga przywrócić równowagę lipidową skóry, co jest kluczowe w zachowaniu jej elastyczności i odpowiedniego nawilżenia. Ponadto, działanie antyseptyczne i antybakteryjne dziurawca przyczynia się do zmniejszenia ryzyka infekcji i wspomaga leczenie stanów zapalnych skóry.
Wspomaganie procesów moczopędnych: Hyperozyd, będący jednym z głównych składników dziurawca, wykazuje właściwości moczopędne. Dzięki temu, stosowanie dziurawca może przynieść ulgę w przypadku retencji płynów w organizmie, wspomagając usuwanie nadmiaru wody i toksyn z ciała. Jest to szczególnie korzystne w leczeniu obrzęków o różnym podłożu, w tym obrzęków związanych z problemami nerkowymi czy sercowymi. Regularne spożywanie naparów z dziurawca może więc wpływać na poprawę pracy nerek, wspierając tym samym cały układ wydalniczy.
Wpływ antyoksydacyjny i ochrona przed chorobami przewlekłymi: Dziurawiec zawiera flawonoidy i inne składniki o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, które pomagają w neutralizacji wolnych rodników. Wolne rodniki to niestabilne cząsteczki, które mogą przyczyniać się do procesów starzenia oraz rozwoju wielu chorób przewlekłych, w tym chorób serca i nowotworów. Regularne stosowanie dziurawca może przyczyniać się do redukcji stresu oksydacyjnego w organizmie, poprawiając ogólny stan zdrowia i potencjalnie chroniąc przed wieloma schorzeniami.
Wpływ na zwiększenie wydolności hormonalnej w połączeniu z UV: Hyperycyna zawarta w dziurawcu, będąca naturalnym związkiem fotouczulającym, może zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Ta właściwość bywa wykorzystywana w terapeutycznych naświetlaniach, mających na celu poprawę wydolności układu hormonalnego oraz leczenie niektórych chorób skóry, takich jak bielactwo. Dzięki interakcji z promieniowaniem UV, dziurawiec może wspomagać produkcję melaniny, co przyczynia się do poprawy pigmentacji skóry.
Właściwości bakteriostatyczne i przeciwbiegunkowe: Garbniki zawarte w dziurawcu posiadają zdolność do hamowania wzrostu bakterii, co sprawia, że roślina ta może być stosowana w profilaktyce i leczeniu infekcji bakteryjnych. Dzięki swoim właściwościom bakteriostatycznym, dziurawiec jest składnikiem wielu preparatów antyseptycznych. Ponadto, działanie przeciwbiegunkowe dziurawca może być pomocne w leczeniu lekkich przypadków biegunki, gdyż garbniki mają zdolność do wiązania białek w błonie śluzowej jelit, co przyczynia się do ochrony przed nadmiernym wydzielaniem płynów.
Zwiększenie wydolności układu hormonalnego: Składniki aktywne w dziurawcu, takie jak hyperycyna i hyperforin, mogą mieć wpływ na układ hormonalny poprzez modulację działania niektórych hormonów i neurotransmiterów. Może to mieć pozytywny efekt w leczeniu zaburzeń nastroju i depresji, gdzie równowaga hormonalna jest kluczowa. Należy jednak pamiętać o potencjalnych interakcjach z lekami i hormonami, co wymaga konsultacji z lekarzem przed zastosowaniem dziurawca w celach terapeutycznych.
Właściwości antyoksydacyjne i ochrona przed chorobami przewlekłymi: Związki polifenolowe w dziurawcu, w tym flawonoidy i naftodiantrony, mają silne działanie antyoksydacyjne, co może przyczyniać się do ochrony komórek przed uszkodzeniem oksydacyjnym. Stres oksydacyjny jest uważany za jedną z przyczyn starzenia się organizmu i rozwoju wielu chorób, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, cukrzyca i niektóre rodzaje nowotworów. Regularne stosowanie preparatów z dziurawca może pomóc w ochronie przed tymi schorzeniami.
Jak stosować bezpiecznie dziurawiec?
Stosowanie dziurawca wymaga rozważnego podejścia, szczególnie ze względu na jego potencjalne interakcje z lekami i możliwe efekty uboczne. Oto kilka wskazówek dotyczących bezpiecznego stosowania dziurawca:
Konsultacja z profesjonalistą: Zawsze zasięgnij porady lekarza lub wykwalifikowanego zielarza przed rozpoczęciem stosowania dziurawca, szczególnie jeśli jesteś w trakcie leczenia lekami przepisanymi przez lekarza, ponieważ dziurawiec może wchodzić w interakcje z wieloma substancjami.
Rozpoczynanie od małych dawek: Zacznij od niskich dawek, aby zobaczyć, jak twoje ciało reaguje na dziurawiec, i stopniowo zwiększaj dawkę, jeśli jest to konieczne i dobrze tolerowane.
Uwaga na światło słoneczne: Dziurawiec może zwiększać wrażliwość skóry na światło słoneczne, co może prowadzić do łatwego oparzenia słonecznego. Bądź ostrożny podczas przebywania na słońcu i używaj kremu z wysokim filtrem SPF.
Unikanie podczas ciąży i karmienia piersią: Kobiety w ciąży lub karmiące piersią powinny unikać stosowania dziurawca, chyba że jest to wyraźnie zalecone przez lekarza.
Ostrożność przy schorzeniach: Osoby cierpiące na choroby takie jak choroba dwubiegunowa, depresja, choroby wątroby, czy inne poważne schorzenia powinny stosować dziurawiec tylko pod ścisłym nadzorem medycznym.
Monitoring efektów: Obserwuj swoje ciało i stan zdrowia podczas stosowania dziurawca i regularnie informuj o tym swojego lekarza.
Unikanie długoterminowego stosowania: Nie stosuj dziurawca przez dłuższy okres bez konsultacji z lekarzem, ponieważ długotrwałe używanie może prowadzić do niepożądanych skutków.
Dawkowanie: Przestrzegaj zaleceń dotyczących dawkowania. Nie przekraczaj zalecanej dawki, ponieważ wyższe dawki nie zawsze oznaczają większą skuteczność i mogą zwiększać ryzyko działań niepożądanych.
Uwaga na interakcje lekowe: Dziurawiec może wchodzić w interakcje z lekami takimi jak antydepresanty, środki antykoncepcyjne, leki przeciwzakrzepowe, leki na HIV i wiele innych. Zawsze informuj swojego lekarza o wszystkich lekach, które przyjmujesz.
Reakcje alergiczne: Zwracaj uwagę na wszelkie objawy alergii lub nietolerancji i w przypadku ich wystąpienia natychmiast zaprzestań stosowania dziurawca.
Przestrzeganie tych zasad pomoże w bezpiecznym stosowaniu dziurawca i maksymalizacji jego korzystnych właściwości przy minimalnym ryzyku wystąpienia skutków ubocznych.
Czy dziurawiec może zaszkodzić? - zagrożenia i skutki uboczne
Tak, dziurawiec może zaszkodzić, jeżeli nie zostanie stosowany zgodnie z zaleceniami. Oto główne zagrożenia i efekty uboczne, które mogą wynikać z nieprawidłowego używania dziurawca:
Interakcje lekowe: Dziurawiec może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, zmniejszając ich skuteczność lub powodując niepożądane efekty. Dotyczy to szczególnie leków przeciwdepresyjnych, antykoagulantów, antykoncepcji hormonalnej, leków przeciwretrowirusowych i niektórych chemioterapeutyków.
Fotosensybilizacja: Substancje czynne w dziurawcu, takie jak hyperycyna, mogą zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie UV, prowadząc do łatwiejszych oparzeń słonecznych lub fotodermatoz.
Reakcje alergiczne: U niektórych osób dziurawiec może wywoływać reakcje alergiczne, które mogą objawiać się wysypką skórną, świądem, obrzękiem lub trudnościami w oddychaniu.
Nadmierna sedacja: Stosowanie dziurawca, zwłaszcza w dużych dawkach, może prowadzić do nadmiernej senności, co może być niebezpieczne, na przykład podczas prowadzenia pojazdów lub obsługi maszyn.
Problemy z układem pokarmowym: U niektórych osób dziurawiec może powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka, zaparcia lub dyskomfort brzuszny.
Efekty psychologiczne: Istnieją doniesienia, że dziurawiec może wpłynąć na nastrój, szczególnie u osób z chorobą afektywną dwubiegunową, wywołując epizody maniakalne.
Zespół serotoninowy: W bardzo rzadkich przypadkach, szczególnie w połączeniu z innymi lekami zwiększającymi poziom serotoniny, dziurawiec może przyczynić się do rozwoju zespołu serotoninowego, potencjalnie zagrażającego życiu stanu, w którym dochodzi do zbyt dużego nagromadzenia serotoniny w organizmie.
Zmiany w ciśnieniu krwi: Dziurawiec może wpływać na ciśnienie krwi, zarówno podnosząc je, jak i obniżając.
Aby uniknąć szkód związanych z stosowaniem dziurawca, zawsze należy konsultować się z lekarzem przed jego użyciem, zwłaszcza jeśli przyjmujesz inne leki, jesteś w ciąży, karmisz piersią lub masz historię chorób psychicznych czy innych poważnych problemów zdrowotnych.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania dziurawca?
Przeciwwskazania do stosowania dziurawca są zróżnicowane i mogą mieć istotne konsekwencje dla zdrowia użytkownika. Należą do nich:
Interakcje lekowe: Dziurawiec może wpływać na metabolizm wielu leków w wątrobie i zmieniać ich efektywność. Jest to szczególnie istotne w przypadku leków przeciwdepresyjnych, antykoncepcyjnych, przeciwzakrzepowych oraz przeciwwirusowych.
Fotosensybilizacja: Zawarta w dziurawcu hyperycyna może zwiększać wrażliwość skóry na promienie UV, co prowadzi do ryzyka poważnych oparzeń słonecznych, szczególnie u osób o jasnej karnacji.
Choroby wątroby: Pacjenci z istniejącymi schorzeniami wątroby powinni unikać dziurawca, gdyż może on dodatkowo obciążać ten narząd.
Ciąża i karmienie piersią: Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią powinny unikać dziurawca, ponieważ nie ma wystarczających badań potwierdzających jego bezpieczeństwo w tych okresach.
Wysoka gorączka: Osoby z wysoką gorączką powinny unikać dziurawca, ponieważ może on pogorszyć objawy.
Zespół serotoninowy: Dziurawiec może przyczynić się do nadmiernego nagromadzenia serotoniny w mózgu, szczególnie gdy jest stosowany razem z niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi, co może prowadzić do zespołu serotoninowego.
Stan po transplantacji: Pacjenci po przeszczepie narządów, przyjmujący leki immunosupresyjne, powinni unikać dziurawca, który może zmniejszać efektywność tych leków i zwiększać ryzyko odrzucenia przeszczepu.
Przyjmowanie innych leków: Zawsze należy informować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach przed rozpoczęciem stosowania dziurawca, aby uniknąć niebezpiecznych interakcji.
Choroby autoimmunologiczne i hormonalne: Dziurawiec może wpływać na układ hormonalny, więc jego stosowanie może być niewskazane w przypadku niektórych chorób autoimmunologicznych i hormonalnych.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Błyskosporek podkorowy to wyjątkowy grzyb, którego regularne spożywanie, może znacząco poprawić Twoje samopoczucie, sprawdź, jak działa i na co pomaga!
Wiązówka błotna - roślina, która pomaga skutecznie zwalczać przeziębienie i grypę. Sprawdź gdzie ją znaleźć i jak przygotować, aby cieszyć się dobrym zdrowiem.
Polecane dla Ciebie
5 HTP znajduje się w składzie wielu suplementów diety przeznaczonych m.in. w walce z zaburzeniami nastroju, problemami ze snem. Dowiedz się więcej o jej właściwościach.
Elektrolity dbają o prawidłowy poziom nawodnienia organizmu oraz stoją na straży dobrej pracy mięśni i układu nerwowego, dlatego warto systematycznie je uzupełniać.
Kolagen jest bardzo ważnym i znaczącym białkiem w ludzkim organizmie, choć z czasem jego produkcja znacząco spada; zobacz, czy jesteś w grupie, która może czy nie może go suplementować.
L-glutamina - źródło zdrowia, odporności i sprawności fizycznej; sprawdź, dlaczego tak jest i jak działa
Sprawdź, co wiesz o zaletach witaminy C, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, przydaje się też w tak różnych dolegliwościach jak rak czy też przeziębienie.