Kompendium wiedzy o biału serwatkowym. Dzięki niemu poznasz jego rózne rodzaje, właściwości, działąnie skutki uboczne i przeciwwskazania. Dowiedz sie więcej i używaj go świadomie.
Czym jest Berberyna – Poznaj jej właściwości, działanie i efekty stosowania
- Opublikowano: 24.05.2022 - Aktualizacja: 13.07.2022
Wśród najsilniejszych adaptogenów znanych nauce berberyna wybija się pod względem szerokiego zastosowania i przebadanych korzyści dla organizmu człowieka.
To jeden z najskuteczniejszych naturalnych suplementów diety. Jej imponujące właściwości zdrowotne wpływają na organizm na poziomie molekularnym. Wykazano, że berberyna obniża poziom cukru we krwi, powoduje utratę wagi i poprawia zdrowie serca, żeby wymienić tylko kilka najważniejszych benefitów.
Berberyna jest substancją, która zdobywa coraz większą uwagę naukowców i popularność wśród pacjentów. Znana od wielu lat w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej, obecnie często jest wykorzystywana w suplementach diety o szerokim spektrum działania. Skąd wzięła się i jakie są jej świeżo odkryte tajemnice?
Występuje między innymi w berberysie zwyczajnym/pospolitym (Berberis vulgaris L.), Berberis aristata, Arcangelisia flava, mahonii pospolitej (B. aquifolium), korkowcu chińskim (Phellodendron chinense), cynowodzie chińskim (Coptis chinensis), cynowodzie japońskim, gorzkniku kanadyjskim (Hydrastis canadensis). Jej największe ilości zawarte są w korzeniach, łodygach i kłączach.
Roślin z berberyną używano niegdyś przy stanach zapalnych jelit i żołądka, zaburzeniach żołądkowo-jelitowych i niestrawnościach. Wierzono w jej pozytywny wpływ na wątrobę i woreczek żółciowy, na odporność, a także układ sercowo-naczyniowy. Ponadto średniowieczne wywary z berberyny były cenionym lekiem na żółtaczkę, malarię i choroby psychiczne.
Rośliny z rodziny berberysowatych były szeroko znane na terenie Europy, jednak rolnicy usuwali je, gdyż pasożytował na nich szkodnik niszczący uprawy. Z kolei w Chinach wcześnie poznano się na tej substancji i doceniono jej właściwości lecznicze.
Berberyna — zastosowanie i właściwości
To jeden z niewielu składników roślinnych, który okazał się równie przydatny jak lek farmaceutyczny. Berberynę, którą można nazwać organicznym związkiem chemicznym, charakteryzuje silne działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwbiegunkowe. Ma właściwości antyoksydacyjne.
Jest stosowana w profilaktyce nowotworów oraz przy nadciśnieniu tętniczym. Obniża poziom cholesterolu, reguluje poziom cukru, wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej i ma korzystny wpływ na metabolizm. Suplementy diety zawierające berberynę wykazują też działanie antydepresyjne i zwiększające odporność organizmu.
Ponadto berberyna hamuje wzrost gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus) powodującego zapalenie opon mózgowych, choroby skórne, zapalenie płuc czy posocznicę. Co ciekawe, jest dobrym sposobem przy grypie (typ A), opryszczce pospolitej, a nawet przy wirusie HIV. W badaniach naukowych udowodniono, że berberyna sprawdza się w leczeniu cukrzycy typu 2 i otyłości, pozytywnie wpływa na poziom glukozy we krwi oraz obniża poziom lipidów.
Inną jej cechą jest zmniejszenie insulinooporności, zwiększenie glikozy, spowolnienie rozkładu węglowodanów w jelitach. Dodatkowo zmniejsza produkcję cukru w wątrobie. To dobry suplement w przypadku nadwagi i cukrzycy typu 2 (porównywana skuteczność do przeciwcukrzycowej metforminy, dzięki czemu dylemat berberyna a metformina staje się trudniejszy do rozwiązania). Działanie mierzono na podstawie tego, jak skutecznie leki zmniejszały biomarkery cukrzycy typu 2.
Kolejne badania kliniczne zakończyły się potwierdzeniem wpływu berberyny na cholesterol i ciśnienie – pomaga ona w zapobieganiu chorób sercowo-naczyniowych. Przy stosowaniu berberyny można odnotować korzyści w postaci pozytywnego wpływu na pracę układu pokarmowego. Reguluje ona kondycję wyściółki jelit i dobrze wpływa na mikroflorę bakteryjną, co pomaga zahamować i złagodzić zakażenia lub stany zapalne.
Przeprowadzono badania, w których wykazano, że skuteczność berberyny obejmuje także gospodarkę hormonalną – reguluje ona poziom androgenów. Dzięki temu można zapobiec trądzikowi, alergiom, a nawet niepłodności.
Stosowanie berberyny jest korzystne w zapobieganiu chorobie Alzheimera. Substancja wpływa na pracę mózgu, ułatwia proces zapamiętywania, poprawia funkcje kognitywne. Według badań klinicznych wyciągi z berberysu wykazują działanie neuroprotekcyjne.
Działanie berberyny potrafi też wspierać szczupłą sylwetkę, poprzez regulację hormonów współodpowiedzialnych za magazynowanie tkanki tłuszczowej. Dlatego sportowcy i ci, którzy chcą zrzucić zbędne kilogramy, powinny się nią zainteresować. Suplementy diety z berberyną potrafią też obniżyć poziom cholesterolu ldl i zwiększyć poziom cholesterolu hdl („dobrego”).
Jak działa suplement diety berberyna?
Berberyna zaliczana jest do grupy alkaloidów izochinolinowych. Została przetestowana w setkach różnych badań, a jej stosowanie, jak widzimy, ma szereg zalet. Co dzieje się w czasie spożywania berberyny? Po spożyciu berberyny jest ona wchłaniana przez organizm i transportowana do krwiobiegu. Następnie wędruje do komórek organizmu, w których wiąże się z kilkoma różnymi „celami molekularnymi” i zmienia ich funkcję.
Jednak jednym z głównych działań berberyny jest aktywacja enzymu wewnątrz komórek, zwanego kinazą białkową aktywowaną przez AMP. Znajduje się on w komórkach różnych narządów, w mózgu, mięśniach, nerkach, sercu i wątrobie. Enzym ten odgrywa niezwykle ważną rolę w regulacji metabolizmu.
Na co pomagają suplementy diety z berberyną?
Pomagają na problemy z zaburzeniami gospodarki cukrowej. Z zastosowaniem berberyny wiąże się stymulacja wychwytu glukozy w komórkach mięśniowych, co pozwala zrównoważyć wysoki poziom cukru we krwi, opóźnić proces rozkładu węglowodanów na cukry proste, czy zwiększyć wydzielanie glukagonu. Z rozpoczęciem stosowania berberyny można wspierać regulację poziomu cukru we krwi.
Przyjmowanie berberyny pomaga obniżyć poziom wysokiego ciśnienia krwi, co jest ważne w profilaktyce dolegliwości związanych z nadciśnieniem tętniczym i w przypadku udaru mózgu.
Również w leczeniu otyłości ten składnik znajduje swoje zastosowanie (obniża on zwiększoną masę ciała). Udowodniono na modelach zwierzęcych, że regularne dawki berberyny pomagają też obniżać cholesterol (pomaga ona także w przypadku hipercholesterolemii).
Jej skuteczność obejmuje także pozytywny wpływ na serce i zmniejszenie ryzyka wystąpienia niektórych dolegliwości w mięśniu sercowym. Badania kliniczne wykazały też, że jej działanie wspomaga radioterapię raka. Berberyna właściwości korzystne ma także w przypadku kamicy żółciowej, żółtaczki jąder podkorowych, stłuszczeniu wątroby, zakażeniach o wielorakim podłożu.
Jak stosować i dawkować berberynę, żeby przynosiła najlepsze efekty?
Optymalne działanie berberyny dają dawki w zakresie od 900 do 1500 mg na dobę. Powszechnie przyjmuje się 500 mg 3 razy dziennie przed posiłkami (łącznie 1500 mg dziennie). Berberyna ma okres półtrwania wynoszący kilka godzin, dlatego konieczne jest rozłożenie dawki na kilka razy dziennie, aby osiągnąć jej stabilny poziom we krwi.
Berberyna jak długo stosować i po jakim czasie są efekty? Berberyna powinna być stosowana w zależności od naszych zdrowotnych oczekiwań, odnośnie działania suplementu diety. Standardowo czas jej przyjmowania wynosi od 10 do 12 tygodni, ale wszystko zależy, z jak wieloma problemami się zmagamy i jak nasz organizm toleruje tę substancję i jej właściwości. W tym też okresie można spodziewać się pozytywnych rezultatów.
Przeciwwskazania do stosowania berberyny
Ogólnie rzecz biorąc, berberyna jest uważana za substancję względnie bezpieczną. Jeśli jednak występuje u Ciebie jakieś schorzenie lub przyjmujesz jakiekolwiek leki, przed zażyciem zaleca się skonsultowanie z lekarzem prowadzącym. Jest to szczególnie ważne, jeśli przyjmujesz leki obniżające cukier we krwi.
Innym przeciwskazaniem do stosowania jest ciąża, w której substancja może wywoływać skurcze macicy i oddziaływać teratogennie na płód. Nie powinna być także przyjmowana podczas karmienia piersią i podawana dzieciom. Jednym z niekorzystnych oddziaływań jest silne uwalnianie bilirubiny z jej nierozpuszczalnego kompleksu z albuminą obecną we krwi. Właśnie z tej przyczyny nie należy jej stosować u kobiet w ciąży i u noworodków z żółtaczką.
Bilirubina jest substancją chemiczną wytwarzaną podczas rozpadu starych krwinek czerwonych. Zwykle jest usuwana przez wątrobę. Berberyna może powstrzymać wątrobę przed wystarczająco szybkim usuwaniem bilirubiny. Może to powodować problemy z mózgiem, szczególnie u niemowląt z wysokim poziomem bilirubiny we krwi.
W przypadku stosowania poniższych leków zasięgnij porady lekarza prowadzącego.
- Cyklosporyna (Neoral, Sandimmune) wchodzi w interakcję z berberyną. Berberyna może zmniejszyć szybkość rozkładu cyklosporyny w organizmie, co może zwiększyć efekty i skutki uboczne cyklosporyny.
- Zachowaj ostrożność przy lekach takich jak substraty cytochromu P450 3A4 (CYP3A4). Niektóre z nich są rozkładane przez wątrobę. Berberyna może zmienić szybkość, z jaką wątroba pracuje.
- Leki spowalniające krzepnięcie krwi wchodzą w interakcję z berberyną. Berberyna może spowolnić krzepnięcie krwi. Przyjmowanie jej wraz z lekami, które również tak działają, może zwiększać ryzyko siniaków i krwawień.
- Leki na cukrzycę. Berberyna może obniżać cukier. Przyjmowanie jej wraz z tymi lekami może spowodować zbyt niski spadek poziomu cukru.
- Leki na nadciśnienie. Berberyna może obniżać ciśnienie krwi. Jej stosowanie wraz z lekami obniżającymi ciśnienie krwi może spowodować zbyt niskie ciśnienie.
- Leki uspokajające (depresanty). Berberyna może powodować senność i spowolnienie oddychania. Niektóre leki, takie jak środki uspokajające, mogą również wywoływać podobne efekty. Przyjmowanie berberyny z nimi może powodować problemy z oddychaniem i senność.
- Dekstrometorfan. Berberyna może zmniejszyć szybkość rozkładu dekstrometorfanu przez organizm. Może to nasilać działanie i skutki uboczne tego leku.
- Losartan (Cozaar). Wątroba aktywuje losartan do działania. Berberyna może zmniejszyć szybkość, z jaką organizm ją aktywuje, co może zmniejszyć działanie losartanu.
- Midazolam (Versed). Organizm rozkłada midazolam, aby się go pozbyć. Berberyna może zmniejszyć szybkość, z jaką organizm ją rozkłada. Może to nasilać działanie i skutki uboczne tego leku.
- Pentobarbital (Nembutal). Pentobarbital to lek, który może powodować senność. Berberyna może również wywoływać ospałość. Przyjmowanie jej z pentobarbitalem może powodować zbyt dużą senność.
- Takrolimus (Prograf). Takrolimus jest usuwany z organizmu przez wątrobę. Berberyna może spowolnić zdolność organizmu do usuwania tego leku. Może to nasilać działanie i skutki uboczne takrolimusu.
- Metformina. Berberyna może zwiększać ilość metforminy w organizmie. Może to nasilić jej działanie i skutki uboczne. Ta interakcja wydaje się mieć miejsce, gdy berberyna jest przyjmowana około 2 godziny przed metforminą. Jednoczesne przyjmowanie berberyny i metforminy nie zwiększa ilości metforminy w organizmie.
Efekty stosowania berberyny — najważniejsze rezultaty
- Powoduje znaczne obniżenie poziomu cukru we krwi.
- Jej działanie wiąże się z utratą masy ciała (berberyna na odchudzanie).
- Obniża ciśnienie krwi.
- Badania wykazały przeciwnowotworowe działanie berberyny.
- Działa korzystnie w przypadku chorób serca.
- Jest dobrym rozwiązaniem na infekcje bakteryjne.
- Może znacznie obniżyć cukier we krwi u osób z cukrzycą typu 2.
- Zmniejsza insulinooporność.
- Zwiększa glikolizę.
- Zmniejsza produkcję cukru w wątrobie.
- Spowalnia rozkład węglowodanów w jelitach.
- Zwiększa liczbę pożytecznych bakterii w jelitach.
Konkretnych przykładów, że berberyna właściwości ma skuteczne i różnorakie jest na przykład to z udziałem 116 pacjentów z cukrzycą. 1 gram berberyny dziennie obniżył cukier we krwi na czczo o 20%, z 7,0 do 5,6 mmol/l (126 do 101 mg/dl). Obniżył również hemoglobinę A1c o 12%, a także poprawił poziom lipidów we krwi.
Berberyna – inne korzyści w przypadku problemów zdrowotnych:
- Przeciwdziała rozmnażaniu grzybów z rodzaju Candida.
- Badania na zwierzętach pokazują, że może pomóc w walce z depresją.
- Badania probówkowe i badania na zwierzętach wykazały, że może zmniejszać wzrost i rozprzestrzenianie się różnych rodzajów raka.
- W niektórych badaniach wykazano, że ma silne działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne.
- Infekcje: wykazano, że zwalcza szkodliwe mikroorganizmy, w tym bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty.
- Stłuszczenie wątroby: może zmniejszyć gromadzenie się tłuszczu w wątrobie, co powinno pomóc w ochronie przed niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby.
Wiele z tych korzyści wymaga dalszych badań, zanim można będzie sformułować zdecydowane zalecenia, ale obecne dowody są bardzo obiecujące.
Skutki uboczne berberyny — działania niepożądane
Podczas gdy przyjmowanie suplementu diety, jakim jest berberyna, wykazuje wiele dobroczynnych właściwości dla organizmu, mogą wystąpić także skutki uboczne. Najczęściej dotyczą one układu pokarmowego. Zdarzają się skutki w postaci bólu brzucha, biegunki, wzdęcia, zaparcia, nudności i wymiotów.
Zbyt wysokie dawki mogą przyczynić się także do uszkodzenia wątroby, nadmiernie obniżyć poziom cukru i ciśnienia tętniczego, a także wywołać krwawienia z układu pokarmowego. Mimo to jest ona substancją roślinną bezpieczną w stosowaniu, a skutki uboczne berberyna wywołuje bardzo rzadko.
Pamiętajmy, że przyjmując jakiekolwiek leki, przed podjęciem decyzji o stosowaniu berberyny należy poradzić się lekarza.
Berberyna — jak wybrać dobry preparat?
Na pytanie – która najlepsza, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Preparaty zawierające berberynę lub wyciąg z berberysu dostępne są w dobrych aptekach i sklepach zielarskich. Znajdziemy jednoskładnikowe lub wieloskładnikowe (często zawierające również cynamon lub kurkumę) produkty zaliczane do suplementów diety.
Dostępne są najczęściej w formie tabletek lub kapsułek. Na rynku występują również herbatki czy ekstrakty w postaci kropli. Także kosmetyki służące oczyszczaniu skóry często zwierają ekstrakt z berberysu.
Berberyna w preparatach występuje w postaci chlorowodorku lub siarczanu. Chlorowodorek berebryny jest formą bardziej popularną i tańszą, jednak wykazującą tendencję do słabszego wchłaniania z przewodu pokarmowego.
Gdzie kupić berberynę?
Preparaty, które zawierają berberynę lub wyciąg z berberysu, można zakupić w sklepach zielarskich, ze zdrową żywnością i w aptekach w postaci suplementów diety. Jak wspomnieliśmy, berberyna występuje w tych preparatach w postaci siarczanu lub chlorowodorku słabiej wchłaniająca się z przewodu pokarmowego. Produkty te najczęściej są dostępne w formie poręcznych kapsułek lub tabletek.
Naturalne występowanie berberyny
W rodzinie Berberidaceae rodzaj Berberis obejmuje około 450-500 gatunków, które stanowią główne naturalne źródło berberyny. Rośliny tego rodzaju są stosowane przeciwko stanom zapalnym, chorobom zakaźnym, cukrzycy, zaparciom i innym patologiom.
Najstarsze dowody stosowania owoców berberysu (Berberis vulgaris) jako środka oczyszczającego krew zostały zapisane na glinianych tabliczkach w bibliotece asyryjskiego cesarza Asurbanipala w 650 p.n.e. W Azji szerokie zastosowanie łodygi, kory łodygi, korzeni i kory korzeni roślin bogatych w berberynę, ma ponad 3000 lat historii.
Ponadto były one używane jako surowiec lub jako ważny składnik w ajurwedyjskiej i tradycyjnej medycynie chińskiej. W ajurwedzie gatunki Berberis były tradycyjnie używane w leczeniu szerokiego zakresu infekcji ucha, oczu i ust, w celu szybkiego gojenia się ran, leczenia hemoroidów, niestrawności i czerwonki lub leczenia chorób macicy i pochwy.
Berberyna była i jest również stosowana w celu zmniejszenia otyłości oraz jako antidotum w leczeniu użądlenia skorpiona lub ukąszenia węża. Ekstrakty i wywary z berberyny są tradycyjnie stosowane w medycynie ludowej ajurwedyjskiej, chińskiej i bliskowschodniej przeciwko różnym mikroorganizmom, w tym bakteriom, wirusom, grzybom, pierwotniakom.
Berberyna ciekawostki
- Berberys pospolity jest jedną z najpiękniejszych roślin, które można wyhodować we własnym ogródku. Jest ciernistym krzewem dorastającym do 2,5 m wysokości, który można spotkać także w parkach, jako roślina ozdobna.
- Berberyna jest substancją chemiczną o gorzkim smaku i żółtym kolorze.
- Owoce berberysu doskonale nadają się do kompotów, konfitur oraz nalewek. Można je sporządzić w domu i używać do podniesienia odporności organizmu w okresie jesienno-zimowym.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Odkryj wpływ maślanu sodu na zdrowie i dowiedz się o jego 5 potencjalnych skutkach ubocznych. Czytaj teraz, by świadomie korzystać z maślanu!
7 przeciwwskazań do stosowania glutationu. Zanim rozważysz suplementację, poznaj kluczowe fakty, które mogą chronić Twoje zdrowie.
Polecane dla Ciebie
Kardamon to aromatyczna przyprawa, która wykazuje wiele właściwości prozdrowotnych. Dostarcza cenne składniki odżywcze, wpływające na prawidłową pracę organizmu. Sprawdź.
Ostropest plamisty: naturalny i bezpieczny sposób dla zdrowej wątroby. Jakie są efekty jego stosowania?
Stokrotka pospolita od wieków wykorzystywana jest w medycynie ludowej. Można ją stosować na trudno gojące się rany. Pomaga też w walce z kaszlem. Dowiedz się więcej.
Poznaj buzdyganek naziemny, zalecany dla wszystkich mężczyzn, wzmacniający libido, poprawiający płodność, korzystnie wpływający na serce i zapobiegający przedwczesnemu łysieniu.
Pyłek pszczeli ma wiele korzyści zdrowotnych, ale nie jest odpowiedni dla każdego. Sprawdź przeciwwskazania i potencjalne skutki uboczne, aby bezpiecznie korzystać z jego właściwości!