Mak polny to nie tylko piękne czerwone kwiaty, ale i mnóstwo substancji odżywczych zawartych przede wszystkim w jego nasionach, korzystnie wpływających na poprawę zdrowia.
Kruszyna pospolita – Właściwości, działanie, zastosowanie, stosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 18.04.2023
Kruszyna pospolita (Frangula alnus), zwana także troszczyną, to znana roślina lecznicza, którą często można spotkać w polskich lasach, zwłaszcza na nizinach i w niższych pasmach górskich. Wysuszona kora kruszyny to jeden z czołowych surowców wykorzystywanych w ziołolecznictwie. Jej głównym zadaniem jest regulowanie cyklu wypróżnień, dlatego często wchodzi w skład mieszanek ziołowych na poprawę pracy układu pokarmowego, a także herbatek wyszczuplających. Niemniej jednak kruszyna pospolita wykazuje również szereg innych dobroczynnych właściwości. Ma też korzystny wpływ na skórę i włosy, co zapewne zainteresuje zwolenniczki naturalnych sposobów pielęgnacji.
Kruszyna pospolita (Frangula alnus lub inaczej Rhamnus frangula) jest okazałym krzewem lub małym drzewkiem liściastym dorastającym do 5-6 m wysokości. Roślina jest pod częściową ochroną. Występuje w całym kraju, jednak najczęściej spotykana jest na nizinach i w niższych partiach gór. Preferowane przez nią siedliska to lasy liściaste, lasy mieszane, bory mieszane, zarośla, okolice rzek i zbiorników wodnych, tereny bagienne, torfowiska. Nazwy regionalne kruszyny to: wilczyna, troszczyna i szakłak kruszyna. Surowiec zielarski to kora kruszyny (Frangulae cortex).
Kruszyna rośnie głównie w Europie, ale spotykana jest również na Bliskim Wschodzie, w Afryce, Chinach i Ameryce. Co ciekawe, w niektórych stanach USA uznawana jest za chwast. Nie ulega jednak wątpliwości, że kruszyna to niezwykle wartościowy i ciekawy gatunek, czy to pod względem prozdrowotnym, czy dekoracyjnym. Mieści w sobie szereg odmian, które świetnie sprawdzają się w przydomowych ogrodach, stanowiąc efektowne krzewy ozdobne (np. kruszyna pospolita Asplenifolia, kruszyna pospolita Fine Line Ron Williams).
Kruszyna wyposażona jest w cienkie, nitkowate, atrakcyjne dla oka, ciemnozielone liście. Jesienią przebarwiają się na żółto. W kątach liści wyrastają nieliczne, pojedyncze kwiaty w kolorze biało-zielonkawym. Kwiaty są małe i osadzone są na krótkich szypułkach. Owoce kruszyny to małe pestkowce o kulistym kształcie (przypominają ziarno grochu). Początkowo zielone, później czerwone, w końcu stają się fioletowo-czarne lub czarne. Kora kruszyny jest bardzo ciemna i gładka. Krzewy kruszyny są mocno miododajne.
Czy kruszyna pospolita jest trująca?
Niektóre części kruszyny mogą być trujące, zatem powinniśmy zachować ostrożność przy stosowaniu tego zioła. Szczególnie niebezpieczne są owoce kruszyny. Spożycie kilku lub kilkunastu owoców może wywołać bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunkę. Nie zaleca się samodzielnego zrywania tej rośliny w celu późniejszego spożycia, zwłaszcza jeśli nie posiadamy zielarskiej wiedzy.
Najlepiej i najbezpieczniej jest skorzystać z gotowej, rozdrobnionej kory kruszyny zakupionej w sklepie zielarskim, eko-sklepie lub aptece albo gotowych mieszanek ziołowych z kruszyną. Jednak również wówczas nie powinniśmy nadużywać tego zioła. Stosowane w sposób długotrwały i w za dużych dawkach może wywołać szereg niekorzystnych działań.
Kruszyna pospolita – właściwości
Obok senesu kruszyna to najpopularniejszy, zaczerpnięty bezpośrednio z natury środek przeczyszczający. Dzięki zawartości antrazwiązków stanowi sprawdzone remedium na zaparcia. Zaparzona i wypita przed snem kora kruszyny stymuluje ruchy robaczkowe jelit i przyczynia się do łatwego oddania stolca w godzinach porannych. Jest to jej duża zaleta – jeśli jest właściwie dozowana, nie działa gwałtownie, nie powoduje biegunek ani nie skutkuje koniecznością odbycia natychmiastowej wizyty w toalecie. Za to działa zgodnie z rytmem organizmu.
Wraz z działaniem przeczyszczającym kruszyna niesie ze sobą wiele innych właściwości zdrowotnych, takich jak:
właściwości bakteriobójcze, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze,
właściwości antyseptyczne,
właściwości żółciopędne i żółciotwórcze,
właściwości rozkurczowe,
właściwości przeciwzapalne,
właściwości moczopędne i napotne,
właściwości oczyszczające.
Kruszyna pospolita – zastosowanie
Kora kruszyny pospolitej od setek lat znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej. Zbierana jest z gałązek wczesną wiosną, a następnie poddawana jest długotrwałemu procesowi suszenia w odpowiedniej temperaturze. Przed użytkowaniem musi też być przechowywana przez 12 miesięcy. Ususzona na własną rękę i spożyta byt szybko po wysuszeniu może spowodować zatrucie.
Sama kruszyna, jak i mieszanki ziołowe z kruszyną, stosowane są głównie w celu przywrócenia prawidłowego cyklu wypróżnień i pozbycia się zaparć. Roślina znajduje zastosowanie w przypadku zaparć nawykowych, związanych ze spowolnioną przemianą materii oraz zakłóconym pasażem jelitowym. Wykorzystywana jest również w przypadku problemów z wątrobą i śledzioną oraz zaburzeń trawiennych i kłopotów z wypróżnianiem spowodowanych innymi chorobami i podeszłym wiekiem.
Niekiedy kruszyna bywa stosowana w celu pozbycia się dodatkowych kilogramów, jednak warto zauważyć, że nie jest to skuteczna metoda odchudzania. Gdy codziennie sięgamy po środek przeczyszczający, organizm szybko się do niego przyzwyczaja. Efektem jest „rozleniwienie” jelit po odstawieniu substancji, spowolnienie ich pracy i spiętrzenie problemów z trawieniem i wypróżnianiem.
Jak stosować kruszynę? Wewnętrznie możemy ją spożywać pod postacią:
naparów,
odwarów,
syropów,
tabletek,
kapsułek,
mieszanek ziołowych,
granulatów ziołowych,
herbatek odchudzających.
Zaś zastosowania zewnętrzne kruszyny to:
kompresy z naparów lub odwarów,
okłady z odwarów na zmienione chorobowo miejsca,
ziołowe maski na twarz lub ciało z rozdrobnionej, uprzednio zalanej wrzątkiem kory kruszyny (z dodatkiem miodu, oliwy i soku z cytryny),
maści (przygotowywane ze świeżej kory kruszyny) jako antidotum na choroby skóry,
ziołowe płukanki do włosów,
wcierki w skórę głowy,
ziołowe mgiełki do spryskiwania włosów i skóry głowy.
Jak działa kruszyna pospolita i na co może pomóc?
Kruszyna pospolita zawiera glikozydy antrachinonowe (w tym glukofrangulinę i frangulinę), alkaloidy, saponiny, sterole, garbniki, gorycze, flawonoidy.
Dzięki zawartości glikozydów antrachinowych kruszyna zwiększa ukrwienie okolic miednicy i drażni mięśnie jelit, pobudzając ich perystaltykę. Zwiększa wydzielanie śluzu i wody do jelita grubego, blokując mechanizm wchłaniania zwrotnego wody. Nasila także wydzielanie żółci, usprawniając procesy trawienia. Dzięki tym aktywnościom prowadzi do łatwiejszego i szybszego wydalenia mas kałowych.
Wraz z eliminacją zaparć, kruszyna minimalizuje dolegliwości, które często idą z nimi w parze, takie jak: wzdęcia, gazy, uczucie przepełnienia w jamie brzusznej, obrzęki ciała, wzrost wagi ciała.
Kruszyna pospolita może być cennym wsparciem szczególnie w przypadku:
zaparć (np. spowodowanych nieregularnym trybem życia, stresem, nieprawidłową dietą, podeszłym wiekiem, spowolnionym pasażem jelitowym),
zaburzeń czynności wątroby,
upośledzenia przyswajania pokarmów,
powolnej przemiany materii,
osłabionej pracy jelit,
niektórych chorób układu pokarmowego,
chorób skóry (np. w łuszczycy, grzybicy),
niedostatecznego wydzielania żółci i zastoju żółci,
niestrawności,
wzdęć,
chorób metabolicznych,
schorzeń dróg żółciowych.
Jak stosować kruszynę pospolitą – dawkowanie
Odwar z kory kruszyny: 1 płaską łyżkę kory kruszyny zalewamy 250 ml letniej wody. Gotujemy na małym ogniu przez 5 minut. Odcedzamy. Pijemy po pół szklanki 2 razy dziennie (rano i wieczorem). Możemy też przygotować odwar z 1 łyżeczki kory (i około 200 ml wody) i wypić jednorazowo przed snem.
Napar z kory kruszyny: 1 łyżeczkę mocno rozdrobnionej kory kruszyny zalewamy 1 szklanką wody w temp. 100 stopni Celsjusza. Przykrywamy i zaparzamy 30 minut. Wypijamy przed pójściem spać.
Zaleca się stosowanie kory kruszyny maksymalnie 2-3 razy w tygodniu. Nie powinno się spożywać kruszyny dłużej niż przez 7 dni bez przerwy bez konsultacji z lekarzem. Kruszyna nie nadaje się do długotrwałego stosowania.
Korę kruszyny można łączyć z innymi ziołami, takimi jak: rumianek, mięta pieprzowa, dziurawiec, kocanka piaskowa, mniszek lekarski, koper włoski, babka lancetowata, rdest ptasi, wrotycz. Takie kompozycje kompleksowo poprawiają proces trawienia pokarmów, działają rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, przynoszą ulgę po zjedzeniu cięższego posiłku, stymulują wydzielanie soków trawiennych i normują cykl wypróżnień.
Kruszyna pospolita – przeciwwskazania
Istnieje spora lista przeciwwskazań do stosowania kruszyny pospolitej. Nie powinna ona być spożywana przez:
kobiety w ciąży,
kobiety karmiące piersią,
kobiety w trakcie miesiączki,
małe dzieci,
osoby po operacjach w obrębie jamy brzusznej,
osoby zmagające się z ostrymi stanami zapalnym w obrębie układu pokarmowego,
osoby z poważnymi chorobami wątroby, jelit i nerek,
osoby cierpiące na hemoroidy,
osoby z niedrożnością przewodu pokarmowego.
Kruszyna pospolita – skutki uboczne i działania niepożądane
Za częste sięganie po kruszynę lub nieodpowiednie dostosowanie dawek może prowadzić do szeregu skutków ubocznych, takich jak: ból brzucha, skurcze jelit, nudności, krwiomocz, podrażnienie narządów miednicy mniejszej, zaburzenia perystaltyki jelit.
Nadużywanie kruszyny pospolitej może też skończyć się biegunkami, a te z kolei mogą przyczynić się do odwodnienia organizmu i nadmiernej utraty elektrolitów z ustroju. Efektem takiego odwodnienia mogą być zaburzenia rytmu serca, osłabienie, skurcze mięśni.
Kruszyna pospolita – efekty stosowania
W wyniku spożycia odwaru lub naparu z kruszyny motoryka jelit zostaje pobudzona, ilość wody w świetle jelita grubego zwiększa się, a co za tym idzie wzrasta ciśnienie w jelicie grubym. Prowadzi to do zwiększenia objętości mas kałowych, ich zmiękczenia, rozpulchnienia i łatwego wydalenia. Dzięki tym działaniom kruszyna przynosi dużą ulgę dokuczliwych zaparciach.
Dlaczego warto stosować kruszynę pospolitą?
Kruszyna pospolita to sprawdzona metoda na zaparcia. Pomaga pozbyć się uporczywej obstrukcji i eliminuje kłopot z wypróżnieniem się do końca. Sprawia, że jelito grube zostaje dokładnie oczyszczone ze złogów, resztek pokarmowych i toksyn, co wpływa pozytywnie na samopoczucie, metabolizm oraz ogólny stan organizmu.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Perełkowiec japoński ma wiele cennych właściwości. Wspomaga m.in. odporność, układ trawienny. Wspiera redukcję cholesterolu, żylaków. Dowiedz się więcej.
Zioła na poprawę wzroku to zestaw mieszanek do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego, które zregenerują gałkę oczną i przyniosą jej odprężenie; zobacz, po które z nich warto sięgnąć.
Polecane dla Ciebie
Szybsze gojenie ran i powrót do zdrowia po chorobie? To wszystko możliwe jest z l-argininą; zobacz, jakie skutki niosą jej niedobory
Chlorella to niezwykła alga o wyjątkowych właściwościach, wykorzystywanych od wieków w medycynie alternatywnej. Sprawdź, w jaki sposób może wspomóc funkcjonowanie organizmu.
Zastanawiasz się nad suplementacją magnezu? Dowiedz się, jak uniknąć ryzyka przedawkowania i zadbać o swoje zdrowie. Przeczytaj teraz i bądź bezpieczny.
Żelazo jest ważnym składnikiem w ludzkim organizmie. Wiele osób decyduje się na jego suplementację. Jakie skutki uboczne mogą powodować preparaty z żelazem? Sprawdź.
Poznaj sekrety magnezu! Odkryj, czy można go przyjmować bez przerwy, jakie są skutki nadmiaru, zalecane dawki i naturalne źródła. Czytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej!