Mięta jest świetnym wsparciem w dolegliwościach układu pokarmowego, ale warto też wiedzieć, że ma znacznie szersze właściwości w tym miejscowo znieczulające i przeciwbólowe.
Naparstnica – Właściwości, działanie, stosowanie, dawkowanie, przeciwwskazania i środki ostrożności
- Opublikowano: 23.12.2022
Naparstnica znana jest w medycynie ludowej już od setek lat. Stosowana była wielokrotnie do wspierania w chorobach serca i układu moczowego. Prawdopodobnie ma działanie moczopędne. Trzeba jednak wiedzieć, że jej niewłaściwe stosowanie i wykorzystywanie może doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, łącznie z zagrożeniem życia. Zobacz, kiedy i jak stosować naparstnicę, jakie są bezpieczne dawki i na co warto uważać w suplementowaniu tej rośliny.
Naparstnica nie jest rośliną jednorodną. W przyrodzie występują jej różne gatunki. Na przykład naparstnica purpurowa występuje naturalnie na ternie zachodniej Europy i północnej Afryki. W Polsce można ją spotkać na obszarach południowo zachodnich. Natomiast naparstnica wełniasta to roślina, której głównym terytorium występowania jest Europa środkowa. W Polsce występuje rownież naparstnica zwyczajna, a naukowcy wyodrębnili około dwudziestu odmian rośliny.
Roślina ma grubą i owłosioną łodygę. Jej liście są niewielkie i układają się w różyczkę tuż przy ziemi. Kwiaty są białe lub purpurowe. Mają kielichowaty kształt i zwisają z łodygi.
Naparstnica kwitnie w czerwcu i lipcu. Po przekwitnieniu na łodygach pojawiają się owoce w kształcie jajowatej torebki.
Naparstnica jest to roślina dwuletnia, zimuje w postaci pąków, które znajdują się przy ziemi. Występuje na obrzeżach lasów, w miejscach nasłonecznionych i żyznym podłożu.
W celach leczniczych wykorzystuje się liście naparstnicy purpurowej (Digitalis purpurea folium) i liście naparstnicy wełnistej (Digitalis lanatae folium), zbierane zwykle w pierwszym roku kwitnienia.
Naparstnica – właściwości
Prawdopodobnie do najważniejszych właściwości naparstnicy należy jej pozytywny wpływ na układ krążenia człowieka. W medycynie naturalnej stosowana była do leczenia zastoinowej niewydolności serca. Efekty lecznicze uzyskiwano prawdopodobnie dzięki temu, że roślina zawiera w sobie digitoksynę. Jest to glikozyd nasercowy. W czasie badań nad rośliną udało się wyizolować jeszcze ponad 30 substancji pochodnych glikozydowych, które odpowiadają za jej właściwości lecznicze.
Prawdopodobnie wspomniane glikozydy nasercowe działają w taki sposób, że zwiększają kurczliwość mięśnia sercowego, jednocześnie przedłużając fazę rozkurczu. W efekcie większą ilość krwi może przepływać przez nerki, a to zwiększa ilość wydalanego moczu oraz zmniejszenie obrzęków.
Innymi słowy, serce pracuje oszczędniej, ale bardziej wydajnie. Przypuszcza się, że również z tego powodu wyciągi z naparstnicy purpurowej stosowane są do dziś do leczenia nerwic serca, tachykardii i migotania przedsionków.
Naparstnica purpurowa jest traktowana jako roślina lecznicza rownież dlatego, że zawiera w sobie duże ilości saponin, śluzów i związków flawonoidowych.
Naparstnica – zastosowanie
Mimo tego, że naparstnica występuje w wielu odmianach, w zielarstwie i ogrodnictwie (w przydomowych ogródkach) wykorzystuje się głównie trzy z nich. Są to: naparstnica purpurowa, naparstnica wełniasta i naparstnica zwyczajna (digitalis grandiflora).
W medycynie ludowej już od setek lat te trzy gatunki stosowane są do leczenia chorób serca i poprawy jego funkcjonowania. Dziś jej wyciągi znajdują się w wielu lekach i suplementach stosowanych w leczeniu ogólnej niewydolności krążeniowej oraz migotania przedsionków.
Roślina znalazła też zastosowanie w leczeniu problemów z układem moczowym. To dlatego, że prawdopodobnie ma właściwości moczopędne. Może poprawiać przepływ krwi w nerkach, co przekłada się na ułatwione wydalanie moczu.
Trzeba jednak wspomnieć, że naparstnicę zalicza się do grupy najbardziej trujących roślin, nie może więc być przyjmowana bez nadzoru lekarza.
Jak działa naparstnica i na co może pomóc?
Naparstnica na serce
Obecność glikozydów nasercowych w roślinie powoduje, że może ona pozytywnie oddziaływać na serce. Jej stosowanie może powodować zwiększoną kurczliwość serca, przy jednoczesnym przedłużeniu rozkurczu. To powoduje, że serce pracuje znacznie bardziej ekonomicznie. Stosowanie naparstnicy purpurowej może obniżać puls, a jednocześnie powodować, że serce wykonuje mniej wyczerpującą pracę.
Naparstnica na nadciśnienie
Badania przeprowadzone nad tą rośliną wykazały, że może się ona sprawdzić, jako składnik leków i suplementów na nadciśnienie. Prawdopodobnie jest to możliwe dzięki obecności w niej glikozydów. Dodatkowo przypuszcza się, że stosowanie naparstnicy może rownież chronić przed wystąpieniem nadciśnienia.
Naparstnica i działanie moczopędne
Z uwagi na skład i sposób działania, naparstnica może też być stosowana w leczeniu dolegliwości układu moczowego. Z tego też powodu stanowi jeden ze składników leków na nerki i pęcherz. Dodatkowo można też ją znaleźć w lekach na wątrobę.
Jej głównym atutem jest prawdopodobnie to, że usprawnia przepływ krwi w całym organizmie, zmniejsza obrzęk organów, a tym samym wpływa na ich bardziej wydajną i efektywną pracę. W efekcie problemy z wypróżnianiem stają się znacznie mniejsze, a osoba, która dotychczas się z nimi zmagała, częściej odwiedza toaletę.
Jak stosować naparstnicę – dawkowanie
Naparstnicę można znaleźć w lekach, które wykupić można wyłącznie na podstawie recepty. To farmaceutyki stosowane do leczenia zaburzeń pracy mięśnia sercowego. Nie można ich stosować samodzielnie. Mogą być wdrożone po uprzednim przeprowadzeniu badań diagnostycznych.
Naparstnica purpurowa, tak i naparstnica wełniasta może też stanowić składnik ziołowych herbat o działaniu moczopędnym. Zwykle jest jej tam niewiele, co powoduje, że jej działanie nie jest też bardzo silne. Niemniej zawsze trzeba przestrzegać zaleceń zamieszczonych na opakowaniu przez producenta. Takie podejście gwarantuje bezpieczeństwo stosowania ziela i pomaga uchronić się przed działaniami niepożądanymi.
Naparstnica zwyczajna, tak jak i jej pozostałe odmiany wykorzystywane w zielarstwie, dostępna jest też w postaci wyciągów oraz nalewek. Mogą być one stosowane profilaktycznie jako wsparcie dla układu krwionośnego, na wzmocnienie odporności oraz ogólną poprawę kondycji w okresie wzmożonej nerwowości.
Farmaceutyki z naparstnicą zwykle wymagają okazania recepty lekarskiej. Te, które dostępne są od ręki, zawierają jej niewielkie ilości – na tyle bezpieczne, by nie stanowiła ona zagrożenia dla zdrowia.
Na co trzeba uważać stosując naparstnicę – środki ostrożności
Naparstnica jest rośliną trującą i jest na tyle niebezpieczna i silnie trująca, że nawet jej samo dotykanie może wywołać bóle głowy, wywołać nudności lub spowodować silne podrażnienie skóry. Z tego względu nie wolno samodzielnie zbierać, suszyć i stosować tego ziela. Najbezpieczniejsze są farmaceutyki zalecone przez lekarza.
Warto również wiedzieć, że obecność glikozydów w naparstnicy, może powodować, że w organizmie człowieka dojdzie do nagromadzenia i zwiększenia stężenia wapnia i sodu w komórkach. O ile w niektórych sytuacjach podniesienie poziomu tych pierwiastków jest konieczne, o tyle ich przedawkowanie może stanowić zagrożenie.
Należy też pamiętać, że substancje zawarte w roślinie mają tendencję do kumulowania się w organizmie człowieka. Oznacza to, trudno je z niego usunąć. W przypadku nieprawidłowego dobrania dawki leku, istnieje więc duże ryzyko przedawkowania naparstnicy, a to może prowadzić do poważnych zaburzeń i ryzyka dla życia i zdrowia.
Zatrucie glikozydami nasercowymi daje następujące objawy:
zmniejszony apetyt,
nudności i wymioty,
biegunka,
senność,
ból głowy i ból brzucha.
W skrajnych przypadkach przedawkowanie naparstnicy może doprowadzić do zatrzymania akcji serca. Dlatego właśnie to lekarz powinien dobierać dawkę do potrzeb pacjenta. Nie wolno wdrażać naparstnicy na własną rękę.
Naparstnica – przeciwwskazania
Jednym z przeciwwskazań, by włączyć naparstnicę purpurową do kuracji jest przyjmowanie innych leków moczopędnych. Ich kumulacja może doprowadzić do nadmiernego obniżenia ciśnienia, a taki stan jest zagrożeniem dla życia.
Nie wolno jej łączyć również z antybiotykami makrolidowymi oraz lekami nasercowymi i wszelkimi innymi produktami, które oddziałują na serce.
Przyjmowanie dużych ilości witaminy C, penicyliny, leków przeczyszczających i węgla aktywnego, też stanowi przeciwwskazanie do włączenia naparstnicy do kuracji. Należy ją odstawić również wtedy, gdy obserwujesz u siebie objawy zatrucia glikozydami.
Zatrucie naparstnicą – skutki uboczne i działania niepożądane
Z uwagi na to, że naparstnicę purpurową (digitalis purpurea), na tle innych roślin leczniczych, wyróżnia duża zawartość substancji trujących, mogą wystąpić skutki uboczne i działania niepożądane. Ich szybkie rozpoznanie może być ważnym krokiem na drodze do uchronienia się przed poważnymi konsekwencjami jej stosowania. Dlatego też, przed rozpoczęciem kuracji, zapoznaj się z możliwymi objawami zatrucia i działaniami niepożądanymi, by móc szybko podjąć odpowiednie działania – odstawić naparstnicę purpurową i skontaktować się z lekarzem.
Do łagodnych skutków ubocznych, które są jednocześnie objawami łagodnego zatrucia należą:
silne bóle brzucha;
biegunka;
nudności;
wymioty;
szum w uszach;
zawroty głowy;
problemy z utrzymaniem równowagi;
senność i długotrwałe zmęczenie.
W przypadku znacznego przedawkowania mogą też wystąpić dużo poważniejsze objawy. Są to:
halucynacje;
omamy;
drgawki;
omdlenia;
zaburzenia prawidłowego widzenia;
zaburzenia psychiczne w tym stany depresyjne;
reakcje alergiczne;
niebezpieczne obniżenie ciśnienia;
zawał serca.
Naparstnica – efekty stosowania
Do najważniejszych efektów stosowania naparstnicy należy obniżenie częstotliwości pracy serca, obniżenie pulsu i poprawa przepływu krwi w naczyniach i organach. Serce pracuje wolniej i z mniejszą częstotliwością, ale za to wydajniej. Reguluje się ciśnienie krwi.
Innym efektem działania rośliny jest zwiększenie ilości wydalanego moczu oraz wsparcie w leczeniu infekcji układu moczowego. Sprawdzi się w przypadku skąpomoczu, ponieważ ma działanie moczopędne.
Prawdopodobnie jej niewielkie ilości mogą również podnieść ogólną odporność organizmu.
Dlaczego warto stosować naparstnicę?
Naparstnica wełnista, zwyczajna i purpurowa to naturalny sposób na wyregulowanie pracy serca, ciśnienia krwi i poziomu wydalanego moczu. Redukuje obrzęki i wspiera ukrwienie całego układu moczowego, co usprawnia wydalanie przez niego substancji szkodliwych. Jest jednak niezwykle niebezpieczną i trującą rośliną. Dlatego też jej stosowanie powinno się odbywać pod ścisłym nadzorem lekarza.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Rdest ptasi to pospolita roślina o niebanalnym znaczeniu dla zdrowia człowieka; zobacz, jak różnorodne ma właściwości i jak może Ci pomóc!
Zioła przeciwzapalne to naturalny sposób na neutralizację czynników zapalnych i pobudzenie reakcji odpornościowej. Wiele ziół przeciwzapalnych z pewnością masz w swojej kuchni.
Polecane dla Ciebie
Inozytol to substancja produkowana przez organizm, która wspiera jego prawidłowe funkcjonowanie. Wspomaga pracę układu hormonalnego, rozrodczego oraz nerwowego. Sprawdź szczegóły.
Poznaj wyjątkowe działanie najsłynniejszych i najbardziej skutecznych substancji, które potrafią przywrócić pełną równowagę organizmu oraz jego fizyczno psychiczny dobrostan!
Sprawdź, co wiesz o zaletach witaminy C, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, przydaje się też w tak różnych dolegliwościach jak rak czy też przeziębienie.
Witaminy dla mężczyzn do dopasowany do potrzeb zestaw, który poprawi samopoczucie, przywróci zdrowie lub wzmocni odporność, zobacz, jakie witaminy są najważniejsze!
Sezam i olej sezamowy to nie tylko kuchenne zastosowanie, ale prozdrowotne działanie na krew, kości, skórę, włosy, odporność, czy tarczycę, a także moc cennych minerałów i witamin!