Kto nie powinien jeść płatków owsianych? - Kiedy ich unikać i czy płatki owsiane mogą zaszkodzić
Owoce jarzębiny – Właściwości, wartości odżywcze, działanie, zastosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 20.10.2022
Jarzębina nieodłącznie kojarzy się z jesienią. Przez dzieci jest ona wykorzystywana do tworzenia pięknych stroików i figurek. Nie wszystkie osoby wiedzą jednak, że jarzębinę można spożywać. Co więcej, wykazuje ona szereg cennych właściwości prozdrowotnych, wpływających na funkcjonowanie całego organizmu. Jakie działanie ma jarzębina? Kiedy warto postawić na preparaty zawierające tę roślinę?
Jarzębina to roślina z rodziny różowatych. W skład tej grupy wchodzi aż 250 gatunków. W Polsce dziko występuje pięć rodzajów jarzębiny. Najczęściej spotkać można gatunek Sorbus aucuparia L, określany także jako jarząb pospolity. Oprócz niego w naszym kraju naturalnie rosną także takie rodzaje jarzębiny, jak:
Sorbus torminalis – jarząb brekinia,
Sorbus intermedia – jarząb szwedzki,
Sorbus chamaemespilus – jarząb nieszypułkowy,
Sorbus aria – jarząb mączny.
Wiele osób wie, jak wygląda jarzębina. Jej owoce mają charakterystyczny, czerwony kolor. Samo drzewo może osiągać nawet 15 m wysokości. Pojawia się naturalnie w Europie i Azji Mniejszej, a nawet na Syberii. Roślina ta jest wykorzystywana przede wszystkim w celach dekoracyjnych. Sadzi się ją wzdłuż dróg przy budynkach, a także w parkach.
Jarzębina najlepiej rośnie w miejscach słonecznych, na glebie dobrze przepuszczalnej. Jest odporna na zanieczyszczenia powietrza, dlatego często sadzi się ją w miastach. To roślina dość tolerancyjna na warunki środowiskowe. Jesienią cieszy swoimi czerwonymi owocami, a przez całe lato – zielonymi liśćmi.
Czy owoce jarzębiny są trujące?
Zgodnie z ludowymi przekonaniami w owocach jarzębiny znajdują się substancje trujące dla ludzi. Jest to częściowo prawda. Zawierają one bowiem kwas parasorbowy. Ma on trujące właściwości, dlatego owoce nie powinny być spożywane na surowo. Po obróbce termicznej roślina ta jest jednak jadalna. Pod wpływem blanszowania, gotowania czy pieczenia traci gorzkawy smak i trujące składniki. Kwas parasorbowy zmienia się wówczas w kwas sorbowy. Trujących substancji można pozbyć się także przez mrożenie.
Czy jarzębina jest jadalna?
Jarzębina jest jadalna, ale tylko pod warunkiem, że zostanie przygotowana w odpowiedniej formie. W surowej wersji owoce są trujące i mogą powodować poważne zagrożenie dla zdrowia. Ich spożywanie jest możliwe jedynie po obróbce termicznej. Mowa tu zarówno o działaniu wysokimi, jak i niskimi temperaturami. Oznacza to, że po pierwszych przymrozkach jarzębina znajdująca się na drzewach także staje się jadalna. Traci ona gorzki smak i trujące substancje.
Jak smakują owoce jarzębiny?
Surowa jarzębina ma gorzki smak. Zmienia się on po obróbce termicznej. Temperatura wydobywa z owoców jarzębiny słodkie nuty. Wszystko za sprawą sorbozy, fruktozy oraz glukozy i sacharozy zawartych w roślinie. Jarzębina jest więc chętnie wybierana zarówno jako dodatek do deserów, jak i dań na słono. Pozwala ona na przełamanie smaku innych produktów spożywczych. Jest doskonałym dodatkiem do jesiennych, rozgrzewających potraw.
Owoce jarzębiny – właściwości zdrowotne
Jarzębina wykazuje cenne właściwości prozdrowotne. Zawiera ona bowiem witaminę C, odpowiedzialną za odporność organizmu oraz zwalczanie wolnych rodników. Oprócz niej w skład owoców jarzębiny wchodzi także błonnik i sole mineralne. Nie można zapominać też o beta karotenie, witaminie E, K i tych z grupy B. Wśród składników mineralnych warto wyróżnić wapń, potas, magnez, cynk i żelazo.
Wszystkie te cechy sprawiają, że jarzębina od lat jest wykorzystywana w medycynie ludowej. Pomaga radzić sobie z dolegliwościami ze strony nerek, a także wspiera w walce z reumatyzmem czy cukrzycą. Powszechnie stosowano ją także na przeziębienie i ból gardła.
Wartości odżywcze jarzębiny
Jarzębina wspiera odporność i pomaga radzić sobie z infekcjami. Wchodzi w skład preparatów, które mają za zadanie rozszerzać naczynia krwionośne i działać przeciwzapalnie. Niekiedy jarzębinę stosuje się też na niedrożność jelit i choroby związane z wątrobą. Na szczególną uwagę zasługuje też działa moczopędnie. Jarzębina pozwala na zapobieganie infekcjom bakteryjnym. Wzmacnia błony śluzowe przewodu pokarmowego i zabezpiecza je przed czynnikami zewnętrznymi. Jej właściwości lecznicze są znane od setek lat i wykorzystywane do dziś przez miłośników alternatywnych form wspierania zdrowia.
Owoce jarzębiny – składniki
Czerwone owoce jarzębiny są pełne cennych składników odżywczych. Wśród nich można wyróżnić takie substancje, jak:
kwasy organiczne – przede wszystkim kwas parasorbowy, jabłkowy, winowy, cytrynowy i sorbowy,
substancje goryczkowe,
związki cukrowe,
karotenoidy,
alkohol cukrowy,
garbniki,
pektyny,
kwasy fenolowe,
flawonoidy,
sole mineralne,
glukoza, fruktoza i sacharoza.
Jarzębina zawiera też cenne witaminy, w tym A, E, P, K i te z grupy B. Ma ona więcej kwasu chlorogenowego niż w ziarnach kawy arabica.
Jarzębina – działanie
Jarzębina rozszerza naczynia wieńcowe i oskrzela, dlatego często pojawia się w preparatach na przeziębienie. Działa ściągająco i przeciwzapalnie. Może pomagać także w biegunkach. W jedzeniu jarzębiny trzeba jednak zachować umiar – jej nadmiar może powodować zaognienie problemu. Garbniki zawarte w owocach hamują rozwój grzybów i bakterii w jelitach. Witamina C walczy z wolnymi rodnikami, co przekłada się na opóźnienie procesów starzenia. Z owoców jarzębiny korzystają też osoby, które chcą schudnąć. Pozwalają one bowiem na przyspieszenie metabolizmu.
Działanie antyoksydacyjne jarzębiny
Za działanie antyoksydacyjne jarzębiny odpowiadają przede wszystkim witaminy w niej zawarte. Neutralizują one wolne rodniki, wpływające na procesy starzenia i występowanie nowotworów.
Jarzębina na bakterie
Ogromną zaletą owoców jarzębiny jest fakt, że działają one antybakteryjnie. Są więc wykorzystywane w infekcjach, także tych dotyczących układu pokarmowego.
Jarzębina a cukrzyca
Jarzębina hamuje aktywność dwóch enzymów odpowiedzialnych za poziom glukozy we krwi. Z tego powodu jej owoce są chętnie wybierane przez diabetyków.
Zastosowanie jarzębiny w kuchni
Jarzębina, inaczej jarząb pospolity, znajduje swoje zastosowanie w kuchni. Kiedyś przygotowywano z niej mąkę wykorzystywaną do produkcji chleba. Obecnie z jarzębiny tworzy się np. konfitury czy dżemy. Świeże owoce można też mrozić i używać ich bezpośrednio po rozmrożeniu. Wiele osób decyduje się na przygotowywanie z nich wina i nalewek.
Jarzębina może być ciekawym dodatkiem także do sosów. Pasuje świetnie do dań słonych, m.in. z serami czy mięsem. Balansuje ich smak, nadając delikatną słodycz. Z jarzębiny często korzysta się w przypadku potraw, które nieodłącznie kojarzą się z zimą i jesienią. Jest ona więc doskonałym dodatkiem np. do dyni.
Zastosowanie jarzębiny w kosmetykach
Jarzębina to nie tylko charakterystyczne, czerwone korale. Wykorzystuje się ją m.in. w produkcji kosmetyków. Wykazuje działanie antybakteryjne, antygrzybiczne i przeciwzapalne. Wykorzystuje się ją w kremach do twarzy i okolic pod oczami. Takie preparaty pomagają walczyć z oznakami starzenia oraz opuchlizną. Są polecane też osobom, które borykają się ze skórą naczyniową. Zawartość witaminy A i C pozwala na usuwanie przebarwień, a także poprawianie elastyczności i jędrności skóry.
Jak stosować jarzębinę – dawkowanie
Z jarzębiny można przygotować wiele ciekawych preparatów. Nadają się one następnie do picia lub stosowania zewnętrznego, na skórę.
Napar z kwiatów jarzębiny
Przygotowanie naparu wymaga zalania około 1-2 łyżek kwiatów wrzątkiem. Całość należy odstawić na 20 minut. Po tym czasie napar można pić, zwłaszcza w trakcie przeziębienia.
Odwar jarzębinowy
Odwar jarzębinowy przygotowuje się poprzez zalanie 1 łyżki rośliny około 1,5 szklanki wody. Całość podgrzewa się i doprowadza do wrzenia, a następnie gotuje przez około 5 min. Po tym czasie należy pozostawić go na 15 min i odcedzić. Taki preparat można pić.
Macerat jarzębinowy
Macerat jarzębinowy to rozgniecione owoce zalane około 2/3 szklanki zimnej wody. Taką mieszankę należy przykryć szmatką i pozostawić na całą noc. Rano trzeba przecedzić preparat. Służy on do picia, zwłaszcza przy zaparciach.
Intrakt z jarzębiny
Intrakt z jarzębiny to preparat z około 100 g kwiatów lub owoców zalanych 500 ml alkoholu wysokoprocentowego. Musi on odstać przez co najmniej dwa tygodnie. Spożywa się go po małym kieliszku w celu wzmocnienia organizmu i przyspieszenia przemiany materii.
Wino z pączków lub kwiatów jarzębiny
Wino z jarzębiny przygotowuje się poprzez dodanie 700 ml białego wytrawnego wina do 100 g pączków. Taka mieszanka musi odstać przez trzy miesiące.
Ocet z pączków lub kwiatów jarzębiny
Ocet przygotowuje się podobnie do wina. 100 g pączków należy zalać litrem octu i odczekać miesiąc.
Konfitury z jarzębiny
Konfiturę z jarzębiny tworzy się poprzez zagotowanie owoców z cukrem i odrobiną wody. Do takiej mieszanki można dodać też substancję żelującą. Całość należy zamknąć w słoikach i zapasteryzować.
Jarzębina – przeciwwskazania
Jarzębiny nie powinno stosować się w przypadku stwierdzonej nadwrażliwości na tę roślinę. Nie zaleca się przyjmowania preparatów z jej dodatkiem także przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Przeciwwskazaniem są również ostre stany zapalne nerek i przewodu pokarmowego.
Jarzębina – skutki uboczne
Spożywanie surowych owoców jarzębiny może doprowadzić do wymiotów, biegunki i bólów głowy. Roślina po obróbce termicznej jest natomiast całkowicie bezpieczna dla zdrowia, jeśli przestrzegasz dawkowania i przeciwwskazań.
Dlaczego warto stosować jarzębinę?
Jarzębina wykazuje szereg pozytywnych właściwości prozdrowotnych. Jest ona stosowana w suplementach diety i kosmetykach. Można zebrać ją samodzielnie i przygotować cudotwórcze napary, odwary czy nalewki. To roślina, która potrafi odmienić dietę. Trafia w gusta miłośników gotowania w nowoczesnym wydaniu.
Drewno jarzębiny jest natomiast ciężkie i twarde, dlatego stosuje się je w stolarstwie. Same drzewa i ich owoce prezentują się bardzo estetycznie, więc zdobią przestrzenie miejskie. Wszystkie te cechy sprawiają, że jarzębina coraz częściej pojawia się w medycynie ludowej, kosmetologii i gastronomii.
KATEGORIE
ZDROWA DIETA
ZDROWA DIETA
PRZEPISY
PRZEPISY
OLEJE
OLEJE
MIODY
MIODY
SUPERFOODS
SUPERFOODS
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Poznaj zdrowotne tajemnice hummusu! Dowiedz się o korzyściach, alergiach i wpływie na zdrowie. Dowiedz się o przeciwwskazaniach i skutkach ubocznych.
Odkryj tajniki białka! Poznaj jego funkcje, źródła i zapotrzebowanie. Przeczytaj, by lepiej zrozumieć swoją dietę i cieszyć się lepszym zdrowiem!
Polecane dla Ciebie
Poznaj jeden z najbardziej zmysłowo pachnących olejków - lawendowy! Jego wszechstronne zastosowanie w kosmetyce i dla zdrowia sprawia, że jest on coraz chętniej kupowany.
Mniszek lekarski to roślina niezwykle popularna, ale miód z niej produkowany jest wręcz bardzo rzadki, a szkoda, bo ma wiele właściwości zdrowotnych.
Dzika róża to znany i powszechnie występujący krzew, który może mieć dla człowieka ogromne znaczenie; zobacz, jakie korzyści dają kwiaty i owoce dzikiej róży!
Bogaty w żelazo i wiele cennych składników odżywczych dereń jadalny to wyjątkowa roślina, która wykazuje działanie przeciwzapalne, moczopędne, wspiera też układ odpornościowy.
Olej z awokado to jeden z najzdrowszych tłuszczy, wzmacnia serce i układ krwionośny, łagodzi ból stawów i dba o wygląd skóry i włosów; co jeszcze potrafi?