Męczennica cielista to zioło, które znalazło swoje miejsce jako składnik suplementów diety i kosmetyków. Właściwości męczennicy obejmują przede wszystkim działanie uspokajające i nasenne
Bukwica zwyczajna – Właściwości, działanie, zastosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 04.04.2023
Bukwica zwyczajna – zwana też czyśćcem lekarskim – jest wykorzystywana dziś m.in. jako roślina mogąca pomagać łagodzić podrażnienia przewodu pokarmowego. O jej właściwościach wiedziano już wieki temu, lecz uważano wtedy również, że może ona odpędzać złe czary. Wyjaśniamy, do czego może przydać się bukwica lekarska i w przypadku jakich dolegliwości warto po nią sięgnąć.
Bukwica zwyczajna (Stachys officinalis (L.), Betonica officinalis L. lub bukwica czerwona) to wieloletnia bylina z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Rośnie w Afryce Północnej i na terenie całej Europy, a w tym również w Polsce.
Czyściec lekarski jest wykorzystywany często jako roślina ozdobna – sadzi się go w ogrodach na rabatach kwiatowych. Naturalnie rośnie na wzgórzach, pastwiskach, łąkach i polanach oraz w słonecznych lasach liściastych i przydrożnych rowach. Bukwica zwyczajna to gatunek miododajny, który niegdyś był wykorzystywany jako oręże do walki z ciemnymi mocami. W średniowieczu siano go wokół cmentarzy, by odstraszał złe duchy. Dziś jest to cenny surowiec zielarski i popularna roślina lecznicza.
Jak wygląda ziele bukwicy?
To roślina lecznicza o wzniesionym pokroju. Osiąga wysokość od 20 do 30 cm. Ma drewniejący korzeń, a jej czterokanciasta, zielona łodyga jest porośnięta drobnymi włoskami. Liście bukwicy leczniczej mają sercowaty kształt i osiągają długość maksymalnie 8 cm. Ich brzegi są karbowane, natomiast ich powierzchnia jest również pokryta niewielkimi włoskami.
Czyściec lekarski kwitnie od czerwca do września, a pojedyncze okazy zakwitają również w październiku. Wtedy roślina rodzi kolorowe kwiaty. Mają one jasnofioletowy odcień i tworzą gęste kwiatostany. Wyróżnia je efektowny, dzwonkowaty kształt. Wielonasiennym i suchym owocem tej rośliny jest rozłupnia.
Bukwica zwyczajna – właściwości
Ta roślina wieloletnia nie bez powodu może być elementem domowej apteczki. Od lat ceni się ją, gdyż wspomaga walkę:
ze stanami zapalnymi,
z bakteriami,
z krwotokami
z bólem.
Ponadto wspiera ona produkcję żółci oraz regenerację skóry. Bukwica zwyczajna może także pomóc uspokoić się i wyciszyć oraz zasnąć.
Składniki odżywcze bukwicy
Czyściec lekarski zawiera:
olejki eteryczne;
cholinę – wspomaga ona zarówno prawidłowe funkcjonowanie wątroby, jak i układu nerwowego;
garbniki – mogą one pomóc zahamować wzrost bakterii i zwalczanie wolnych rodników;
betainę – to substancja, która wspiera przyswajanie składników odżywczych z pokarmów, trawienie tłuszczów oraz pobudzenie do pracy komórek wątroby;
fenolokwasy (kwas ferulowy, kawowy i rozmarynowy) – to kwasy organiczne wspomagające walkę ze stresem antyoksydacyjnym oraz profilaktykę nowotworów i cukrzycy;
witaminę C, czyli silny przeciwutleniacz, wspierający walkę z wolnymi rodnikami;
prowitaminę A (beta-karoten) – może ona pomóc obniżyć poziom „złego” cholesterolu LDL, wspomóc profilaktykę zawału serca i miażdżycy. Wspiera również układ odpornościowy i funkcjonowanie dróg oddechowych;
związki goryczowe – wspierają procesy trawienne i zwalczanie stanów zapalnych;
substancje śluzowe;
sole mineralne.
Bukwica zwyczajna – zastosowanie
W lecznictwie bukwica stosowana jest w przypadku rozmaitych dolegliwości. Surowcem zielarskim, który jest wykorzystywany do przygotowywania naparów i odwarów są liście, kłącze oraz ziele.
Stachys officinalis znalazł zastosowanie:
podczas leczenia zapalenia płuc i oskrzeli, nieżytów górnych dróg oddechowych oraz gruźlicy. Ta roślina wspomaga zwalczanie bólu gardła, kaszlu, a także może pomóc odkrztuszać wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych;
do walki z problemami trawiennymi – napar z bukwicy zwyczajnej bywa wykorzystywany jako lek przeciwbiegunkowy. To ziele jest stosowane w celu wspomagania trawienia i leczenia nieżytów żołądka;
jako środek wspierający leczenie ran – bukwica lekarska może pomóc łagodzić także owrzodzenia. Służy do przemywania trudno gojących się ran i wspomaga szybszą regenerację skóry;
przy zwalczaniu bólów migrenowych, stawowo-mięśniowych i reumatycznych;
jako środek, który może pomóc się uspokoić – wspiera proces zasypiania i leczenie nerwicy;
jest wsparciem podczas zwalczania chorób układu moczowego i infekcji układu rozrodczego;
jako składnik preparatów homeopatycznych.
Bukwica lekarska znalazła zastosowanie również w kosmetyce i służy do produkcji kosmetyków przeznaczonych m.in. do pielęgnacji problematycznej cery trądzikowej. Ekstrakt z bukwicy lekarskiej wspomaga zwalczanie bakterii namnażających się na skórze, stanów zapalnych oraz regulowanie wydzielanie sebum. Natomiast znajdująca się w nim betaina może pomóc wzmocnić barierę hydrolipidową cery.
Jak działa bukwica zwyczajna i na co może pomóc?
Bukwica lekarska może pomóc :
na biegunki, wzdęcia. Oprócz tego wspomoże odtrucie organizmu, pobudzenie wydzielania soków trawiennych oraz zwalczanie niestrawności i zatruć pokarmowych;
na bezsenność, bóle głowy, napięcie nerwowe;
na słabe krwawienie jelitowe;
zarówno przy nieżytach układu oddechowego, jak i chorobach jamy ustnej, oraz na chrypkę i na katar;
na dolegliwości wątroby;
wypryski, nadmierne wydzielanie sebum, ropiejące, wrzodziejące i trudno gojące się rany oraz egzemy. Sprawdzi się również przy otarciach skóry;
przy nadmiernej potliwości ciała i nóg – może pomóc zmniejszyć wydzielanie potu.
Jak stosować bukwicę zwyczajną – dawkowanie
Bukwicę zwyczajną do leczenia chorób jamy ustnej i gardła, dróg oddechowych czy ran stosuje się zwykle w formie odwaru. Oznacza to, że susz z tej rośliny należy krótko gotować.
Do przygotowania odwaru potrzebne są 1,5 g wysuszonego ziela bukwicy lekarskiej (ok. pół łyżki stołowej) oraz 0,5 szklanki wody (ok. 125 ml). Zioła należy wsypać do małego garnuszka, zalać je wodą oraz gotować na małym ogniu i pod przykryciem przez ok. 5 minut. Gotowy odwar przecedza się, a po upływie kolejnych 10 minut jest gotowy do wypicia. Można pić go raz dziennie na godzinę przed posiłkiem.
Natomiast by przygotować odwar, który będzie stosowany bezpośrednio na skórę (np. do przemywania ran), należy wykorzystać 6 g suszu i 1 szklankę wody.
Jak zrobić nalewkę z bukwicy?
Aby zrobić nalewkę z bukwicy zwyczajnej, przygotuj 200 ml spirytusu 96%, 450 ml wody oraz 5 łyżeczek suszonego ziela. Wodę połącz z alkoholem. Natomiast do butelki wsyp ziołowy susz. Następnie zalej go rozcieńczonym spirytusem. Tak przygotowaną nalewkę odstaw na 2 tygodnie w ciemne miejsce i od czasu do czasu potrząsaj butelką. Po tym czasie przecedź ją, a będzie gotowa do picia. Nalewkę tę można także przygotowywać również z dodatkiem wysuszonej ruty, majeranku oraz lawendy.
Jak zrobić napar z bukwicy?
Częściej niż odwar z czyśćca lekarskiego można stosować przygotowany na jego bazie napar. Można go pić między posiłkami od 3 do 4 razy dziennie.
Do jego przygotowania będziesz potrzebować czubatej łyżki ziela oraz szklanki wody. Zalej zioła wrzątkiem, poczekaj od 20 do 30 minut, a następnie wypij ziołowy napar. Jego stosowanie może sprawdzić się, jeżeli dolegają ci skurcze żołądka i jeżeli masz problemy ze snem. Jeśli natomiast masz zamiar pić go, aby wspomóc leczenie infekcji z gorączką, dodaj do niego sok malinowy lub z czarnego bzu. Napar możesz wykorzystać również do nasiadówek w przypadku schorzeń oraz infekcji dróg rodnych i moczowych. Sprawdzi się również do uśmierzania dolegliwości związanych z chorobami przyzębia, do płukania jamy ustnej, a także do przemywania ran.
Jak zrobić ocet z bukwicy?
Ziele bukwicy możesz wykorzystać również do przygotowania zdrowotnego octu. Będą potrzebne ci do tego 6 łyżek rozdrobnionych ziół oraz 4 szklanki octu jabłkowego. Zalej octem susz i odstaw całość na od 2 do 3 tygodnie. Następnie przecedź płyn i odciśnij zioła, a powstanie klarowny ocet. Należy przechowywać go w butelce z ciemnego szkła.
Ocet z bukwicy możesz wykorzystać do płukania gardła, przemywania ran i w przypadku problemów trawiennych oraz chorób grzybiczych skóry. Przed jego zastosowaniem należy 1 łyżkę octu zmieszać z pół szklanki wody.
Jak zrobić przeciwbólowy okład z bukwicy?
Uważa się, że ziele bukwicy działa przeciwbólowo. Dlatego stosuje się je również do przygotowywania okładów, która mogą pomóc łagodzić ból. Robi się je z wyciągu z bukwicy. Przygotowuje się je z 200 g ziela, które zalewa się 600 g octu spożywczego. Taką miksturę odstawia się na tydzień, a następnie filtruje się ją i miesza z wodą w stosunku 1:1. Okłady z bukwicy stosuje się na opuchnięte i obolałe miejsca (np. po uderzeniach i urazach).
Bukwica zwyczajna – przeciwwskazania
Bukwicy zwyczajne nie powinny stosować – i to zarówno w postaci naparów, odwarów, jak i okładów – dzieci poniżej 12. roku życia. Nie jest również wskazana dla kobiet w ciąży i karmiących piersią – jej stosowanie należy w tym przypadku skonsultować z lekarzem.
Bukwica zwyczajna – skutki uboczne i działania niepożądane
Skutki uboczne związane ze spożyciem bukwicy są zwykle następstwem spożywania jej w nieodpowiednich, zbyt dużych porcjach. Mogą wtedy pojawić się zaparcia, a w niektórych sytuacjach może dojść do podrażnienia przewodu pokarmowego.
Dlaczego warto stosować bukwicę zwyczajną?
Bukwica zwyczajna bywa niekiedy stosowana nawet przeciwko bakteriom odpornym na antybiotyki. Ponadto może wspomagać układ trawienny, pomagać odkażać rany i leczyć typowe infekcje dróg oddechowych. Jest naturalnym remedium na wiele popularnych dolegliwości. Stosując odpowiednie dawki naparów, odwarów czy nalewek z bukwicy lekarskiej nie trzeba także obawiać się nieprzyjemnych skutków ubocznych.
Jak uprawiać bukwicę?
Czyściec lekarski urośnie w glebie o każdym odczynie. Należy jednak uprawiać go na stanowisku słonecznym lub w widnym półcieniu i w wilgotnej, przepuszczalnej ziemi. Roślinę tę należy podlewać dopiero po przeschnięciu wierzchniej warstwy gleby na głębokość 3 cm.
Od stuleci wykorzystywana w medycynie ludowej bukwica lekarska zachwyca wyglądem – ma jasnopurpurowe, kielichowate kwiaty, a niegdyś wykorzystywano ją jako amulet przeciwko czarom. Dziś to naturalny środek na wsparcie układu trawiennego, leczenie infekcji i odkażanie ran. Dlatego roślina ta zasługuje na to, aby znaleźć się domowej apteczce.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Dowiedz się, jak bezpiecznie obniżać gorączkę domowymi sposobami. Znajdź skuteczne metody i porady.
Rukiew wodna, czyli rzeżucha wodna to istna bomba witaminowa i minerałowa, która wspiera nasze zdrowie oraz urodę, dlatego warto ją zasadzić na balkonie i jeść jak najczęściej!
Polecane dla Ciebie
Sprawdź, co wiesz o zaletach witaminy C, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, przydaje się też w tak różnych dolegliwościach jak rak czy też przeziębienie.
Grzyby Reishi cieszą się popularnością jako składnik suplementów diety. Wspomagają pracę organizmu m.in. poprzez wsparcie odporności, łagodzenie objawów astmy. Sprawdź.
Poznaj jedną z najważniejszych witamin i jej super skutki - witamina C na twarz to odkrycie, które pomaga wyrównać koloryt skóry, zniwelować przebarwienia, pozbyć się trądziku!
Dowiedz się, jak rozpoznać objawy niedoboru magnezu i dlaczego są ważne. Nasz artykuł pomoże Ci zadbać o zdrowie i zapobiegać poważnym problemom!