Chcesz wiedzieć, co to jest berberyna i jak działa na zdrowie? Zobacz nasz pełny artykuł! Odpowiedzi na 22 pytania od badań naukowych do praktycznych wskazówek.
Len zwyczajny (linum usitatissimum) – Właściwości, działanie, zastosowanie i przygotowanie
- Opublikowano: 05.08.2022 - Aktualizacja: 07.10.2022
Len zwyczajny (Linum usitatissimum) to jedna z najstarszych i najszerzej wykorzystywanych przez człowieka roślin. Stosowany między innymi w przemyśle papierniczym, włókienniczym i ogrodniczym len to także bardzo cenny surowiec w ziołolecznictwie. Co ciekawe, oprócz zbawiennego wpływu na nasze zdrowie, potrafi czynić cuda w naprawianiu mankamentów skóry i ulepszaniu jakości włosów. Poznaj wszystkie pozytywne działania lnu i dowiedz się, jak go stosować!
Len zwyczajny (Linum usitatissimum) jest rośliną jednoroczną, zaliczaną do rodziny lnowatych. Len uprawiano już w czasach starożytnych, między innymi w Egipcie, Grecji i Rzymie. Wytwarzano z niego włókno służące do wyrabiania ubiorów, sznurów, żagli. Lniane płótno stosowane było również do owijania zwłok. Len zwyczajny pochodzi z Bliskiego Wschodu, ale dziś występuje w wielu rejonach świata. Choć jest rośliną bardzo rozpowszechnioną, trudno ją napotkać w stanie dzikim. Obecnie gatunek ten występuje tylko na uprawach.
Co warto podkreślić, len zwyczajny jest jedną najbardziej wydajnych, najwartościowszych i generujących najmniej materiału odpadowego roślin uprawnych. W przemyśle wykorzystywane są jej wszystkie części, począwszy od korzeni, skończywszy na ziarnach i plewach.
Len zwyczajny jest rośliną stosunkowo mało wymagającą i odporną na niesprzyjające warunki pogodowe. Najbardziej lubi stanowiska słoneczne i ciepłe oraz gleby umiarkowanie wilgotne i przepuszczalne. Jest bardzo łatwy w rozmnażaniu. Rozsiewa się go przez wysiew nasion wprost do gruntu. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania aż do 10 lat.
Len to zarazem roślina spożywcza, roślina lecznicza i roślina przemysłowa. Z nasion lnu zwyczajnego pozyskiwany jest bardzo cenny dla naszego zdrowia i wart regularnego spożywania olej lniany (oleum Lini). Jest on stosowany również w wielu innych dziedzinach działalności człowieka, na przykład w sektorze malarskim, lakierniczym, budowlanym.
Jednak nie tylko olej, ale również same nasiona lnu, czyli tzw. siemię lniane (Lini semen) są cennym surowcem wykorzystywanym szeroko w zielarstwie, farmaceutyce i kosmetyce. Łodygi, z uwagi na włóknistą strukturę, od tysięcy lat służą do wyrobu rozmaitych tekstyliów. Zaś z wytłoków powstających w procesie produkcji oleju wytwarzane są pasze.
Len zwyczajny posiada liście lancetowate, zaostrzone, skrętoległe i korzeń palowy, wrzecionowaty, mało rozgałęziony. Kwiaty lnu są niezwykle dekoracyjne (dlatego len to ceniona roślina ozdobna), duże, pięciopłatkowe. Mają fioletowo-niebieską, chabrową barwę, rzadziej są białe lub ciemno niebieskie. Łodyga lnu jest wzniesiona, naga, cienka, wyprostowana (złożona z części korzeniowej, łodygi właściwej i części wierzchołkowej). Owoc to pięciokomorowa torebka nasienna, w której znajduje się po 10-12 ciemnych, spłaszczonych, błyszczących nasion. Sama roślina dorasta do 30-70 cm wysokości.
Właściwości lnu zwyczajnego
Z uwagi na zasobną paletę cennych składników odżywczych len jest ważnym ogniwem w lecznictwie naturalnym. Picie siemienia lnianego to remedium na problemy trawienne, a olej pozyskiwany z tej rośliny, zarówno stosowany wewnętrznie, jak i zewnętrznie, daje doskonałe efekty w regeneracji tkanek. To jednak dopiero kilka z rozlicznych właściwości lnu.
Jakie właściwości prozdrowotne ma len?
Usprawnia pracę jelit i reguluje procesy trawienne.
Działa osłonowo na układ pokarmowy, chroni żołądek przed podrażnieniami.
Reguluje częstotliwość oddawania stolca, potrafi przeciwdziałać i zaparciom, i rozwolnieniu (z jednej strony, w razie potrzeby, może zadziałać jak łagodny środek przeczyszczający i ułatwiać wypróżniane, a z drugiej strony potrafi wiązać wodę i zwiększać objętość mas kałowych, a tym samym zatrzymuje biegunkę).
Pomaga stabilizować poziom cukru we krwi.
Działa przeciwskurczowo, łagodzi bóle brzucha.
Korzystnie wpływa na florę bakteryjną jelit.
Pomaga naprawiać uszkodzenia jelita grubego.
Wspomaga zdrowie dróg żółciowych.
Dzięki wysokiej zawartości przeciwutleniaczy zmniejsza ryzyko chorób cywilizacyjnych, między innymi raka, miażdżycy, chorób serca, cukrzycy.
Spożywane regularnie siemię lniane jest cennym wsparciem w procesie odchudzania (hamuje apetyt, zapewnia uczucie sytości, reguluje przemianę materii).
Len jest pomocny w zwalczaniu stanów zapalnych w organizmie.
Dzięki wysokiej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych i białek poprawia odporność organizmu.
Działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.
Pomaga w absorbowaniu i wydalaniu szkodliwych substancji z organizmu.
Pozytywnie wpływa na układ krążenia, pomaga obniżać poziom cholesterolu i stabilizować ciśnienie krwi.
Korzystnie wpływa na układ nerwowy, usprawnia pracę mózgu.
Nawilża gardło, powleka i osłania błony śluzowe przełyku, łagodzi kaszel, chrypkę i suchość w gardle, pomaga zwalczać infekcje dróg oddechowych.
Dzięki wysokiej zawartości lignanów (fitoestrogenów) korzystnie wpływa na gospodarkę hormonalną, jest pomocny w przypadku wahań poziomu hormonów płciowych, redukuje dokuczliwe objawy menopauzy i napięcia przedmiesiączkowego i zmniejsza ryzyko nowotworów hormonozależnych, np. nowotworu piersi, nowotworu jajnika.
Olej lniany zastosowany na skórę kompleksowo polepsza jej kondycję (wygładza, zmiękcza, odżywia, nawilża, uelastycznia), działa ochronnie i pobudza procesy odnowy tkanki.
Zarówno olej lniany, jak i siemię lniane fenomenalnie wpływają na włosy. Wzmacniają cebulki, przeciwdziałają wypadaniu włosów, odżywiają, nawilżają i rewitalizują włosy oraz dodają im blasku.
Zastosowanie lnu zwyczajnego
W celach prozdrowotnych wykorzystywane są:
dojrzałe nasiona lnu (Lini semen),
olej z nasion lnu (Lini oleum).
Olej lniany powstaje w procesie tłoczenia całych ziaren lnu. Największą wartością wyróżnia się olej niefiltrowany, świeży, przechowywany w ciemnych butelkach. W ziołolecznictwie wykorzystywane są także wytłoczyny będące produktem ubocznym tłoczenia oleju.
Nasiona lnu najczęściej stosowane są w formie całej (przygotowuje się z nich napary, płukanki, okłady lub dodaje do napojów albo potraw), ale dużą wartością cechuje się również mielone ziarno lnu. W sklepach zielarskich i aptekach znaleźć można len mielony w formie odtłuszczonej i nieodtłuszczonej. Dla osób z nadwagą rekomendowana jest ta pierwsza opcja.
Zarówno olej lniany, jak i nasiona lnu mogą być stosowane w przypadku bardzo wielu dolegliwości oraz niedoskonałości skóry i włosów.
Warto sięgnąć po len:
w przypadku schorzeń przewodu pokarmowego (np. w refluksie, w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy),
w nadwrażliwości żołądka i skłonności do bólów brzucha,
zapobiegawczo jako środek zmniejszający ryzyko raka jelita grubego,
w przypadku kumulacji toksyn w organizmie,
w dolegliwościach wątroby i dróg żółciowych,
w dolegliwościach trawiennych takich jak: wzdęcia, zaparcia, biegunki, uczucie ciężkości i pełności po posiłku, zgaga, nadkwasota,
w przypadku nieregularnych wypróżnień i w zespole leniwych jelit,
w kaszlu, bólu gardła, suchości w jamie ustnej, chrypce, zapaleniu oskrzeli,
wspomagająco przy nadciśnieniu i w chorobach serca,
w chorobach skóry (takich jak np. trądzik, egzema, łuszczyca),
w pielęgnacji skóry suchej, wrażliwej i naczynkowej,
w przypadku utraty jakości skóry,
w przypadku osłabionych, zniszczonych i pozbawionych witalności włosów,
w stanach zapalnych skóry, w przypadku czyraków, ropni,
w przypadku oparzeń, odmrożeń, trudno gojących się ran,
w insulinooporności, stanie przedcukrzycowym i wspomagająco przy cukrzycy typu II,
jako wsparcie w odchudzaniu,
przy zaburzeniach hormonalnych,
w przypadku zażywania antybiotyków i leków mogących podrażniać żołądek.
Wartości odżywcze lnu
Obecne w lnie substancje czynne odpowiedzialne za korzystne działanie na nasz organizm to:
białka,
nienasycone kwasy tłuszczowe,
błonnik pokarmowy,
minerały (magnez, wapń, cynk, selen, potas, żelazo),
witamina E,
witaminy z grupy B,
śluzy,
fitosterole,
polifenole,
kwasy organiczne.
Jak działa len zwyczajny?
Wysoką aktywność biologiczną wykazują zarówno całe nasiona, jak i tłoczony z nich olej. Surowce te różnią się jednak nieco pod względem składu i działania, dlatego w niektórych dolegliwościach lepiej stosować siemię lniane, w innych olej z lnu.
Siemię lniane zawiera śluzy (ok. 6%), duże ilości białka (ok. 20%) i zdrowych tłuszczów (ok. 40%), a także błonnik, witaminy, sterole, sole mineralne i fitoestrogeny.
Olej lniany zawiera głównie nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega 3, omega 6 i omega 9. Co ciekawe, ich proporcja względem siebie jest idealna dla organizmu człowieka.
Ze względu na dużą zawartość zdrowych tłuszczów olej lniany niezwykle korzystnie wpływa na pracę mózgu, kondycję skóry i włosów oraz na odporność organizmu i proces regeneracji tkanek.
Zaś siemię lniane, ze względu na znaczne ilości błonnika, śluzów, fitoestrogenów, znakomicie działa na układ pokarmowy, gospodarkę hormonalną, drogi oddechowe i żółciowe, metabolizm, proces usuwania toksyn z ustroju oraz na gospodarkę glukozowo-insulinową.
Obydwa te surowce równie korzystnie wpływają na układ krążenia oraz w podobnym stopniu hamują procesy starzenia i zmniejszają ryzyko chorób cywilizacyjnych.
Jak spożywać len – dawkowanie i przygotowanie
Najprostszy sposób na spożywanie lnu to zrobienie z niego zawiesiny (kleiku).
1 łyżkę mielonego lub niemielonego siemienia lnianego zalewamy 100 ml letniej wody, soku lub mleka. Czekamy do napęcznienia. Miksturę pijemy raz lub dwa razy dziennie.
Z całych nasion lnu możemy też zrobić napar (zalać 1 łyżkę ziaren wrzątkiem, poczekać 10 minut do zaparzenia i przecedzić) albo odwar (zalać 2 łyżki całych ziaren 300 ml wody, gotować na małym ogniu przez 15 minut i przecedzić). Napar lub odwar pijemy po pół szklanki 2 razy dziennie między posiłkami.
Dlaczego warto stosować len?
Czemu warto zawsze mieć siemię lniane w kuchennej szafce? Ponieważ jest to eliksir zdrowia, efektywny i uniwersalny roślinny kosmetyk oraz naturalne remedium na cały szereg niedomagań. Działa też antystarzeniowo i poprawia odporność.
Len – przeciwwskazania do stosowania
Len to naturalny środek w pełni bezpieczny dla zdrowia i nie posiada prawie żadnych przeciwwskazań. Powinny jedynie na niego uważać osoby zmagające się z silnymi zaparciami, niedrożnością jelit i stosujące leki przeciwzakrzepowe.
Co warto dodać, warto zachowywać co najmniej godzinny odstęp między stosowaniem lnu i innych leków (śluz zawarty w lnie zobojętnia sok żołądkowy, co może zakłócić wchłanianie innych środków farmaceutycznych).
Skutki uboczne stosowania lnu
Przy zbyt dużych porcjach siemienia lnianego mogą wystąpić zaparcia, wzdęcia, nudności, gazy, bóle brzucha. Warto więc trzymać się zalecanych dawek.
Czy len może być spożywany przez dzieci?
Len jest bezpieczny dla zdrowia dziecka, może być stosowany już od 2 roku życia.
Spożywanie lnu w ciąży
Stosowanie lnu w ciąży jest nie tylko dozwolone, ale nawet wskazane. Surowiec ten ma wysoką wartość odżywczą, a co najważniejsze, przeciwdziała zaparciom i innym dolegliwościom trawiennym charakterystycznym dla okresu ciąży. Rekomendowana dawka dla ciężarnych to 1 łyżeczka dziennie.
Jak stosować olej lniany?
Olej lniany możemy dodawać do jogurtów, serków, koktajli, sałatek, past. Możemy też zastosować kurację, w ramach której codziennie rano, na czczo wypija się 1 łyżkę samego oleju lnianego. Zalecana dzienna dawka oleju lnianego to 2-6 łyżek.
Zewnętrznie możemy stosować olej lniany w formie okładów. Doskonale sprawdzają się także maski na ciało, cerę i włosy z dodatkiem oleju lnianego. Możemy dodawać go również do peelingów, kremów, balsamów.
Zastosowanie lnu i siemienia lnianego na cukrzycę typu II
Ze względu na wysoką zawartość błonnika siemię lniane spowalnia trawienie węglowodanów i przeciwdziała gwałtownym skokom cukru we krwi po posiłku. Dlatego może być bardzo pomocny w profilaktyce cukrzycy typu II. Najlepiej stosować siemię w postaci zawiesiny (1 łyżeczka na 100 ml wody), 3 razy dziennie, między posiłkami.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Griffonia simplicifolia wspiera walkę z zaburzeniami snu oraz pogorszeniem nastroju. Wspomaga także redukcję z nadmiernymi kilogramami. Poznaj jej cenne właściwości.
Pokrzywa, choć zdrowa, nie każdemu może poprawić samopoczucie, zobacz, dla kogo może być niebezpieczna i kto powinien na nią uważać.
Polecane dla Ciebie
Zobacz jak dawkować MSM - Poznaj zalecenia co do dawkowania i najlepsze praktyki związane z przyjmowaniem MSM. by uniknąć skutków ubocznych.
Odkryj, jak uzupełnić żelazo! Poznaj produkty bogate w ten minerał, objawy niedoboru i wskazówki, jak zadbać o jego optymalny poziom w ciele.
Dowiedz się więcej o znanej od setek lat w medycynie chińskiej i ajurwedzie substancji, która obniża poziom cukru we krwi, powoduje utratę wagi i poprawia zdrowie serca!
Odkryj moc maści z witaminą F! Zyskaj gładką i zdrową skórę, poznaj jej wszechstronne zastosowanie, korzyści i ewentualne ryzyka. Dowiedz się więcej o witaminie F!
Biotyna to naturalna substancja, która odpowiedzialna jest za wiele procesów zachodzących w ciele człowieka, jest też nazywana witaminą piękna, z uwagi na jej wpływ na włosy, skórę i paznokcie.