Geranium to niegdyś niezwykle popularna roślina doniczkowa. Dziś znów wraca do łask, nie tylko ze względu na swe walory dekoracyjne. Poznaj cenne właściwości prozdrowotne geranium!
Przetacznik leśny – Właściwości Działanie Skutki uboczne i Przeciwwskazania
- Opublikowano: 28.03.2023
Przetacznik leśny (veronica officinalis) jest rośliną pospolitą z rodziny babkowatych i w Polsce można go spotkać praktycznie na terenie całego kraju. Najczęściej spotyka się go na pastwiskach i w suchych lasach. Może też rosnąć na piaszczystych, gliniastych i kwaśnych glebach. Przetacznik leśny wygląda ładnie, ma dość delikatną (wizualnie) strukturę i atrakcyjne kwiaty. Jednak to nie jego wygląd jest najważniejszy. Okazuje się, że jest to roślina, którą z powodzeniem można wykorzystywać do poprawienia stanu swojego zdrowia. Zobacz, w jaki sposób przetacznik może Ci pomóc, na co działa, jak go przyjmować i jakie środki ostrożności należy zachować, by nie zrobić sobie krzywdy.
Przetacznik leśny jest rośliną, która w Polsce występuje pospolicie. To bylina, która należy do rodziny babkowatych. Roślina jest w całości pokryta delikatnymi włoskami i dorasta do 10 – 20 cm wysokości. Można ją spotkać w całej Europie, Azji środkowej i wschodniej oraz Ameryce Północnej.
Przetacznik kwitnie od czerwca do sierpnia, a jego kwiaty mają fioletowo-niebieski kolor. Są owadopylne. Po okresie kwitnienia roślina owocuje, a jej owocami są niewielkie torebki w kształcie serca. Owoce dorastają do 4 – 5 mm.
Roślina bywa też nazywa przetacznik lekarski.
Jak wygląda przetacznik leśny?
Przetacznik leśny jest rośliną niewielką i jasnozieloną. Cała pokryta jest delikatnymi, cienkimi włoskami. Łodyga przetacznika nie jest zbyt gruba, raczej cienka i delikatna. Liście podłużne, lancetowate i długie. Również delikatnie owłosione. Występują głównie w dolnej części łodygi.
Górna przeznaczona jest głównie na kwiaty. Roślina kwitnie obficie i bardzo ładnie. Jasnofioletowe kwiaty mają kształt kielicha i są owadopylne. Po zapyleniu kwiaty owocują, a sercowata torebka jest bardzo charakterystyczna i łatwo ją rozpoznać wśród innych roślin.
Jakie składniki zawiera przetacznik leśny?
Przetacznik lekarski zawiera w sobie wiele wartościowych substancji odżywczych, które powodują, że roślina od lat stosowana jest w tradycyjnej medycynie ludowej.
Surowcem zielarskim jest ziele przetacznika (herba veronica officinalis l). Należy je zebrać na początku kwitnienia. Zebrane ziele należy ususzyć i przechowywać w miejscu suchym i zacienionym.
Do najważniejszych składników rośliny należą glikozydy irydoidowe, mannitol, flawonoidy, kwasy organiczne oraz garbniki.
To właśnie one odpowiadają za większość właściwości prozdrowotnych rośliny. Jednocześnie to właśnie te substancje zadecydowały o tym, że stała się ważną częścią ziołolecznictwa.
Przetacznik leśny – właściwości
Z uwagi na opisany powyżej skład, przetacznik lekarski ma wiele właściwości zdrowotnych. Wśród nich warto wymienić chociażby właściwości wykrztuśne, moczopędne czy napotne. Może działać hepatoprotekcyjnie (ochronnie na komórki wątroby) i przeciwreumatycznie.
Przypuszcza się, że przetacznik może łagodzić kaszel, rozszerzać oskrzela i pobudzać ruchy migawkowe nabłonka, co pozytywnie wpływa na odkrztuszanie i oczyszczanie błon śluzowych układu oddechowego.
Stosowany zewnętrznie wykazuje właściwości odżywcze, odkażające i przeciwzapalne, to zaś powoduje, że może się sprawdzić w przypadku różnorodnych infekcji i stanów zapalnych skóry.
Prawdopodobnie przetacznik wykazuje również właściwości przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe i przeciwutleniające.
Sugeruje się również, że roślina może pobudzać produkcję żółci i wpływać na regulację wypróżnień. Badania wykazały, że ziele przetacznika lekarskiego może też wpływać na obniżenie cholesterolu we krwi.
Tradycyjnie ziele przetacznika leśnego stosowane było w celu obniżenia gorączki, na oparzenia, drobne rany czy odciski. Wykorzystywano je również w przypadku zaparć, biegunek czy w razie braku apetytu.
Przetacznik leśny – zastosowanie
Z uwagi na opisane powyżej właściwości, ziele przetacznika leśnego znalazło dla siebie bardzo szerokie zastosowanie. Przede wszystkim można tu wskazać różnorodne nieżyty układu oddechowego. Ziele może odblokowywać drogi oddechowe i rozrzedzać zalegającą wydzielinę. Do tego wpłynie łagodząco na chrypkę.
Prawdopodobnie może się sprawdzić w przypadku artretyzmu czy podagry oraz inne dolegliwości reumatyczne.
Ziele stosowano na oczyszczanie organizmu oraz różnorodne dolegliwości układu pokarmowego. Prawdopodobnie szczególnie sprawdzić się może jako naturalny sposób na regulację wypróżnień, zaburzenia trawienia czy też wrzody żołądka i jelit. W tym temacie przetacznik może też pobudzać wydzielanie żółci, co przekłada się na sprawniejsze trawienie. Ponadto, jego właściwości oczyszczające powodują, że może być składnikiem diety odchudzającej. Natomiast działanie moczopędne i napotne powoduje, że wszelkie zalegające w organizmie toksyny mogą zostać wydalone wraz z moczem i potem.
Działanie moczopędne sprawia, że można go stosować również w leczeniu schorzeń układu moczowego, takich jak zapalenie pęcherza, nerek czy dróg moczowych.
Przetacznik zastosowany może być również w celu uspokojenia i odprężenia organizmu. Przypuszcza się, że ma pozytywny wpływ na układ nerwowy. Może być pomocny u osób przemęczonych praca umysłową i w stanach silnego pobudzenia.
Napary z ziela można stosować zewnętrznie. Wówczas mogą się sprawdzić jako środek łagodzący na atopowe zapalenie skóry czy też inne przewlekłe choroby skóry. Macerat z przetacznika leśnego może zmniejszyć cienie pod oczami, zmniejsza wypryski i łagodzi podrażnienia skórne. Do tego może nawilżać i regenerować skórę, a działanie ściągające zmniejszy wypryski i trądzik.
Jak działa przetacznik leśny i na co może pomóc?
Przetacznik leśny działa poprzez zawarte w nim substancje aktywne. Jego wpływ dostrzegany jest zarówno przy stosowaniu wewnętrznym i jak zewnętrznym.
Ziele przetacznika jest bogatym źródłem glikozydów irydoidowych, flawonoidów, kwasów organicznych, kwasów fenolowych i garbników. Zawiera też saponiny trójterpenowe.
Odpowiadają one za działanie antyoksydacyjne, żółciopędne czy obniżające poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi.
Dzięki obecności saponin roślina wykazuje działanie wykrztuśne, a pozostałe składniki rośliny mogą wpływać pozytywnie na funkcjonowanie układu trawiennego. Mogą usprawniać perystaltykę jelit, działać ochronnie na wątrobę oraz wspomagać wydzielanie żółci. Do tego ziele może mieć działanie ściągające, tonizujące i przeciwzapalne. Sprawdzi się również jako surowiec stosowany na oczyszczanie organizmu.
Przypuszcza się, że roślina może być stosowana na lepszą pamięć i koncentrację.
Czy ziele przetacznika może pomóc na wysoki poziom cholesterolu?
Zawarte w roślinie substancje czynne mogą przyczynić się do obniżenia poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Prowadzone są obecnie w tym kierunku badania, których celem jest doprecyzowanie tego działania.
Jak stosować przetacznik leśny – dawkowanie
Dawkowanie przetacznika jest zależne w dużym stopniu od tego, w jakiej formie jest on przyjmowany i na co go stosować. Jeżeli jest składnikiem suplementu, wówczas należy bezwzględnie stosować się do zaleceń producenta. Być może inne składniki preparatu wymagają precyzyjnego dawkowania, dlatego nie wolno tutaj działać samodzielnie.
Herbatę z przetacznika można pić kilka razy dziennie. Ziele dobrze komponuje się z innymi roślinami leczniczymi i wtedy trzeba zwrócić uwagę na zasady dawkowania tamtych roślin. Jeżeli zaś chodzi o sam przetacznik to nie zaobserwowano żadnych niebezpieczeństw związanych z jego stosowaniem nawet w dużych ilościach.
Napar z przetacznika zaleca się pić trzy razy dziennie po jednej szklance.
Przy stosowaniu zewnętrznym należy jednak zwracać uwagę czy macerat lub napar nie wywołuje podrażnień skóry. Można też przygotować specjalny napar do kąpieli. Powstaje on z 50 g surowca gotowanego powoli w 1,5 l wody przez trzydzieści minut. Potem pozostawia się go jeszcze na 30 minut pod przykryciem. Tak przygotowany dodaje do kąpieli. Trzeba jednak pamiętać, że wówczas kąpiel nie powinna trwać dłużej niż 20 minut, a woda powinna utrzymywać temperaturę 37 stopni.
Jak zrobić sok z przetacznika?
Sok z przetacznika można zrobić na kilka sposobów. Jednym z nich jest odciśnięcie kwiatostanów, ale to wymaga zebrania ich naprawdę dużych ilości, ponieważ nie są one mocno soczyste. Drugą metodą jest zblendowanie całej rośliny. Po zblendowaniu należy całość odstawić na jakiś czas, by części rośliny oddzieliły się od soku i łatwiej było zlać. Niektórzy zaś zalecają zasypanie kwiatostanów cukrem, co pozwoli na wydobycie soku. Jednak w połączeniu z cukrem powstanie z tego bardziej syrop niż sok.
Przetacznik leśny – przeciwwskazania
Wiele źródeł wskazuje, że przetacznik jest bardzo bezpieczną rośliną i jego stosowanie nie wiąże się z ryzykiem. Jest bezpieczny nawet dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Przeciwwskazaniem będzie natomiast uczulenie na roślinę lub jedną ze znajdujących się w niej substancji czynnych. Ostrożność powinny też zachować osoby wykazujące pewną nadwrażliwość na te substancje.
Przetacznik leśny – skutki uboczne i działania niepożądane
Nie ma informacji na temat możliwości przedawkowania czy działań niepożądanych przetacznika. Wiadomo, że jego stosowanie w dawkach leczniczych przynosi pożądane skutki bez negatywnych objawów.
To może prowadzić do wniosku, że jest to roślina bezpieczna, która nie wywiera szkodliwego wpływu na organizm człowieka.
Przetacznik leśny – efekty stosowania
Przetacznik leśny to naturalny sposób wsparcia organizmu. Może się okazać pomocny w stanach przeziębienia i grypy. Jego stosowanie może pomóc w udrożnieniu dróg oddechowych, rozrzedzić wydzielinę i ułatwić jej wykrztuszanie, a tym samym ogólnie oddychanie. To wszystko dzięki obecności saponin.
Ponadto, może poprawić przebieg procesów trawienia i przemianę materii. Wpłynąć na produkcję żółci i perystaltykę jelit. Do tego może pobudzić apetyt i ochronić przed chorobą wrzodową żołądka i jelit. Ziele może wzmocnić odporność organizmu, poprawić pamięć i koncentrację oraz zadziałać odprężająco i wyciszająco na układ nerwowy.
Roślina prawdopodobnie ma działanie napotne i moczopędne, a dzięki temu może pomóc w oczyszczaniu organizmu z toksyn.
Dlaczego warto stosować przetacznik leśny?
Warto stosować przetacznik ponieważ może być naturalnym wsparciem w chorobach układu oddechowego, ponieważ przypuszcza się, że ma właściwości wykrztuśne. Zewnętrznie może być stosowany do przemywania skóry, szczególnie do pielęgnacji skóry tłustej oraz w różnorodnych chorobach skórnych. Pomoże na świąd skóry i w trudno gojących się ranach. Roślina może się sprawdzić w przewlekłych zaburzeniach trawiennych oraz wspomóc przemianę materii, co dodatkowo może przynieść efekty odchudzające.
Ziele (herba veronicae) wspomaga pamięć, może być pomocne w bólach reumatycznych i w stanach zapalnych jamy ustnej. Działa kojąco na cały układ nerwowy i wspomaga odporność.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Sok z brzozy - kuracja, która uzdrawia? Sprawdź, jak dawkować sok z brzozy, żeby zobaczyć rezultaty i dowiedz się, czy można przedawkować ten dobroczynny napój.
Malwa czarna to roślina ozdoba, wykazująca szerokie właściwości lecznicze. Ze względu na słodki smak wykorzystywana jest także jako barwnik słodyczy.
Polecane dla Ciebie
Dowiedz się więcej o znanej od setek lat w medycynie chińskiej i ajurwedzie substancji, która obniża poziom cukru we krwi, powoduje utratę wagi i poprawia zdrowie serca!
Kolagen to ważny składnik ludzkiego ciała. Wiele osób decyduje się na jego suplementację, by poprawić wygląd włosów, skóry i paznokci. Jaki kolagen warto wybrać?
Zastanawiasz się nad suplementacją magnezu? Dowiedz się, jak uniknąć ryzyka przedawkowania i zadbać o swoje zdrowie. Przeczytaj teraz i bądź bezpieczny.
7 przeciwwskazań do stosowania glutationu. Zanim rozważysz suplementację, poznaj kluczowe fakty, które mogą chronić Twoje zdrowie.
Dowiedz się, co sprawia, że l karnityna jest popularna wśród osób odchudzających się i dlaczego jest tak istotna dla dobrego poziomu cholesterolu oraz testosteronu i tarczycy.