Błonnik, choć nie ma wartości odżywczych, jest ważnym elementem diety. Wspiera trawienie, pomaga walczyć z biegunkami, sprzyja zachowaniu uczucia sytości. Dowiedz się więcej.
Gorzki melon – Właściwości, działanie, stosowanie, przeciwwskazania i skutki uboczne
- Opublikowano: 12.05.2023
Gorzki melon (momordica charantia) to roślina o licznych właściwościach prozdrowotnych. Przede wszystkim wskazuje się na jego właściwości związane z obniżaniem poziomu cukru we krwi. To jednak nie jest jedyny efekt spożywania gorzkiego melona. Przypuszcza się, że może on rownież działać przeciwnowotworowo i immunostymulująco. Zobacz, co jeszcze warto wiedzieć o gorzkim melonie, jakie ma właściwości odżywcze i jak działa na ludzki organizm.
Gorzki melon (ang. bitter melon) to zwyczajowa nazwa. Botanicznie jest to przepękla ogórkowata, która należy do rodziny dyniowatych. W medycynie ludowej stosowana jest już od wielu lat do leczenia różnorodnych chorób. Prowadzone w ostatnim czasie badania wskazują, że roślina faktycznie może mieć znaczenie prozdrowotne.
Roślina, znana również jako balsamka ogórkowata, karela czy gorzka tykwa, jest rośliną jednoroczną. Naturalnie pochodzi z obszarów tropikalnych. Uprawia się ją głównie na terenie Azji (w Indiach), Afryce Wschodniej oraz Ameryce Południowej.
Gorzki melon ma długą, około sześciometrową łodygę pnącą lub płożącą. Wydaje owoce. Botanicznie są to jagody. Kształtem przypominają bardziej elipsę lub wrzeciono, usiane brodawkami i kolcami. Młode owoce gorzkiego melona (momordica charantia) są zielone, a dojrzałe przybierają żółto – pomarańczowy kolor. Owoce są duże (20 – 30 cm) i ciężkie (ok. 800 g). Ich miąższ jest wodnisty i chrupiący.
W przemyśle spożywczym wykorzystuje się młode owoce i liście rośliny, które mają charakterystyczny gorzki smak – jak sama nazwa wskazuje.
Gorzki melon – właściwości
Warto przeanalizować liczne właściwości prozdrowotne gorzkiego melona, ponieważ okazuje się, że może on mieć naprawdę ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Wszystko za sprawą znajdujących się w nim witamin i substancji bioaktywnych.
Przede wszystkim przypuszcza się, że może on mieć właściwości przeciwutleniające, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe i immunoregulacyjne.
Przeprowadzone badania dowodzą, że przepękla ogórkowata faktycznie może mieć właściwości przeciwcukrzycowe. Inne dowiodły, że roślina może obniżać poziom cholesterolu.
Trwają również badania nad działaniem przeciwnowotworowym rośliny. Pierwsze wyniki są obiecujące, ale to na razie za mało, by jednoznacznie stwierdzić, że roślina faktycznie może stanowić istotny element terapeutyczny.
W tradycyjnej medycynie ludowej, gorzki melon stosowany był w stanach zapalnych, w przypadku infekcji wirusowych czy przeciw odrze.
Roślina była miejscowo stosowana na rany, a wewnętrznie na pasożyty, gorączkę, zapalenie wątroby oraz na wsparcie miesiączkowania. Wierzono również, że jest ona afrodyzjakiem.
Jakie składniki odżywcze ma gorzki melon?
Wspomniano, że prozdrowotne właściwości melona pochodzą ze znajdujących się w nim substancji odżywczych i składników bioaktywnych. Warto zatem nieco o nich wspomnieć.
Przede wszystkim trzeba wspomnieć, że owoce gorzkiego melona są niskokaloryczne. Spożycie 100 g owoców gorzkiego melona dostarcza zaledwie 17 kilokalorii. Dominującym składnikiem jest woda (94%). Ponadto, znaleźć w nim można rownież witaminę C, witaminę A oraz składniki mineralne jak wapń i fosfor. W 100 gramach owoców gorzkiego melona znajdziesz:
2,8 g błonnika;
3,7 g węglowodanów;
0,17 g tłuszczów;
1 g białka.
Warto zwrócić szczególną uwagę właśnie na białko. Choć nie ma go dużo, to zawiera w sobie wiele cennych dla zdrowia człowieka aminokwasów:
kwas glutaminowy;
kwas asparaginowy;
leucynę;
histydynę;
lizynę;
tyrozynę;
serynę;
prolinę.
W tym miejscu należałoby również wymienić wspomniane wcześniej związki bioaktywne. Są to przede wszystkim:
kwasy fenolowe;
triterpenoidy;
saponiny;
katechininy;
polipeptydy.
Jak widać skład gorzki melon ma bardzo wartościowy.
Zastosowanie gorzkiego melona w medycynie tradycyjnej i współczesnej
Przepękla ogórkowata stosowana jest już od lat, jako sposób na wiele różnorodnych dolegliwości. Rdzenni mieszkańcy Amazonii pili herbatę z przepękli by pomoc sobie w dolegliwościach wirusowych, odrze i w stanach zapalnych. Roślina stosowana była rownież w przypadku zapalenia wątroby, w gorączce, na pasożyty i jako wsparcie w miesiączkowaniu. Zewnętrznie roślina była wykorzystywana jako preparat na rany, infekcje i robaki.
Obecnie trwają badania mające wyjaśnić aktywność przeciwnowotworową rośliny. Niektóre z nich wykazały, że może mieć wpływ na obniżenie poziomu cukru we krwi oraz obniżenie cholesterolu. Badania prowadzone na zwierzętach również przyniosły ciekawe efekty. Dotyczą one głównie hamowania szczurzego raka prostaty, czy guza sutka u myszy. Roślina prawdopodobnie może też pozytywnie działać na zahamowanie raka wątroby, czerniaka i mięsaka oraz ludzkiej białaczki. Prawdopodobnie może też być skuteczny w przypadku raka piersi, okrężnicy, chłoniaka oraz raka pęcherza moczowego i trzustki.
Jak działa gorzki melon i na co może pomóc?
Przepękla ogórkowata (momordica charantia) działa przede wszystkim poprzez zawarte w niej substancje odżywcze i związki bioaktywne. Z tego względu bardzo często stosowana jest jako suplement diety, ale trzeba pamiętać, że nie może to być substytut zróżnicowanej diety. Bardzo ważne jest utrzymanie zdrowego trybu życia. Roślina natomiast może być tylko dodatkiem.
To jak działa i na co może pomóc? Przyjrzyjmy się temu.
Gorzki melon i regulacja poziomu cukru we krwi
Przede wszystkim okazuje się, że roślina może pozytywnie wpływać na regulację poziomu cukru we krwi. Odpowiedzialne są za to związki bioaktywne, które działają na kilka obszarów ludzkiego organizmu, co daje efekt obniżonego stężenia glukozy we krwi.
Przede wszystkim mięśnie są stymulowane do wykorzystywania glukozy, która krąży we krwi. Jest ona im potrzebna do pracy i efektywnego działania. Ponadto, obniżony zostaje poziom wchłaniania glukozy w jelitach.
Znajdujące się w roślinie substancje wpływają na hamowanie glukoneogenezy wątrobowej. Jest to proces, w którym organizm pozyskuje glukozę z innych źródeł niż węglowodany.
Składniki rośliny biorą udział w aktywizowaniu ważnego enzymy, który jest odpowiedzialny za rozpad cząsteczek glukozy, co prowadzi do powstania energii. I wreszcie, substancje te otaczają ochroną komórki beta, które znajdują się w trzustce i są odpowiedzialne za produkowanie insuliny. Ta zaś wpływa na regulację poziomu cukru.
Gorzki melon dla serca
Jeżeli chodzi o wpływ rośliny na serce, to tu trzeba wskazać przede wszystkim na to, że może ona regulować profil lipidowy krwi. Stosowanie balsamki obniża stężenie trójglicerydów oraz frakcji LDL cholesterolu. Jest to tak zwany „zły cholesterolu”. W niektórych badaniach okazało się, że oprócz redukowania frakcji LDL, pod wpływem balsamki, doszło również do podniesienia stężenia frakcji HDL, czyli „dobrego cholesterolu”.
Takie efekty przekładają się na sprawniejszą pracę serca i układu naczyniowego. Maleje ryzyko powstawania złogów, zwężania światła naczyń krwionośnych i spada ryzyko zachorowania na choroby wieńcowe. Mniejsze otłuszczenie żył i mniejsza liczba blaszek cholesterolowych pozwalają na utrzymanie prawidłowego przepływu krwi.
Gorzki melon i wspomaganie trawienia
Przypuszcza się, że stosowanie gorzkiego melona (momordica charantia) może również przyczynić się do poprawy w zakresie trawienia. Prawdopodobnie roślina może wspierać w przypadku niedostatecznego wydzielania soków trawiennych.
Gorzki melon i właściwości przeciwnowotworowe
Działanie przeciwnowotworowe zostało już wcześniej nieco szerzej opisane. W tym miejscu warto wspomnieć, że przepękla ogórkowata może mieć zastosowanie wobec wielu nowotworowych linii komórkowych. Badania prowadzone na zwierzętach dają nadzieję i są optymistyczne, ale przed wprowadzeniem rośliny do kuracji dla ludzi potrzebne są jednak dodatkowe badania.
Ciekawostką natomiast jest fakt, że sok z owoców rośliny wykazuje właściwości zbliżone do tych, jakie ma owoce, ale siła jego działania może być mocniejsza. Badania pokazują, że może być skuteczny w hamowaniu rozwoju nowotworów. Dzieje się tak dlatego, że sok hamuje metabolizm glukozy w komórkach nowotworowych. To powoduje, że zostają one pozbawione pokarmu i umierają. W przypadku myszy, które zostały poddane półrocznej kuracji, guzy zmniejszyły się aż o 64%.
Gorzki melon i działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne
W tradycyjnej medycynie ludowej, owoce balsamki stosowane były rownież w leczeniu infekcji bakteryjnych i wirusowych oraz na stan zapalny. Prawdopodobnie odpowiedzialne są za to, znajdujące się w roślinie substancje, takie jak witamina C, minerały i substancje aktywne.
Jak stosować gorzki melon?
Przepękla może być stosowana na wiele różnorodnych sposobów. Zależnie od wybranej formy dawkowanie może być różne, dlatego też warto do dokładnie zweryfikować przed rozpoczęciem suplementacji.
Można na przykład jeść suszone plasterki melona. Spożywa się wówczas od jednego do dwóch plasterków dwa razy dziennie. Jeżeli natomiast wybierzesz formę zmieloną to wówczas dawkowanie ogranicza się do 0,5 – 1 łyżeczki dwa razy dziennie. Proszek można wymieszać z jogurtem lub wodą.
Przetwory i suplementy diety
Ciekawym sposobem na przygotowanie owocu są jego przetwory. Przed ich przygotowaniem warto owoc nieco posolić. To powoduje, że puści sok, a wraz z nim nieco swojej goryczki. Trzeba jednak pamiętać, że nie da się jej usunąć całkowicie. Innym sposobem jest blanszowanie melona we wrzącej osolonej wodzie. Tu należy jednak pamiętać, by nie blanszować go dłużej niż 2 lub 3 minuty.
Przepisy kulinarne z gorzkim melonem
Ciekawą formą przyrządzenia owoców melona jest ich podsmażenie lub zapieczenie. Owoce należy pokroić na cienkie plastry i posolić, by puściły sok. Następnie opłukać i osuszyć. Posypać ulubionymi przyprawami i usmażyć w głębokim oleju. Można też położyć je na blaszce, skropić tłuszczem i zapiec aż zyskają złotawy kolor.
Gorzki melon – potencjalne skutki uboczne i przeciwwskazania
Roślina jest stosunkowo bezpieczna w stosowaniu, ale nie oznacza to, że nie niesie ze sobą pewnego ryzyka. Z uwagi na to, że takie ryzyko istnieje, warto zachować rozsądek i ostrożność. Poniżej znajdziesz najważniejsze wskazówki, które pomogą Ci uniknąć niepotrzebnych kłopotów.
Warto pamiętać, że dzieci, kobiety w ciąży oraz karmiące piersią nie powinny go stosować.
Dawkowanie i ryzyko przedawkowania
Dawkowanie melona uzależnione jest od tego, w jakiej postaci jest przyjmowany. Jak wspomniano suszone plasterki można jeść maksymalnie dwa, dwa razy dziennie. Sproszkowane to maksymalnie jednak łyżeczka dwa razy dziennie.
W przypadku suplementów diety należy kierować się zaleceniami producenta.
Możliwe jest przedawkowanie. W takiej sytuacji mogą wystąpić bóle brzucha, biegunka, bóle głowy i mdłości.
Interakcje z lekami
Roślina może nasilać działanie leków obniżających cholesterol.
Przeciwwskazania dla osób z określonymi schorzeniami
Z uwagi na działanie hipoglikemiczne rośliny osoby cierpiące na cukrzycę typu 2 powinny szczególnie skrupulatnie kontrolować cukier podczas jej przyjmowania. Może bowiem dojść do nadmiernego obniżenia poziomu cukru. Warto również skonsultować się z lekarzem prowadzącym, który zweryfikuje dietę i ewentualnie dawki leków.
Gorzki melon – efekty stosowania
Stosowanie gorzkiego melona (momordica charantia) może przynieść liczne efekty zdrowotne. Roślina może obniżać poziom cukru poprzez zwiększenie wychwytu glukozy we krwi oraz wyregulować profil lipidowy, co przekłada się na sprawniejszą pracę układu sercowo – naczyniowego.
Nie bez znaczenia jest również jego działanie przeciwnowotworowe.
Dlaczego warto sięgnąć po gorzki melon?
Jest to naturalny sposób na zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe oraz choroby układu krążenia, które wynikają ze zbyt wysokiego poziomu cholesterolu we krwi. Roślina może mieć działanie profilaktyczne, a w przypadku zbyt wysokich wartości cukru może również pomóc w jego wyregulowaniu.
Gdzie kupić gorzki melon?
Melon w swojej świeżej postaci jest bardzo trudno dostępny w Polsce. Najczęściej można go kupić w suszonych plastrach lub w postaci sproszkowanej. Może też być składnikiem herbat. Zdarza się, że można go dostać w puszce.
Najczęściej dostępny jest w sklepach zielarskich i ze zdrową żywnością, a w kapsułkach można go znaleźć w aptekach.
KATEGORIE
ZDROWA DIETA
ZDROWA DIETA
PRZEPISY
PRZEPISY
OLEJE
OLEJE
MIODY
MIODY
SUPERFOODS
SUPERFOODS
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Poznaj leczniczą siłę imbiru! W naszym artykule znajdziesz przewodnik po jego zdumiewających właściwościach, wskazówki dotyczące bezpiecznego stosowania oraz porady, jak włączyć go do diety.
Enoki to grzyby, które poza fantastycznym smakiem mogą zaoferować Ci również wiele wartościowych substancji odżywczych. Zobacz, jak działają i jak mogą Ci pomóc.
Polecane dla Ciebie
Jeśli jesteś ciekaw w czym może Ci pomóc picie siemienia lnianego, to dobrze trafiłeś. Przedstawiamy kompleksowe omówienie tematu pomocy siemienia lnianego dla zdrowia.
Miód faceliowy to niezwykłe właściwości lecznicze i wyjątkowo atrakcyjny smak, bardzo delikatny i nie przesłodzony. Poznaj jak korzystnie wpływa na organizm dorosłych i dzieci.
Zastanawiasz się, jak ocet jabłkowy wpływa na zdrowie? Poznaj jego korzyści, sposoby bezpiecznego spożycia i ewentualne skutki uboczne w naszym kompleksowym przewodniku!
Mniszek lekarski to roślina niezwykle popularna, ale miód z niej produkowany jest wręcz bardzo rzadki, a szkoda, bo ma wiele właściwości zdrowotnych.
Chcesz pozbyć się wzdęć i zrozumieć dlaczego powstają? Odkryj 12 praktycznych domowych sposobów na wzdęcia. Od ziołowych herbat, przez ćwiczenia, aż po modyfikacje diety.