Elektrolity dbają o prawidłowy poziom nawodnienia organizmu oraz stoją na straży dobrej pracy mięśni i układu nerwowego, dlatego warto systematycznie je uzupełniać.
Melatonina – Właściwości, działanie, zastosowanie, skutki uboczne i dawkowanie
- Opublikowano: 04.07.2022 - Aktualizacja: 13.07.2022
Melatonina jest w organizmie człowieka hormonem produkowanym przez ośrodkowy układ nerwowy, a dokładnie przez szyszynkę. Bywa określana jako hormon ciemności, ponieważ proces jej uwalniania rozpoczyna się po zapadnięciu zmroku. Odgrywa ona ogromną rolę w ludzkim organizmie w regulowaniu rytmu snu i czuwania. Odpowiedzialna jest za wydajny i efektywny sen i wypoczynek, a wraz z nim regenerację. Jej niedobory skutkują bezsennością, a nieprawidłowy tryb życia, częste podróże do różnych stref czasowych czy praca zmianowa mogą poważnie zaburzyć jej produkcję i wydzielanie. Melatonina pomaga w zaburzeniach rytmu dobowego snu i czuwania i służy leczeniu zaburzeń rytmu snu.
Melatonina — właściwości
Melatonina jest to organiczny związek chemiczny, który określa się jako pochodną tryptofanu. Wydzielana jest po zmroku, a jej największe stężenie notuje się między godziną 24.00 a 3.00. O świcie wydzielanie melatoniny zostaje zatrzymane.
Jej główną właściwością jest wsparcie w zaburzeniach dobowego rytmu snu i czuwania związanych np. z pracą zmianową człowieka. Odpowiedzialna jest za wypoczynek i regenerację. Dzięki jej prawidłowemu wydzielaniu i odpowiedniemu stężeniu sen jest głęboki, spokojny i nieprzerwany.
Ważnym aspektem jej działania jest blokowanie wydzielania soków żołądkowych oraz syntezy tlenku azotu. Ma to istotne znaczenie z uwagi na jej główne zadanie. Ciągłość snu może bowiem zostać przerwana z powodu dolegliwości żołądkowych lub parcia na pęcherz. Wstrzymanie tych procesów zapewnia długi i nieprzerwany sen. Jednocześnie suplementowanie tego hormonu snu daje nie tylko efekty w postaci leczenia bezsenności, ale również łagodzenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Może być bardzo pomocna nie tylko w zaburzeniach snu związanych z różnymi przyczynami, ale również podczas leczenia refluksu żołądkowego czy leczeniu choroby wrzodowej.
Działanie melatoniny na sen
Melatonina wydzielana jest około godziny 21.00 – 22.00, a wstrzymana około godziny 7.00 – 9.00 rano. Na zaburzenia jej wydzielania wpływa nieregularny tryb życia i długie wieczorne przesiadywanie przed ekranami telewizorów, komputerów i telefonów. Spanie przy zapalonym świetle obniża również syntezę melatoniny, a to może wpływać na płytszy i mniej spokojny sen. Jej największe wydzielanie obserwuje się u dzieci 3 – 5 lat. Po 40. roku życia stężenie melatoniny zaczyna spadać, a najniższe jest u osób starszych, stąd ich problemy z bezsennością, wczesne wstawanie. I drzemki w ciągu dnia.
Melatonina wykazuje również działanie immunostymulujące i przeciwutleniające. Wpływa też na niektóre procesy hormonalne.
Suplementowanie melatoniny w przypadku problemów z utrzymaniem rytmu dobowego snu i czuwania przynosi natomiast bardzo pozytywne rezultaty. Poprawia się jakość snu, jego ciągłość i czas trwania. Łatwiej jest zasnąć, a okres wypoczynku nie jest przerywany wybudzeniami. Nie następują też zbyt wczesne przebudzenia. Sen jest głęboki i efektywny. Przynosi prawdziwą regenerację, a osoba czuje się faktycznie wypoczęta. Pomaga w zaburzeniach rytmu dobowego snu i czuwania.
Melatonina — zastosowanie
Melatoninę stosuje się głównie na problemy ze snem. Jest zalecana osobom, które wykonują pracę nocną lub zmianową, ponieważ taki tryb funkcjonowania zaburza jej naturalne wydzielanie. Mogą po nią sięgnąć również osoby, które często podróżują ze zmianą stref czasowych. Taka sytuacja jest dla organizmu bardzo wyczerpująca, stąd konieczne jest uregulowanie cyklu snu i czuwania.
Poleca się ją osobom starszym, u których naturalne wydzielanie jest już na znacznie niższym poziomie. Ponadto może pomóc zestresowanym i żyjącym w ciągłym napięciu. Taki stan utrzymującego się stresu wpływa na zaburzenia snu, które melatonina pomaga wyeliminować.
Melatonina — dawkowanie i jak stosować
Melatonina jest dostępna bez recepty zarówno w postaci leku jak i suplementu diety, dlatego też należy bezwzględnie przestrzegać zasad jej dawkowania i stosowania, które opisane są na opakowaniu produktu. Zwiększone przyjmowanie nie sprawi, że działanie leku będzie skuteczniejsze.
Jeżeli to lekarz zaleca jej stosowanie, zwykle dobiera odpowiednią dawkę, zależnie od potrzeb organizmu.
Najczęściej sugerowana jest dawka między 1 a 3 mg na dobę po zapadnięciu zmroku. Choć w wyjątkowych sytuacjach lekarz może zalecić nawet 5 mg.
Z uwagi na to, że jest to lek na bezsenność, powinien być przyjmowany wieczorem przynajmniej godzinę przed planowanym zaśnięciem.
Osoby niewidome, które nie rejestrują cyklu dobowego otoczenia mają naturalne problemy z wydzielaniem melatoniny, która reaguje na zmrok. Z tego też powodu powinny przyjmować ją regularnie, raz na dobę, około godziny 21.00 – 22.00. W przypadku osób niewidomych należy przyjmować około 3 mg melatoniny na dobę.
W przypadku problemów związanych ze zmianą stref czasowych, melatoninę przyjmuje się raz na dobę po zapadnięciu zmroku. Wskazana dawka to 2 -3 mg melatoniny po zmroku rozpoczynając od pierwszego dnia podróży. Koniec przyjmowania leku powinien nastąpić 3 dni po zakończeniu podróży.
Osoby, które mają pracę zmianową i z tego powodu cierpią na zaburzenia snu, mogą przyjmować od 1 mg do 5 mg melatoniny raz na dobę, na godzinę przed planowanym snem.
Jeżeli natomiast suplementacja ma jedynie wyregulować rytm dobowy, wówczas preparat należy przyjmować 2 – 3 godziny przed planowanym zaśnięciem.
Warto wiedzieć, że melatonina nie działa od razu. Pierwsze efekty jej działania obserwuje się po około dwóch tygodniach przyjmowania.
Skutki niedoboru melatoniny
Niedobory melatoniny wiążą się z poważnym konsekwencjami zdrowotnymi, dlatego wszelkiego rodzaju zaburzeń snu nie należy lekceważyć i bagatelizować.
Skutkiem niedoboru melatoniny są zaburzenia snu, polegające na trudnościach w zasypianiu i problemach z wybudzeniem o poranku. To również trudności w koncentracji, obniżenie samopoczucia i ogólne zmęczenie. Za niskie stężenie melatoniny powoduje senność i wyczerpanie w ciągu dnia i bezsenność w nocy.
Melatonina — przeciwwskazania
Mimo tego, że melatonina jest naturalnym hormonem produkowanym przez człowieka, nie każdy może ją przyjmować. Przeciwwskazaniem do jej stosowania jest na przykład nadużywanie alkoholu (ale też nie można jej przyjmować zaraz po spożyciu alkoholu), ciąża oraz okres karmienia piersią i nadwrażliwość na melatoninę. Ostrożność w jej przyjmowaniu zaleca się również osobom z zaburzeniami czynności wątroby, z depresją, padaczką, zaburzeniami hormonalnymi oraz nieprawidłową pracą nerek czy układu odpornościowego. Należy też uważać w przypadku osób z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Przeciwwskazaniem może też być hormonalna terapia zastępcza. W wymienionych sytuacjach suplementacja powinna być skonsultowana z lekarzem prowadzącym danego pacjenta.
Z czym nie łączyć melatoniny
Melatonina lek czy suplement diety nie powinna być łączona z niektórymi lekami, ponieważ może z nimi wchodzić w interakcje. Wskazuje się przede wszystkim leki stosowane w leczeniu łuszczycy, choroby wrzodowej, w hormonalnej terapii zastępczej. Interakcje mogą też zachodzić pomiędzy melatoniną a lekami stosowanymi w leczeniu problemów psychiatrycznych oraz innymi lekami dotyczącymi zaburzeń snu.
Najczęściej wymienia się następujące leki:
- 5-metoksypsoralen,
- cymetydynę,
- tiorydazynę,
- zolpidem,
- zaleplon,
- zopiklon
- estrogeny,
- imipraminę,
- fluwoksaminę,
- środki antykoncepcyjne,
- citalopram,
- omeprazol,
- lanzoprazol,
- karbamazepinę,
- rifampicynę,
- benziodiazepinę.
Odradza się również łączenie jej z tytoniem, lekami stosowanymi w leczeniu depresji, antagonistami receptorów opioidowych, antagonistami receptorów adrenergicznych, inhibitorami prostaglandyn. Nie należy spożywać alkoholu, ponieważ może to powodować działania niepożądane.
Melatonina dla dzieci
Nie zaleca się podawania melatoniny dzieciom ani nastolatkom. W sytuacjach wyjątkowych, jak zdiagnozowane ADHD czy rozpoznanie autyzmu lekarze mogą wdrożyć suplementację hormonem snu, ale podawane są wówczas niewielkie dawki pod ścisłym nadzorem. Samodzielnie nie wolno wdrażać jej u dzieci.
Melatonina w ciąży
Nie zaleca się stosowania melatoniny w ciąży i podczas karmienia piersią. Jeżeli pacjentka zamierza zajść w ciążę lub podejrzewa, że już może w niej być, wówczas należy powiedzieć lekarzowi o tej sytuacji. Po zakończeniu karmienia piersią można kontynuować leczenie.
Melatonina — skutki uboczne
Mimo tego, że melatonina jest hormonem naturalnie produkowanym przez człowieka, jej przyjmowanie może przynieść różnorodne działania niepożądane. Wśród nich wymienia się przede wszystkim:
- ból głowy;
- splątanie;
- sedację;
- obniżenie temperatury ciała.
Nieco rzadziej wymienia się:
- zwiększenie liczby napadów padaczkowych u dzieci z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego i padaczką;
- tachykardię;
- świąd;
- wysypkę;
- pokrzywkę.
Jak długo stosować melatoninę
Hormon snu przeznaczony jest do krótkotrwałego stosowania. W wyjątkowych sytuacjach, gdy zaburzenia snu nawracają, lekarz może zalecić przedłużenie. Ważne jednakże, by decyzję podejmował lekarz, a nie pacjent. Nie zaleca się samodzielnego wydłużania czasu terapii, żeby nie pojawiły się działania niepożądane.
Zasadniczo melatoninę można przyjmować od 6 do 12 tygodni. Badania wykazały, co prawda, że nawet 12 miesięczna kuracja okazała się bezpieczna. Jednak najlepiej trzymać się wskazanego okresu i nie przekraczać go samodzielnie. Również w przypadku zaburzeń snu związanych ze zmianą stref czasowych i nie praktykować długotrwałego przyjmowania leku.
Należy też pilnować sposobu stosowania melatoniny szczególnie w przypadku zaburzeń snu związanych ze zmianą stref czasowych. W przypadku osób niewidomych należy przyjmować tak długo, jak lekarz zaleci.
Suplementacja melatoniną
Melatoninę można suplementować za pomocą tabletek, żelków i sprayu. Każda z tych form jest tak samo bezpieczna i skuteczna. Ich główna różnica polega przede wszystkim na czasie wchłaniania, a co za tym idzie momencie, w którym powinna być przyjęta.
Melatonina w tabletkach
Melatonina w tabletkach wchłania się najdłużej, dlatego też należy ją przyjmować na godzinę przed planowanym zaśnięciem.
Żelki z melatoniną
Żelki z hormonem ciemności wchłaniają się nieco szybciej, dlatego odstęp pomiędzy ich przyjęciem a snem może być nieco krótszy.
Melatonina w sprayu
Melatonina w sprayu jest najszybciej wchłanialną formą. Stąd też można ją przyjmować krótko przed planowanym spaniem. Bardzo często ma też przyjemny smak (czarnej porzeczki), co dodatkowo ułatwia jej stosowanie.
Widać zatem, że przyjmowanie melatoniny może być naprawdę proste.
Dlaczego warto stosować melatoninę?
Stosowanie melatoniny jest stosunkowo bezpieczne i skuteczne, stąd też jej duża popularność w grupie leków i suplementów na bezsenność. Pomaga w zaburzeniach rytmu dobowego snu związanych ze zmianą stref czasowych. Ułatwia zasypianie, pomaga w uregulowaniu rytmu dobowego snu i czuwania, a także znacząco poprawia jakość snu. Dzięki niej łatwiej zasnąć, sen staje się głęboki i ciągły – bez nocnych wybudzeń – a rano łatwiej się obudzić. Poprawia się poziom wypoczęcia i regeneracji organizmu. Poprawia się koncentracja i ogólne samopoczucie.
Jak wybrać najlepszą melatoninę?
Wybór najlepszej melatoniny zależny jest od osobistych preferencji. Każda działa tak samo i jest tak samo skuteczna. Jeżeli ktoś nie ma problemu z połykaniem tabletek lub kapsułek może wybrać taką formę. Jeżeli nie, to z powodzeniem sprawdzą się listki, krople lub żelki. Listki mają dodatkowo delikatnie miętowy smak i nie zawierają cukru, można więc stosować je już po umyciu zębów, tuż przed snem. Krople można rozpuścić w wodzie lub aplikować bezpośrednio na język. Spray natomiast sprawdzi się w przypadku osób starszych, schorowanych, które mają problem z połykaniem. Spray aplikuje się bezpośrednio na język i natychmiast po tym zaczyna on działać. Forma więc zależy indywidualnie od pacjenta.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Kolagen to ważny składnik ludzkiego ciała. Wiele osób decyduje się na jego suplementację, by poprawić wygląd włosów, skóry i paznokci. Jaki kolagen warto wybrać?
Wspieraj odporność organizmu za pomocą żeń szenia indyjskiego, czyli ashwaghandy, która zwiększa energię, poprawia ogólny stan zdrowia i zmniejsza stan zapalny, ból i niepokój!
Polecane dla Ciebie
Srebro koloidalne wykazuje właściwości prozdrowotne. Wykorzystywane do użytku zewnętrznego, wspiera w walce z bakteriami, wirusami, grzybami. Sprawdź.
Co to jest inozytol? Poznaj go w odpowiedziach na najczęściej zadawane przez użytkowników pytania. Dowiedz się czym jest, jak działa, jak go stosować i jakie ma skutki uboczne i przeciwwskazania.
Arnika górska to surowiec, wykorzystywany powszechnie w celu łagodzenia obrzęków, krwiaków i stłuczeń. Najczęściej arnikę stosuje się zewnętrznie w postaci maści lub okładów.
Kasztanowiec zwyczajny to popularny surowiec powszechnie stosowany w leczeniu żylaków, krwiaków i obrzęków. Najczęściej stosuje się go miejscowo w postaci okładów, żelu lub maści.
Serdecznik pospolity to zioło o wielu właściwościach zdrowotnych. Roślina znana jest przede wszystkim z działania uspokajającego. Sprawdź, kiedy i dlaczego warto stosować