Aloes to roślina o wielu prozdrowotnych właściwościach, przynosi korzyści przy stosowaniu jej od wewnątrz, jak i w formie kosmetyku.
Dziegieć – Co to jest i jakie są jego właściwości zdrowotne, działanie, zastosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 22.09.2022
Dziegieć, znany także pod nazwą smoła drzewna to jedna z najstarszych substancji wykorzystywanych w medycynie ludowej i naturalnej kosmetyce. Dziegieć ma bardzo gęstą i lepką konsystencję, ciemny kolor i bardzo charakterystyczny, dość nieprzyjemny zapach. Powstaje w wyniku destylacji drewna, torfu, kory lub węgla (dziegieć węglowy). Dziegieć wykazuje silne właściwości antyseptyczne, działa przeciwzapalnie i przeciwgrzybiczo. Jakie jest zastosowanie dziegciu oraz jakie wyróżniamy jego rodzaje?
Naturalne metody lecznicze i kosmetyczne od kilka lat cieszą się ogromną popularnością. Ludzie coraz bardziej są świadomi tego, co oferuje im natura pod względem właściwości zdrowotnych. Jednak dziegieć nie jest niczym nowym. Ta ciemna i lepka maź była stosowana przez naszych przodków już kilkaset lat temu i jeszcze do niedawna można było ją znaleźć w domowych apteczkach naszych babć i dziadków. Początkowo dziegieć był wykorzystywany jako substancja zwalczająca drobnoustroje i bakterie oraz do uszczelniania beczek. Obecnie jego zastosowanie jest o wiele szersze.
Dziegieć pozyskiwany jest w procesie suchej destylacji materiału organicznego, którym najczęściej jest drewno lub węgiel, choć czasami używa się także kory lub torfu, w zależności od tego, jakie właściwości ma mieć końcowy produkt. Przygotowany materiał podgrzewa się do bardzo wysokiej temperatury sięgającej 1000 stopni Celsjusza w specjalnie przygotowanych dołach w ziemi uszczelnionych naturalnym materiałem, takim jak darń, mech i glina, w których umieszcza się drewno opałowe, a następnie obsypuje ziemią. Na dnie przygotowanego dołu znajduje się gliniane naczynie, do którego spływa wytwarzana substancja.
Obecnie dziegieć wytwarzany jest tradycyjną metodą głównie lokalnie w południowo-wschodniej Polsce. W dawnych czasach stanowił jeden z najważniejszych towarów eksportowych naszego kraju. Zdobył ogromną popularność ze względu na właściwości lecznicze, a jego charakterystyczny zapach znalazł także odniesienie w przysłowiu „łyżka dziegciu w beczce miodu”.
Dziegieć – odmiany i rodzaje
Dziegieć może być wytwarzany z kilku gatunków drzew. Poszczególne rodzaje mogą się różnić właściwościami, kolorem i zapachem. Wyróżniamy następujące rodzaje dziegciu:
Dziegieć brzozowy – powstaje w wyniku destylacji na zimno kory, gałęzi lub drewna brzozy. Ma brunatny kolor i gęstą konsystencję. Dziegieć brzozowy wykorzystywany głównie do celów kosmetycznych do produkcji balsamów, kremów, maści, szamponów, mydeł i lotionów z dodatkiem dziegciu.
Dziegieć sosnowy – pozyskiwany w destylacji drewna, gałęzi lub kory sosnowej. Ma podobne jak dziegieć brzozowy właściwości lecznicze. Często występuje jako składnik dermokosmetyków dla osób walczących z łuszczycą.
Dziegieć jałowcowy – wytwarzany z materiału organicznego drzewa jałowca. Znajduje zastosowanie w składzie dermokosmetyków. Wykazuje właściwości rozkurczowe i odkażające. Stosowany w leczeniu niestrawności oraz infekcji dróg moczowych.
Dziegieć bukowy – ten rodzaj dziegciu stosowany jest głównie w hodowli zwierząt do odkażania i ochrony końskich kopyt. Bardzo skutecznie zabezpiecza kopyta przed bakteriami i szkodliwym wpływem wilgoci. Dezynfekuje rany i łagodzi zaczerwienienia skóry.
Wyróżniamy także dziegieć węglowy (mineralny) pozyskiwany w procesie odgazowania węgla kamiennego. Stosowany w dermokosmetyce jako skuteczny środek łagodzący objawy łuszczycy i normalizujący pracę gruczołów łojowych. Znany także pod nazwą: smoła pogazowa czy smoła mineralna. Warto pamiętać, że ma on właściwości fotouczulające.
Rzadziej spotykanym rodzajem dziegciu jest ten pozyskiwany z drewna świerkowego i bambusowego.
Jaki jest skład chemiczny dziegciu?
Dziegieć to ciemnobrunatna i gęsta maź o nieprzyjemnym zapachu i gorzkim smaku, która bardzo słabo rozpuszcza się w wodzie. Podczas procesu destylacji powstaje produkt o bardzo złożonym składzie zawierającym ponad 10 tys. związków chemicznych. Występują one zarówno w dziegciu drzewnym, jak i węglowym. Oto przykładowe związki i substancje, które wchodzą w skład dziegciu:
gwajakol
fenole
toluen
benzen
krezol
betulina
pirokatechol
seskwiterpeny
substancje żywiczne
kwasy organiczne
ksylen
pirydyna
pirol
indol
kumaryna
Dziegieć – właściwości zdrowotne
W sprzedaży dostępne są różne rodzaje dziegciu zróżnicowane pod względem stężenia. Produkty o stężeniu do 10% wykazują wysoką skuteczność we wspomaganiu procesów regeneracji naskórka. Preparaty o wyższym stężeniu (15-20%) mają działanie złuszczające zrogowaciały naskórek. W sektorze medycznym i kosmetycznym najczęściej stosowane są dwa rodzaje dziegciu: brzozowy i sosnowy.
Właściwości dziegciu brzozowego
Dziegieć brzozowy skutecznie zmiękcza i rozpuszcza zrogowaciałą warstwę naskórka oraz wspomaga procesy regeneracji głębszych warstw skóry. Ma właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze, przeciwzapalne, dezynfekujące i antyseptyczne. Doskonale sprawdza się w walce z problemami skórnymi, takimi jak trądzik, łojotok, łuszczyca i łupież. Dziegieć brzozowy łagodzi świąd i inne objawy występujące przy atopowym zapaleniu skóry oraz przyśpiesza gojenie ran. Ze względu na właściwości odkażające wykorzystywany jest do dezynfekowania odleżyn i zwalczania pasożytów skóry głowy.
Dziegieć sosnowy – właściwości
Dziegieć sosnowy również wykazuje skuteczność w leczeniu chorób skóry. Ma właściwości złuszczające, oczyszczające, a także bakteriobójcze, przeciwpasożytnicze, przeciwświądowe i przeciwbólowe. Doskonale sprawdza się w leczeniu łuszczycy i trudno gojących się ran. Skutecznie zwalcza trądzik i łojotok. Korzystnie wpływa na stan skóry i włosów. Dodawany jest do kosmetyków, takich jak szampony dziegciowe, mydła i żele.
Dziegieć – zastosowanie
Dziegieć to substancja o bardzo bogatym składzie, zawierająca związki o udowodnionym pozytywnym wpływie na zdrowie. Najczęściej znajdują zastosowanie jako składnik preparatów na łojotokowe zapalenie skóry i łuszczycę oraz kosmetyków do pielęgnacji włosów.
Dziegieć na włosy
Dziegieć brzozowy lub sosnowy wykazuje wysoką skuteczność w zwalczaniu przyczyn i objawów łupieżu i innych schorzeń skóry głowy. Doskonale wpływa na kondycję i wygląd włosów. Używanie szamponów z dziegciem polecane jest wszystkim osobom mającym problem z nadmiernym łamaniem i wypadaniem włosów. Kosmetyki dziegciowe szybko i skutecznie poprawiają stan włosów, sprawiając, że stają się mocne, sprężyste i lśniące.
Dziegieć na łuszczycę
Łuszczyca to bardzo trudna w leczeniu przewlekła choroba zapalna, która znacznie obniża komfort życia osoby chorej. Zastosowanie preparatów z dziegciem pomoże lekko złuszczyć zrogowaciały naskórek i skutecznie zdezynfekuje powierzchnię skóry. Dermokosmetyki dziegciowe stosowane bezpośrednio na skórę objętą zmianami łagodzą dokuczliwy świąd występujący przy łuszczycy.
Dziegieć na trądzik
Dziegieć brzozowy, węglowy lub jałowcowy bardzo korzystnie wpływa na skórę trądzikową. Dzięki właściwościom odkażającym, łagodzącym i bakteriobójczym dziegieć zwalcza zmiany i zapobiega ich powstawaniu.
Jak działa dziegieć i na co pomaga?
Dziegieć wykazuje wysoką skuteczność w terapii leczniczej stanów zapalnych skóry. Jego skład zawiera wiele substancji korzystnie wpływających na różne schorzenia skóry. Polecany jako wsparcie leczenia takich chorób jak: atopowe zapalenie skóry, trądzik, łuszczyca, łupież czy łojotok.
Właściwości dezynfekujące idealnie sprawdzą się przy uszkodzeniach naskórka. Dziegciu nie można stosować na otwarte rany. Dodatkowo skutecznie zwalcza uporczywy świąd występujący przy wielu schorzeniach skóry, pozytywnie wpływa na pracę przewodu pokarmowego i układu moczowego. Szampony z dziegciem poprawiają wygląd i kondycję włosów.
Jak stosować dziegieć – dawkowanie
Dziegieć w czystej postaci można stosować bezpośrednio na skórę. Preparat należy aplikować wyłącznie na obszar zmieniony chorobowo. W celu sprawdzenia reakcji skóry na składniki zawarte w dziegciu zaleca się jego rozcieńczenie w miodzie lub olejku kosmetycznym. Woda w tym przypadku nie jest najlepszym pomysłem ze względu na bardzo słabą rozpuszczalność dziegciu.
Można także zdecydować się na zakup gotowych kosmetyków dziegciowych. Należy używać ich zgodnie z zaleceniami znajdującymi się na opakowaniu. Okres stosowania nie powinien przekraczać 6 tygodni.
Dziegieć – przeciwwskazania
Stosowanie dziegciu jest bezpieczne w przypadku większości zdrowych osób. Niestety nie wszyscy mogą skorzystać z prozdrowotnych właściwości tej substancji. Do najważniejszych przeciwwskazań do stosowania produktów zawierających dziegieć zaliczamy:
choroby nowotworowe
choroby szpiku kostnego
ostre stany zapalne skóry
uczulenie na dziegieć
niewydolność wątroby lub nerek
ciąża i laktacja
osłabienie organizmu
rany otwarte skóry
Czy kobiety w ciąży mogą używać dziegieć?
Kupując preparaty z dziegciem należy wybierać te ze sprawdzonego źródła. Tylko wtedy mamy pewność co do skuteczności działania i bezpieczeństwa stosowania. Z używaniem kosmetyków dziegciowych i preparatów powinny wstrzymać się kobiety ciężarne i karmiące ze względu na potencjalnie toksyczne działanie na płód niektórych składników dziegciu.
Dziegieć – skutki uboczne
Walory zdrowotne i pielęgnacyjne lepkiej mazi, jaką jest dziegieć, doceniane są i wykorzystywane od lat w celach medycznych i kosmetycznych. Jednak nieumiejętne korzystanie z jego dobrodziejstw może przynieść negatywne skutki.
Długotrwałe stosowanie dziegciu może doprowadzić do niewydolności wątroby, a nawet uszkodzenia nerek. Z kolei zaaplikowanie zbyt dużej dawki może wywołać typowe objawy zatrucia.
Szczególna ostrożność należy zachować podczas używania produktów z dziegciem węglowym. Ze względu na właściwości fotouczulające zabronione jest przebywanie na słońcu i opalanie się podczas ich stosowania.
Dlaczego warto stosować dziegieć?
Umiarkowane stosowanie kosmetyków i preparatów z dziegciem przynosi pozytywne efekty dla zdrowia skóry oraz kondycji i wyglądu włosów. Właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne i przeciwświądowe sprawiają, że substancja ta jest pomocna w bardzo wielu schorzeniach dermatologicznych, takich jak łojotokowe zapalenie skóry, trądzik, a nawet łuszczyca.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Mentol wykazuje wiele cennych właściwości. Wspomaga przy bólach glowy, dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, infekcjach przeziębieniowych. Dowiedz się więcej.
Palma sabałowa to roślina, na którą uwagę zwrócić powinni szczególnie mężczyźni - to właśnie ona może pomóc w problemach z przerostem prostaty i łysieniem - sprawdź, jak!
Polecane dla Ciebie
Palenie drewienek Palo Santo to sposób na oczyszczenie umysłu, relaksację i wprowadzenie do domu dobrej aury. Kupując ten produkt, warto wziąć jednak pod uwagę aspekty ekologiczne.
Hortiterapia, stosowana już od XIX wieku w Wielkiej Brytanii i USA, ma na celu poprawę kondycji psychofizycznej poprzez obcowanie z przyrodą i wykonywanie prac ogrodowych.
Bakuchiol to roślinny odpowiednik retinolu o wielotorowym działaniu: redukuje zmarszczki, uelastycznia cerę, odmładza wizualnie twarz, zmniejsza zmiany trądzikowe i przebarwienia.
Skwalan to substancja naturalna, która może nawilżyć i odżywić Twoją skórę, złagodzić podrażnienia i poprawić kondycję włosów; sprawdź, jak działa!
Naturopatia jest formą medycyny niekonwencjonalnej, która opiera się na stosowaniu metod i produktów zgodnych z naturą, przynosząc wiele korzyści zdrowotnych.