Mniszek lekarski to roślina, która zachwyca właściwościami prozdrowotnymi. Rosnąca na łąkach, a nawet trawnikach, wspomaga funkcjonowanie organizmu. Poznaj jej działanie.
Dziewanna – Właściwości, zastosowanie, działanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 26.09.2022 - Aktualizacja: 04.10.2022
Choć dziewanna rośnie na ugorach i jałowych glebach jest rośliną o niezwykłych właściwościach zdrowotnych i kosmetycznych. Jej okazałe charakterystyczne żółte kwiaty są łatwe do zauważenia i rozpoznania. Dziewanna odznacza się wieloma różnorodnymi właściwościami zdrowotnymi. Pomaga w troszczeniu się o siebie nie tylko od wewnątrz – poprzez jej spożywanie, ale również od zewnątrz, dzięki jej kosmetycznym właściwościom. Zobacz, jak działa i jakie znaczenie dla ludzkiego organizmu może mieć dziewanna.
Dziewanna należy do rodziny trędownikowatych. Jest to bylina, która odznacza się dużymi żółtymi kwiatami. Niekiedy mogą mieć one kolor biały lub fioletowy. W grupie roślin określanych jako dziewanny występuje blisko 300 gatunków roślin.
Dziewanna dorasta do dwóch metrów wysokości. Najlepiej rośnie w miejscach suchych, piaszczystych i skalistych. Nasiona dziewanny zdolne są do kiełkowania nawet przez kilkadziesiąt lat.
Pędy są proste lub krzaczasto rozgałęzione. Liście dziewanny mają eliptyczny kształt o ostrym zakończeniu.
W celach leczniczych wykorzystywane są kwiaty dziewanny. Jej kwiatostan określany jest jako korona lub kolba. Roślina kwitnie od maja do września. Zbiera się je w pełni rozkwitu i natychmiast suszy. Ważne jest, by kwiaty zachowały swój kolor i potencjał biologicznego wpływu na człowieka. Suszenie jest konieczne, ponieważ świeże kwiaty szybko więdną.
Jakie są rodzaje dziewanny, gdzie rosną i które z nich są używane w leczeniu?
W Polsce występuje około czterdziestu odmian dziewanny. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest verbascum thapsus. Leczniczo natomiast wykorzystuje się trzy spośród wspomnianych czterdziestu odmian.
Jest to wskazana jako najpopularniejsza verbascum thapsus l, czyli dziewanna drobnokwiatowa, verbascum densiflorum bertol, czyli dziewanna wielkokwiatowa oraz verbascum pholomoides l, czyli dziewanna kutnerowata.
Dziewanna – właściwości zdrowotne
Kwiat dziewanny ma przede wszystkim właściwości wykrztuśne. Rozrzedza i upłynnia wydzielinę przez co łatwiej jest się jej pozbyć z dróg oddechowych. Ma też właściwości przeciwzapalne. Ułatwia oddychanie, działa napotnie, zmniejsza ból głowy i mięśni oraz ułatwia powrót do zdrowia. Jest więc doskonałym wsparciem w czasie przeziębienia i niewielkich infekcji, które w swoim przebiegu przypominają grypę. To nie są jedyne właściwości lecznicze dziewanny.
Dzięki obecności polisacharydów kwiaty dziewanny mają również właściwości powlekające. Chroni błonę śluzową dróg oddechowych przed szkodliwym działaniem czynników podrażniających.
Okazuje się również, że kwiat dziewanny ma właściwości uspokajające i rozkurczające. Z tego powodu świetnie sprawdza się w przypadku migrenowego bólu głowy, w nerwicach, bólach dusznicowych i w przypadku kołatania serca.
W roślinie znaleźć można również flawonoidy, a te mają potwierdzone działanie antyoksydacyjne. Dzięki temu roślina chroni organizm przed działaniem wolnych rodników, redukuje skutki stresu oksydacyjnego i spowalnia procesy starzenia. Garbniki działają przeciwbakteryjnie, a saponiny mają działanie moczopędne oraz przeciwzapalne.
Dziewanna – zastosowanie kwiatu dziewanny
Z uwagi na opisane powyżej właściwości lecznicze dziewanna zastosowanie znalazła zarówno w medycynie jak i kosmetologi. Wykorzystywana jest w ramach ziołolecznictwa i medycyny naturalnej. Może być stosowana w wielu różnorodnych schorzeniach.
Dziewanna na zdrowie
Jako roślina stosowana w medycynie ludowej i ziołolecznictwie może być wykorzystana w stanach zapalnych oskrzeli oraz w przypadku uporczywego i męczącego suchego kaszlu. Wspiera również leczenie osób chorych na astmę. Ma działanie wykrztuśne, więc pomaga w usuwaniu zbierającej się wydzieliny. Stymuluje wytwarzanie śluzu, dzięki czemu ułatwia jego odkrztuszanie.
Jej działanie nie ogranicza się jednak do układu oddechowego. Można ją również wykorzystywać do leczenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, szczególnie wskazuje się tutaj nieżyty żołądka, biegunkę i kolkę jelitową.
Zastosowanie lecznicze nie ogranicza się do działania wewnętrznego. Zewnętrznie, w postaci okładów, roślina świetnie sprawdza się jako specyfik służący do gojenia ran. Przydaje się w przypadku stłuczeń, ran, oparzeń, odleżyn, na poparzenia słoneczne lub w skórnych reakcjach alergicznych.
Dziewanna wielkokwiatowa uśmierza ból związany z chorobami reumatycznymi, a do tego wycisza i uspokaja.
Dziewanna w kosmetyce
Jej właściwości zostały docenione również w przemyśle kosmetycznym. Można ją znaleźć w preparatach do rozjaśniania włosów, ale również w szamponach wzmacniających, które nadają włosom połysk i miękkość. Pomaga na wypadanie włosów.
Dziewanna wielkokwiatowa ma właściwości przeciwbakteryjne, odkażające i dezynfekujące. Z tego względu sprawdza się również jako składnik preparatów dla cery trądzikowej i ze skłonnością do podrażnień. Roślina nawilża cerę, oczyszcza pory oraz reguluje ilość wydzielanego sebum, przez co twarz nie wydaje się świecąca. Znaleźć ją można w wielu żelach pod prysznic czy płynach do kąpieli. Wspomaga oczyszczanie skóry, łagodzi podrażnienia i nie uczula.
Ekstrakt z kwiatów dziewanny działa kojąco na skórę, zmiękczająco i przeciwzapalnie.
Dziewanna w kuchni
Dziewanna może być z powodzeniem stosowana w kuchni. Jej jadalne części można poszatkować i dodać do potraw smażonych, głównie ciężkostrawnych. Dzięki temu ich przyswojenie i strawienie stanie się dla organizmu nieco łatwiejsze. Jadalne części rośliny można też dodawać do sałatek. W ten sposób uzyska się nie tylko ich wyjątkowy smak, ale również nabiorą one walorów zdrowotnych.
Jak działa dziewanna i na co pomaga?
Dziewanna działa przede wszystkim poprzez składniki, które się w niej znajdują. To chociażby flawonoidy o działaniu antyoksydacyjnym, bakteriobójcze garbniki czy moczopędne i przeciwzapalne saponiny.
Z uwagi na swoje działanie uśmierzające, łagodzące i ściągające może być stosowana jako środek na krwawienia wewnętrzne, zarówno z płuc (w przypadku gruźlicy), jak i jelit. Natomiast wspomniane wcześniej saponiny ułatwiają odkrztuszanie wydzieliny, gromadzącej się w drogach oddechowych. Jest pomocna w bólu gardła oraz infekacjach zwłaszcza przebiegających z powstawaniem wydzieliny.
Obecność polisacharydów, czyli naturalnych roślinnych śluzów powoduje, że roślina ma działanie powlekające. Zabezpiecza błonę śluzową układu oddechowego, a tym samym chroni ją przed uszkadzającym działaniem czynników drażniących. Działanie przeciwwirusowe sprawia, że jest to dobre uzupełnienie kuracji w czasie infekcji ze strony układu oddechowego również tych, które przebiegają podobnie jak grypa.
Dziewanna działa również osłonowo na jelita i żołądek, dlatego też sprawdzi się w stanach zapalnych tych organów.
Jej odkażające, łagodzące i rozluźniające działanie powoduje, że sprawdza się w przypadku hemoroidów, obrzęków, ran, owrzodzeń i oparzeń.
Jak stosować dziewannę – napar czy olejek?
Żeby maksymalnie wykorzystać lecznicze właściwości dziewanny, trzeba ją odpowiednio przygotować. Najczęściej stosuje się napar, olejek lub syrop.
Napar z dziewanny przygotowuje się przez zalanie jednej stołowej łyżki ziela połową litra wrzącej wody. Tak przygotowaną mieszankę odstawia się pod przykryciem na kilka minut do zaparzenia. Po tym czasie całość należy odcedzić i nadaje się do spożycia. Do smaku można dodać miodu lub cytryny. Można też pić bez dodatków. Zaleca się, by spożywać pół szklanki dziennie lub jedną – dwie łyżki cztery razy dziennie.
Z dziewanny można też przygotować odwar. Ziele zalewa się szklanką ciepłej wody i podgrzewa do wrzenia. Dziewanny nie należy gotować. Tak przygotowany odwar ma bardziej intensywny smak, ale dawkuje się go tak samo jak napar.
Obydwa przystosowane są do spożywania, czyli mają działanie od wewnątrz. Można je też wykorzystywać do płukania gardła.
Z dziewanny można też przygotować olejek i jest on przeznaczony do stosowania zewnętrznego. Ma działanie łagodzące. Dwie garście suszonych kwiatów dziewanny należy wsypać do słoika i zalać dwiema szklankami oliwy z oliwek. Odstawić na dwa tygodnie do „przepracowania” mieszaniny. Po tym czasie całość należy odcedzić. Olejek należy przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu. Sprawdzi się do leczenia ran i owrzodzeń. Dodany do kąpieli zadziała relaksująco. Złagodzi ból reumatyczny i zmęczenie po intensywnym wysiłku fizycznym.
Syrop z dziewanny przygotowuje się poprzez naprzemienne układanie w naczyniu suszonych kwiatów rośliny i cukru. Całość musi być dobrze ubita. Syrop w czasie powstawania będzie zmieniał kolor. Początkowo będzie przezroczysty aż zmieni barwę na ciemnobrązową. Po kilku tygodniach mieszanina powinna być gotowa. Należy przechowywać ją w lodówce.
Co zatem warto stosować? Zależy od zapotrzebowania. Syrop, napar i odwar działają od wewnątrz, a olejek przeznaczony jest wyłącznie do stosowania zewnętrznego.
Dziewanna – czy można ją stosować z innymi ziołami?
Dziewanna świetnie sprawdza się jako samodzielne ziele, nie oznacza to jednak, że nie można jej mieszać również z innymi ziołami. Dobrze komponuje się z tymiankiem i podbiałem. Takie połączenie ma działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Świetnie sprawdza się w sezonie infekcyjnym. Pomaga w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych.
Dziewanna – przeciwwskazania
Dziewanna nie ma wielu przeciwwskazań do stosowania. Nie zaleca się jej kobietom w ciąży i w czasie karmienia piersią. Nie powinno się jej również podawać dzieciom poniżej dwunastego roku życia. Brak badań dotyczących stosowania jej bezpiecznie u tych grup pacjentów. Z uwagi na to, że bywa ona składnikiem leków ziołowych, przeciwwskazaniem może być nadwrażliwość na substancje czynne obecne w preparacie. Jeżeli jednak jest to samodzielnie przygotowany napar lub odwar, wówczas sama dziewanna nie powinna stanowić zagrożenia. Naturalnie, ewentualne uczulenie na składniki ziela również jest przeciwwskazaniem.
Dziewanna – skutki uboczne
Dziewanna nie daje też wielu skutków ubocznych podczas jej stosowania. Bardzo rzadkie są przypadki alergii na składniki ziela. W takich sytuacjach u osób uczulonych pojawiała się wysypka, niekiedy występowały również duszności oraz gorączka.
Dziewanna – efekty stosowania
Stosowanie dziewanny przynosi ulgę w infekcjach układu oddechowego. Pomaga uporać się z kaszlem suchym i mokrym oraz ułatwia odkrztuszanie wydzieliny. Ponadto wspiera organizm człowieka w przypadku biegunki lub innych problemów żołądkowych. Do tego działa osłonowo i powlekająco. Wspiera błonę śluzową układu oddechowego i chroni ją przed działaniem czynników drażniących.
Dziewanna działa rozluźniająco, kojąco i przeciwzapalnie. Pomaga uporać się z migrenowym bólem głowy, bólami reumatycznymi, bólami nerwicowymi oraz dusznościami i kołataniem serca. Jest składnikiem szamponów nadających włosom połysk i wspomagających leczenie łupieżu.
Dlaczego warto stosować dziewannę?
Warto stosować dziewannę, ponieważ jest ona naturalnym źródłem antyoksydantów (flawonoidy), substancji przeciwzapalnych i bakteriobójczych (saponiny i garbniki). Wspomaga leczenie chorób górnych dróg oddechowych. Ułatwia odkrztuszanie wydzieliny oraz wspiera w leczeniu kaszlu suchego. Jest wsparciem w przypadku biegunki i nieżytu żołądka. Pomaga leczyć różne bóle i usprawnia gojenie ran, owrzodzeń i oparzeń. Jest pomocna w leczeniu krwawienia i ma właściwości dezynfekujące.
Dziewanna pospolita, drobnokwiatowa czy ogrodowa – którą wybrać do uprawiania w ogródku?
Poza właściwościami leczniczymi dziewanna jest też bardzo wdzięczną rośliną ogrodową. Nie tylko nie ma wysokich wymagań, jeżeli chodzi o uprawę, to dodatkowo stanowi piękną ozdobę ogrodu.
Lubi stanowiska ciepłe i słoneczne i różne typy gleb, również te piaszczyste, suche i małozasobne. Wysiewa się ją w maju lub czerwcu. Nie wymaga specjalnego podlewania ani nawożenia. Nie jest też konieczne okrywanie na zimę. Sama uprawa dziewanny wielkokwiatowej nie różni się od uprawiania innych odmian.
Dziewanna pospolita ma kępkowaty kształt. Łodygi są wzniesione lub rosną poziomo. Kwitnie na żółto.
Dziewanna drobnokwiatowa kwitnie na biało lub żółto. Jest gęsto usiana liśćmi i przyjmuje kulisty kształt.
Dziewanna ogrodowa to mieszanka poprzednich gatunków. Ma kulisty kształt, kwitnie na biało, różowo, łososiowo lub żółto.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Chcesz poprawić zdrowie, ale nie wiesz, jak? Odkryj moc soku z pokrzywy! Dowiedz się, jak wpływa na układ moczowy, włosy, a nawet poziom cukru. Plus: kiedy unikać? Przeczytaj już teraz!
Berberyna jest substancją naturalną występującą w wielu roślinach, zwłaszcza w berberysie zwyczajnym. Jakie skutki uboczne może powodować jej stosowanie? Kliknij i sprawdź.
Polecane dla Ciebie
Witaminy dla mężczyzn do dopasowany do potrzeb zestaw, który poprawi samopoczucie, przywróci zdrowie lub wzmocni odporność, zobacz, jakie witaminy są najważniejsze!
Sprawdź, jak ważną rolę pełni glukozamina w rozwoju oraz utrzymaniu w zdrowiu chrząstki w stawach i dlaczego wykazuje działanie uelastyczniające, regenerujące i przeciwbólowe!
Magnez: komu grozi niedobó i jak go rozpoznać? Poznaj proste sposoby na włączenie magnezu do codziennej diety.
Laktoferyna to białko, które ze względu na dobroczynny wpływ na układ odpornościowy i silne właściwości antybakteryjne, jest coraz częściej stosowane w formie suplementów diety.
Spirulina to silny antyoksydant, a jego zastosowanie zaczyna się od redukcji tkanki tłuszczowej, poprzez działanie profilaktyczne, aż po zapobieganie nowotworom i chorobom neurodegeneracyjnym.