Uspokajające właściwości werbeny pospolitej znane są od dawna, ale czy wiesz, że ta roślina ma zastosowanie także w kuchni i kosmetyce? Odkryj sekrety zmysłowo pachnącej werbeny.
Tatarak – Właściwości, działanie, przeciwwskazania i zastosowanie
- Opublikowano: 28.10.2022
Tatarak zwyczajny powinien kojarzyć się (i słusznie) z rośliną, którą często widujemy nad brzegami stawów i jezior. Faktycznie, jest to jego naturalne miejsce występowania. W okolicach wolno płynących rzek również możemy go dostrzec. To roślina ozdobna, ale jak się okazuje ma również wiele wartościowych właściwości leczniczych. Sprawdza się szczególnie w przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego, ale nie tylko. Zobacz, jak działa tatarak, skąd biorą się jego dobroczynne właściwości i jakie jeszcze ma działanie dla człowieka.
Tatarak zwyczajny (Acorus calamus L.) to bylina, która naturalnie występuje na terenie Europy, Azji i Ameryki Północnej. Najbardziej znana jest z tego, że jest rośliną ozdobną, ale ma też właściwości lecznicze. Należy do rodziny tatarakowatych (acoraceae).
Roślina znana jest jako tatarak zwyczajny, ale występuje też pod innymi nazwami, jak: ajer, szuwar, kalmus, tatarskie ziele.
Tatarak pochodzi z Azji Środkowej, a do Europy sprowadzili ją prawdopodobnie Tatarzy. W Polsce występuje praktycznie na całym terenie. Wyjątek stanowi obszar Karpat.
Naturalnie porasta brzegi jezior, stawów i rzek, a także szuwary, moczary, podmokłe bagna, wilgotne łąki i rowy. Może być też uprawiana jako roślina ozdobna. Wówczas trzeba pamiętać, żeby posadzić ją na podmokłym terenie. W zielarstwie wykorzystuje się przede wszystkim kłącze tataraku.
Jak wygląda tatarak zwyczajny?
Tatarak zwyczajny (acorus calamus) charakteryzuje się grubymi, pełzającymi i bardzo rozgałęzionymi kłączami. Ma długie szablowate liście oraz drobne kwiaty o barwie zielonkawożółtej. To, po czym można go rozpoznać to wysoka, dorastająca nawet do metra wysokości, trójboczna łodyga. Jej zwieńczeniem jest gruby kwiatostan w kształcie kolby.
Roślina kwitnie w maju i czerwcu, a jej kłącze ma bardzo intensywny aromat. Gdy się je przełamie wydziela intensywny zapach kamforowo – cynamonowy, za odpowiada zawarty w nim olejek eteryczny.
Tatarak zwyczajny – właściwości
Mało kto wie, że tatarak zwyczajny (acorus calamus) ma wiele cennych właściwości leczniczych. Tymczasem jest to roślina jadalna, olejkodajna, którą wykorzystywać można w medycynie naturalnej, zielarstwie i kosmetyce. Może być stosowana zewnętrznie i wewnętrznie.
W zielarstwie wykorzystuje się kłącze tataraku z korą (Calami rhizona crudum) oraz kłącze okorowane (pozbawione kory – Calami rhizona mundatum). W sklepach zielarskich i z produktami z zakresu medycyny naturalnej można również dostać olejek tatarakowy (calami oleum).
Właściwości lecznicze kłącza tataraku płyną przede wszystkim z jego składu. W olejku eterycznym znajdują się bowiem garbniki, kadinen, kalamen, akoron, kariofilen, akoryna, cholina, witamina C, kwasy organiczne, sole mineralne, kwasy tłuszczowe, takie jak: palmitynowy, linolenowy, arachidonowy i stearynowy; a także śluzy, skrobia i cukry proste, takie jak fruktoza, maltoza i glukoza.
Ze względu na taki właśnie skład kłącze tataraku wykazuje właściwości antyseptyczne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i antybakteryjne.
Ważnym jest jego wpływ na mięśnie gładkie układu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych. Działa na nie rozkurczająco, a z tego względu zaleca się stosowanie go w stanach zapalnych pęcherza i kamicy nerkowej i dolegliwościach układu pokarmowego.
Z uwagi na działanie rozkurczowe może być stosowany w przypadku wzdęć i biegunki. To również dobre ziele na bóle brzucha, bezkwaśność, brak łaknienia czy kolkę jelitową. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego, a to przekłada się na poprawę trawienia. Ponadto otacza błonę śluzową żołądka warstwą ochronną, co przekłada się na jego pozytywne działanie w chorobie wrzodowej żołądka.
Warto dodać, że tatarak zwyczajny ma również właściwości oczyszczające. Pomaga pozbyć się pasożytów i wzmacnia organizm.
Ciekawostką jest fakt, że jego spożywanie wpływa również na pracę szpiku kostnego. Tatarskie ziele pobudza go do działania i stymuluje do produkcji krwinek czerwonych. Dodatkowo ma działanie wyciszające, uspokajające i hipnotyczne. Dlatego też może być stosowany w stanach wzmożonej nerwowości, wyczerpania, niepokojach oraz trudnościach w zasypianiu.
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe powoduje, że sprawdza się w stanach nieżytach jamy ustnej i gardła. Może być stosowany przy łupieżu i nadmiernym wypadaniu włosów. W chorobach skóry, które obejmują całe ciało lub jego znaczące obszary można stosować tatarskie ziele do kąpieli. Złagodzi podrażnienia, zadziała przeciwzapalnie, bakteriobójczo oraz złagodzi świąd.
Olejek ma bardzo cenne właściwości przeciwbólowe. Może być wykorzystywany do łagodzenia dolegliwości w nerwobólach, rwie kulszowej i bólach gośćcowych. Tatarak ogranicza wypadanie włosów i omaga uporać się z łupieżem.
Tatarak zwyczajny – zastosowanie
Z uwagi na tak szerokie właściwości tatarak zastosowanie znalazł w wielu różnorodnych obszarach. Ziele stosuje się zarówno w medycynie naturalnej, jak i przemyśle kosmetycznym.
Tatarak, choć mniej jest to popularne, może też być stosowany w kuchni. Wchodzi w skład mieszanki typu curry. Może być dodawany do napojów, ciast i cukierków.
W przemyśle kosmetycznym wykorzystywany jest głównie do produkcji szamponów i odżywek na włosy oraz naturalnych preparatów, odstraszających komary, kleszcze i muchy.
W zielarstwie stosuje się go w stanach napięcia i poddenerwowania, które utrzymują się przez dłuższy czas. Uspokaja, koi nerwy i ułatwia zasypianie.
Często wykorzystywany jest również w dolegliwościach układu pokarmowego. Ziele stosuje się w braku apetytu, uczuciu ciężkości po posiłku, chorobie wrzodowej żołądka, biegunkach, wzdęciach, bólu brzucha i kolce jelitowej. Wspomaga leczenie zapalenia dróg żółciowych, pęcherzyka żółciowego oraz w kamicy żółciowej. Rozluźnia mięśnie gładkie układu pokarmowego. Wpływa na poprawę trawienia.
Jako środek rozkurczowy i przeciwzapalny sprawdza się również w stanach zapalnych pęcherza moczowego oraz kamicy nerkowej.
Zewnętrzne stosowanie poprawia stan skóry głowy oraz służy do pielęgnacji włosów. Wykorzystuje się go na zapalenie jamy ustnej i gardła. Tu szczególnie w postaci płukanek. Działa rozgrzewająco i wykrztuśnie.
Olejek pomaga w łagodzeniu dolegliwości nerwobólowych, związanych z rwą kulszową oraz bóli gośćcowych. Ma działanie uspokajające.
Jak działa tatarak i na co pomaga?
Tatarak działa przede wszystkim poprzez swój skład. Obecność ważnych dla człowieka związków roślinnych (jak garbniki), kwasów organicznych kwasów tłuszczowych, witaminy C czy cukrów sprawia, że jego działanie jest nie tylko bardzo szerokie, ale przede wszystkim niezwykle skuteczne.
Tatarskie ziele pomaga na dolegliwości układu pokarmowego. Łagodzi je i wspiera leczenie farmakologiczne, np. w chorobie wrzodowej, stanach zapalnych pęcherzyka żółciowego czy kamicy żółciowej. Pobudza apetyt i ułatwia trawienie. Redukuje uczucie pełności po posiłku. Otacza też warstwą ochronną błonę śluzową żołądka, co zapobiega powstawaniu nowych zmian chorobowych. Ma działanie żółciopędne, pobudza wydzielanie soku trzustkowego i żołądkowego, a przez to wspomaga trawienie i przyspiesza procesy metaboliczne. Zapobiega wzdęciom i skurczom żołądka.
Tatarak zalecany jest w leczeniu zapalenia pęcherza moczowego oraz kamicy nerkowej. Pobudza szpik kostny do produkowania czerwonych krwinek, a do tego działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo. Ma właściwości przeciwgrzybicze i pomaga w pozbyciu się pasożytów. Ma działanie antyseptyczne. Działa rozkurczająco na mięśnie gładkie.
Łagodzi podrażnienia skóry i towarzyszący im świąd. Wzmacnia cebulki włosów, dzięki czemu włosy rosną mocniejsze, zdrowsze i bardziej lśniące. Działa uspokajająco i kojąco.
Jak stosować tatarak – dawkowanie
Sposób dawkowania tataraku zależny jest przede wszystkim od sposobu jego przyjmowania. I tak, herbatę można spożywać dwa do trzech razy dziennie, ale nie więcej niż pół szklanki na porcję. Nalewkę z tataraku po rozcieńczeniu w wodzie (10 – 15 ml nalewki) można spożywać dwa razy dziennie. Taka rozcieńczona nalewka sprawdzi się również do płukania jamy ustnej i gardła, a nierozcieńczona do wcierania w skórę głowy i we włosy.
Napar z mielonego kłącza tataraku można spożywać dwa do trzech razy dziennie. Trzeba pamiętać, by wypijać go razem z osadem. Można też stosować wyłącznie wieczorem w celu uspokojenia, wyciszenia i ułatwienia zasypiania.
Jak przygotować napar z kłącza tataraku?
Przygotowanie naparu z kłącza tataraku jest bardzo proste. Jedną łyżkę ziela należy zalać jedną szklanką wrzątku i odstawić na 30 – 40 minut do zaparzenia. Po tym czasie można wypić, pamiętając o wypiciu również osadu i przestrzeganiu zalecanego dawkowania.
Tatarak zwyczajny – przeciwwskazania
Tatarak zwyczajny jest rośliną stosunkowo bezpieczną, a to powoduje, że nie ma zbyt wielu przeciwwskazań do jej stosowania. Najczęściej wskazuje się tu ciążę, karmienie piersią oraz nadwrażliwość na składniki rośliny. Nie jest wskazany również dla dzieci. Jeżeli wchodzi w skład mieszanek ziołowych, warto również sprawdzić działanie pozostałych składników.
Tatarak zwyczajny – skutki uboczne i działania niepożądane
Tatarak ma działanie napotne, więc szczególną ostrożność powinny zachować osoby z nadmierną potliwością. W ich przypadku objawy mogą się bowiem znacząco nasilić.
Warto również zaczynać od bardzo małych dawek. Roślina ma silne działanie na organizm człowieka, dlatego należy się stopniowo przyzwyczajać.
Tatarak zwyczajny – efekty stosowania
Stosowanie tataraku poprawia apetyt, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, a tym samym usprawnia trawienie i przyswajanie składników odżywczych z pożywienia. Działa ochronnie na błonę śluzową żołądka, a dzięki temu zabezpiecza ją przed uszkodzeniami. Wspomaga w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i zapobiega powstawaniu kolejnych zmian.
Ważnym aspektem jego działania jest również uspokojenie nerwów, nadmiernego niepokoju i bezsenności. Ułatwia zasypianie i łagodzi lęki.
Łagodzi świąd, który występuje w przebiegu dermatozy, pomaga zwalczyć łupież i wzmacnia włosy.
Działa przeciwbólowo w nerwobólach, rwie kulszowej i bólach gośćcowych.
Dlaczego warto stosować tatarak?
Warto stosować tatarak ponieważ to naturalne źródło wielu substancji odżywczych o dobroczynnym wpływie na cały organizm człowieka. Ma działanie rozkurczowe i antybakteryjne. Wspiera leczenie dolegliwości układu pokarmowego i moczowego.
Pomaga zwalczyć stany zapalne jamy ustnej i gardła. Stymuluje szpik kostny do produkowania czerwonych krwinek.
Bierze udział w leczeniu podrażnień skórnych. Łagodzi je i niweluje towarzyszący im świąd. Działa antyseptycznie, więc oczyszcza organizm z bakterii, wirusów, grzybów i innych drobnoustrojów chorobotwórczych. Pomaga pozbyć się pasożytów.
Wzmacnia włosy i wspiera w walce z łupieżem.
Kiedy zbierać i jak suszyć tatarak zwyczajny?
Kłącze tataraku najlepiej zbierać wiosną. Należy wydobyć je z ziemi, oczyścić i osuszyć. Naziemne korzonki, wyrastające z kłącza powinny zostać odcięte. Po oczyszczeniu kłącze tataraku tnie się je na 15 – 20 cm kawałki. Najlepiej gdy suszenie przebiega w warunkach naturalnych, w przewiewnym, ale zacienionym pomieszczeniu.
Jeżeli planowane jest zdejmowanie kory (otrzymujemy wówczas kłącze okorowane) trzeba to zrobić przed suszeniem. Kłącze tataraku należy umyć i osuszyć, zdjąć korę, dopiero wówczas pokroić i zostawić do suszenia, w tych samych warunkach, w jakich suszy się kłącze tataraku z korą.
Po wysuszeniu kłącze tataraku należy przełożyć do zamkniętego pojemnika. To pozwoli zachować jego dobroczynne właściwości.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Serdecznik pospolity to zioło o wielu właściwościach zdrowotnych. Roślina znana jest przede wszystkim z działania uspokajającego. Sprawdź, kiedy i dlaczego warto stosować
Poznaj najlepsze zioła wspierające zdrowie stawów, mięśni i kości. Dzięki nim możesz skutecznie odbudować chrząstkę stawową, pozbyć się bólu w stawach, złagodzić objawy reumatyzmu.
Polecane dla Ciebie
Witaminy dla mężczyzn do dopasowany do potrzeb zestaw, który poprawi samopoczucie, przywróci zdrowie lub wzmocni odporność, zobacz, jakie witaminy są najważniejsze!
Grzyby Reishi cieszą się popularnością jako składnik suplementów diety. Wspomagają pracę organizmu m.in. poprzez wsparcie odporności, łagodzenie objawów astmy. Sprawdź.
Koenzym Q 10 to nie tylko świetny składnik kosmetyków, ale również eliksir młodości i zdrowia, który wspiera cały Twój organizm w wielu aspektach.
Krzem to pierwiastek życia. Wspomaga walkę z infekcjami, wspiera pracę układu kostnego, pomaga w utrzymaniu włosów i paznokci w dobrej kondycji. Dowiedz się więcej.
Ziemia okrzemkowa to naturalny sposób na dokładne i efektywne oczyszczenie organizmu ze złogów, toksyn i pasożytów, zobacz, co jeszcze możesz zyskać dzięki diatomitowi.