Brodziuszka wiechowata to cenne zioło, wykazujące szerokie właściwości prozdrowotne. Najbardziej znane jest korzystne działanie rośliny w terapii boreliozy.
Arnika górska – Właściwości, działanie, zastosowanie, stosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 23.12.2022
Arnika górska to roślina objęta ochroną, powszechnie wykorzystywana w stosowaniu zewnętrznym na stłuczenia, siniaki, ostre stany zapalne skóry, żylaki czy obrzęki pourazowe. W medycynie ludowej stosowanie arniki górskiej było bardzo częste, ponieważ roślina była szeroko dostępna. Aktualnie znajduje się na liście gatunków ściśle chronionych, ale dzięki uprawom w dalszym ciągu można korzystać z jej dobroczynnych właściwości. Czym jest arnika górska, w jakim celu się ją stosuje i dlaczego warto poznać jej właściwości lecznicze.
Arnika górska (Arnica montana) to roślina wieloletnia z rodziny astrowatych, która osiąga od 20 do 60 cm wysokości. Inne nazwy to kupalnik górski oraz pomornik. Roślinę charakteryzuje grube, słabo rozgałęzione kłącze, z którego wyrastają liczne korzenie przybyszowe. Z kłącza wyrasta także przyziemna rozeta odwrotnie jajowatych liści i omszona łodyga, którą charakteryzują liście łodygowe odległe. Arnica montana kwitnie od czerwca do sierpnia. W tych miesiącach na końcach łodygi można zobaczyć koszyczek kwiatowy, który składa się z kilkudziesięciu kwiatów rurkowatych i kilkunastu kwiatów języczkowych. Koszyczki kwiatu arniki górskiej wyróżniają się przyjemnym zapachem i żółtą barwą. Owoce arniki górskiej mają postać owłosionych niełupków.
Występowanie
Arnika górska, jak sama nazwa wskazuje, naturalnie rośnie na terenach górskich w Europie Zachodniej, Azji Środkowej i Ameryce Północnej. Oprócz wyżyn można ją spotkać także na przyleśnych łąkach, torfowiskach, zrębach i brzegach lasów. W Polsce arnika górska spotykana jest dość rzadko, głównie na terenie Karpat, Sudetów i na Mazurach. Zbieranie dziko rosnącej arniki górskiej w naszym kraju jest surowo zabronione, ponieważ roślina znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową. W lecznictwie stosuje się głównie kwiat arniki, pochodzący ze specjalnych upraw.
Arnika górska – właściwości
Głównym surowcem zielarskim rośliny, są wysuszone koszyczki kwiatowe. Kwiaty arniki, pochodzące z upraw często stosuje się jako składnik kosmetyków i wyrobów medycznych do stosowania zewnętrznego, na błony śluzowe i skórę. Maść arnikowa może łagodzić stany zapalne skóry, stosowana jest także na lekkie otarcia naskórka. Można ją nakładać na ukąszenia owadów.
W Polsce jako produkt leczniczy traktuje się także nalewkę arnikową. Może być stosowana zewnętrznie na skórę w postaci okładów. Zaleca się okłady z nalewki po urazach, w miejscach występowania czyraków i stanach zapalnych żył. Po rozcieńczeniu nalewka z arnica montana może być stosowana do płukania jamy ustnej np. przy stanach zapalnych dziąseł, aftach itd.
Niektóre płyny do stosowania doustnego wzbogacone wyciągiem z arniki stosowane są przy niewydolności żylnej, gdy zaburzone jest krążenie żylne i mózgowe. Arnika górska znajduje się także w lekach homeopatycznych, wspomagających walkę z infekcją w przypadku kaszlu czy bólu gardła. Maść z arniki górskiej stosuje się na bóle artretyczne i po wysiłku fizycznym w celu złagodzenia bólu mięśni. Arnika w plastrach rozgrzewających skórę wykazuje działanie stymulujące na mikrokrążenie. Plastry mogą być stosowane w bólach mięśniowych, reumatycznych i menstruacyjnych.
Kwiaty arniki górskiej stanowią skład wielu kosmetyków do użytku zewnętrznego. Spotkamy je także w kremach i maściach do pielęgnacji skóry, ponieważ wzmacniają ścianki naczyń włosowatych, a więc mogą pomóc w poprawie wyglądu cery naczynkowej. Krem z arniką niweluje cienie pod oczami.
Skład arniki górskiej
Za właściwości arniki górskiej odpowiadają zawarte w roślinie substancje lecznicze, wśród których znajdziemy:
laktony seskwiterpenowe (między innymi helenalinę);
flawonoidy;
olejki eteryczne;
triterpeny;
kwasy organiczne;
aminy;
fitosterole;
karotenoidy;
gorycze;
garbniki;
saponiny;
sole mineralne.
To właśnie dzięki tym składnikom arnika wykazuje działanie antyspetyczne, antybakteryjne, przeciwzapalne i zmniejszające obrzęki. Arnica montana ceniona jest za jej pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy i za to, że wzmacnia naczynia wieńcowe. Stosowanie wyciągu z rośliny może sprzyjać profilaktyce tworzenia się zakrzepów żylnych i korzystnie działać na wydolność mięśnia sercowego. Podawanie arniki doustnie sprzyja sprawniejszemu wytwarzaniu soków żołądkowych i żółci, a także działa moczopędnie.
Arnika górska – zastosowanie zewnętrzne
Arnika stosowana jest najczęściej w preparatach do użytku zewnętrznego. Zazwyczaj stosuje się ją w postaci okładów oraz maści do nakładania miejscowego. Wskazania do zewnętrznego stosowania arnika montana to:
stłuczenia, obrzęki, krwiaki;
złamania, otarcia;
czyraki, wrzody;
oparzenia I i II stopnia;
wylewy podskórne;
bóle pooperacyjne;
w celu złagodzenia bólu przy zakrzepowym i zarostowym zapaleniu żył;
w stanach zapalnych skóry;
przy ukąszeniach owadów;
w bólu artretycznym;
przy zapaleniu i owrzodzeniu jamy ustnej oraz dziąseł.
Arnika górska – zastosowanie wewnętrzne
Wewnętrznie arnikę stosuje się rzadziej, a jednak zioło bywa zalecane w terapii takich dolegliwości, jak:
postępujące osłabienie mięśnia sercowego, spowodowane miażdżycą;
bolesne parestezje;
hemoroidy, czyli żylaki odbytu;
krwawienia po porodzie i na tle klimakterium;
zespół pozakrzepowy;
stany zapalne i zakrzepowe żył w kończynach dolnych.
Arnika górska – zastosowanie w kosmetykach
Wyciągi z arniki stosowane są także w przemyśle kosmetycznym. Zastosowanie arnika znalazła między innymi w produktach do pielęgnacji cery z naczynkami. Właściwości arniki wykorzystywane są również w preparatach, łagodzących objawy trądziku różowatego i pajączków różowatych. Arnika nie tylko działa przeciwzapalnie, cechuje ją także zdolność poprawy krążenia w naczyniach włosowatych i redukowania zastojów limfatycznych. Te właściwości sprawiają, że arnika górska pojawia się jako składnik kosmetyków antycellulitowych.
Jak działa arnika górska i na co może pomóc?
Arnika górska charakteryzuje się bogatym składem, dzięki któremu wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych. Wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, wpływa korzystnie na układ sercowo-naczyniowy i znalazła swoje zastosowanie w zwalczaniu stanów zapalnych skóry. Arnika wykazuje właściwości antyseptyczne i antybakteryjne, dzięki czemu może poprawiać stan cery i sprzyja zwalczaniu niedoskonałości. Wyciąg z arniki może wpływać na lepsze krążenie w naczyniach krwionośnych, zarówno w kończynach, jak i w mózgu.
Arnika i przeciwzapalne działanie helenalina
W Katedrze Farmakognozji Wydziału Farmaceutycznego na Uniwersytecie Medycznym w Gdańsku wykonano badanie, porównujące skład chemiczny preparatów, zawierających wyciągi z suszonej i świeżej arniki. Wyniki pokazały, że istnieje różnica w zakresie jakościowego składu obu surowców. Według badaczy preparaty, zawierające wyciąg ze świeżej całej rośliny mają w sobie więcej helenaliny w porównaniu do suszu.
Jest to dość istotny czynnik, ponieważ to przede wszystkim helenalina odpowiedzialna jest za właściwości przeciwzapalne rośliny. Można więc uznać, że substancje świeże stosowane w preparatach, zapewnią im silniejsze działanie przeciwzapalne, niż te, wykonane z suszu.
Jak stosować arnikę górską – dawkowanie
Na rynku dostępna jest nalewka z arniki, którą zaleca się stosować po rozcieńczeniu (3-10- krotnym) na skórę w postaci okładów. Można nalewkę rozcieńczoną wykorzystać także do płukania jamy ustnej (po 10-krotnym rozcieńczeniu). Leku nie należy połykać.
Preparaty z arniką w postaci maści nakłada się miejscowo na skórę 2-4 razy w ciągu dnia, w zależności od potrzeb. Podobne dawkowanie dotyczy kremów, zawierających ekstrakt z rośliny.
Arnika górska – przeciwwskazania
Preparatów z arniki oraz jej przetworów nie należy spożywać w przypadku:
stanu pozawałowego;
krwawienia z przewodu pokarmowego;
stanów zapalnych żołądka lub jelit;
stosowania glikozydów naparstnicowych lub leczenia strodantyną.
Przeciwwskazania do zewnętrznego stosowania arnica montana to:
otwarte rany;
oparzenia iii stopnia;
rozległe otarcia naskórka;
ostre stany zapalne skóry.
Arnika górska – skutki uboczne i działania niepożądane
Skutki uboczne stosowania preparatów z arniką górską zdarzają się dość rzadko i zazwyczaj mają związek ze stosowaniem zbyt dużych dawek danych produktów. Wśród najczęściej występujących działań niepożądanych wyróżniamy reakcje skórne, zaczerwienienie i świąd.
Czasem może pojawić się wysyp alergiczny oraz kontaktowe zapalenie skóry.
W stosowaniu doustnym przyjęcie zbyt dużej dawki środka z ekstraktem z arniki może powodować:
nudności;
wymioty;
biegunkę;
bóle głowy i brzucha;
zwężenie źrenic;
osłabienie oddechu i pracy serca.
Arnika górska – efekty stosowania
Zastosowanie arniki górskiej jest dość szerokie. Roślina jest znana z tego, że wpływa na lepsze funkcjonowanie naczyń krwionośnych, a zawarte w niej substancje, takie jak laktony seskwiterpenowe czy olejek eteryczny wykazują działanie, łagodzące stany zapalne i obrzęki. Preparaty z arniką przeznaczone są przede wszystkim do wykorzystania w przypadku siniaków i urazów, ale także w terapii żylaków, zarówno kończyn dolnych, jak i odbytu.
Efekty stosowania arniki górskiej pojawiają się stopniowo. Stosując się do zaleceń producenta danego preparatu, lekarza lub farmaceuty, można liczyć na szybszą regenerację tkanek, w przypadku różnego rodzaju dolegliwości bólowych, otarć skóry czy oparzeń. Arnika wykazuje korzystne działanie na cerę naczynkową, pomaga jej przywrócić koloryt i zdrowy wygląd. W odpowiedniej dawce kwiat arniki wykazuje korzystne działanie także podczas stosowania wewnętrznego. Chcąc uzyskać jak najlepsze efekty stosowania zioła, należy ściśle przestrzegać zaleceń, dotyczących dawkowania wybranych produktów.
Dlaczego warto stosować arnikę górską?
Preparaty z arniką górską są dostępne w aptekach zielarskich i sklepach medycznych bez recepty. Ciekawy skład rośliny i jej szerokie właściwości zdrowotne sprawiają, że jest ona często wybierana jako środek na stłuczenia i złagodzenie obrzęków. W większości przypadków, przy odpowiednim stosowaniu, preparaty z arniką są bezpieczne dla użytkownika. Jeżeli nie ma przeciwwskazań do stosowania poszczególnych preparatów, arnika górska jest surowcem, na który warto zwrócić uwagę w różnych sytuacjach.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Migrena to nieprzyjemna dolegliwość, która wyklucza z normalnego funkcjonowania. Pomocne mogą okazać się popularne zioła na migrenę. Zobacz, jakie wybrać
Znany od wieków cynamon, to nie tylko korzenna przyprawa, ale również roślina o zadziwiającym działaniu na organizm - przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym.
Polecane dla Ciebie
Witaminy dla mężczyzn do dopasowany do potrzeb zestaw, który poprawi samopoczucie, przywróci zdrowie lub wzmocni odporność, zobacz, jakie witaminy są najważniejsze!
Jeśli chcesz wyregulować rytm dobowy i wysypiać się jak dziecko - sprawdź, jakie właściwości ma tryptofan, który wpływa korzystnie na problemy jelitowe oraz poprawę samopoczucia.
Żelazo jest mikroelementem, którego niedobór może doprowadzić m.in. do anemii. Pierwiastek wspomaga odporność i utrzymanie sprawności umysłowej. Dowiedz się więcej.
Chlorella to niezwykła alga o wyjątkowych właściwościach, wykorzystywanych od wieków w medycynie alternatywnej. Sprawdź, w jaki sposób może wspomóc funkcjonowanie organizmu.
Hupercyna A - przyjaciel Twojego mózgu. Badania wykazały, że stosowanie hupercyny poprawia koncentrację i zdolność uczenia się. Jakie jeszcze zastosowanie ma ta substancja?