Guarana to naturalny sposób na pobudzenie organizmu, ale mało kto wie, że kryją się za nią również inne wartościowe i prozdrowotne właściwości.
Jeżówka purpurowa – Właściwości, działanie, zastosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 18.08.2022 - Aktualizacja: 06.10.2022
Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) to popularna roślina ozdobna o efektownych różowo-fioletowych kwiatach. Pochodzi z Ameryki Północnej, ale dziś rozpowszechniona jest na całym świecie. Jest jedną z częściej spotykanych roślin zasiedlających działki i ogródki. Jednocześnie jeżówka purpurowa to ceniona i bardzo skuteczna w działaniu roślina lecznicza. Doskonale wpływa na odporność organizmu, sprawdza się w przypadku przeziębień i grypy, usprawnia procesy trawienne, uwalniając nas od dokuczliwych dolegliwości. To jednak dopiero kilka z licznych atutów jeżówki purpurowej.
Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) to roślina należąca do tej samej rodziny co arnika, ostropest, łopian czy nagietek, czyli do rodziny astrowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej, a jej niezwykłe działanie lecznicze zostało odkryte przez Indian. W celach leczniczych Echinaceę zaczęto uprawiać w Europie w XVII wieku. W latach 20-tych i 30-tych XX wieku była popularną rośliną leczniczą, między innymi w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Francji czy Niemczech. W Polsce w latach 90-tych XX wieku stała się jedną z najczęściej uprawianych w przydomowych ogrodach i ogródkach roślin.
Jeżówka purpurowa jest byliną (rośliną wieloletnią) dorastającą do około 150 cm i wyposażoną w zieloną, wzniesioną, lekko rozgałęzioną łodygę. Liście jeżówki purpurowej są jajowate, ząbkowane, naprzemianległe. Mają barwę ciemnozieloną, są pomarszczone, szorstkie, sztywne i grube. Korzeń jeżówki purpurowej to 15-centymetrowe kłącze. Przeważnie jest brunatny albo czerwono-brunatny. Ma włóknistą strukturę. Jest mocno rozgałęziony i poskręcany. Korzeń jeżówki jest stosunkowo rzadko wykorzystywaną częścią rośliny, choć nie brakuje mu cennych substancji.
Jeżówka purpurowa posiada kwiatostany w formie koszyczków, w których znajdują się 2 rodzaje kwiatów: fioletowe kwiaty języczkowe osadzone zewnętrznie i różowofioletowe kwiaty rurkowe usytuowane wewnątrz kwiatostanu. Zarówno kwiaty języczkowe, jak i kwiaty rurkowate przylegają do sztywnego, zaostrzonego, ciemnoczerwonego przykwiatka.
Kwiaty stanowią gratkę dla pożytecznych owadów, na przykład dla pszczół. Są przez nie często odwiedzane i zapylane. Echinacea purpurea kwitnie wyjątkowo długo – przez całe lato, aż do połowy jesieni (od lipca do października).
Jeżówka purpurowa to zarazem roślina lecznicza i roślina ozdobna. Świetnie prezentuje się na rabatach, równie znakomicie wygląda jako kwiat cięty, jest też dobrym materiałem do tworzenia suchych bukietów. Jako roślina lecznicza wykazuje szereg prozdrowotnych działań, między innymi stymuluje układ odpornościowy, dlatego ziele jeżówki purpurowej (Echinaceae purpureae herba) albo suplement diety z jeżówką purpurową warto mieć zawsze na podorędziu.
Jeżówka purpurowa – właściwości
Jeżówka purpurowa jest jednym z najpopularniejszych ziół stosowanych w celu budowania naturalnej odporności organizmu i zwalczania stanów zapalnych. Surowcem zielarskim są głównie pędy naziemne, czyli ziele jeżówki purpurowej (Echinaceae purpureae herba). Nieco rzadziej korzysta się z rozdrobnionego i wysuszonego korzenia jeżówki purpurowej (Echinaceae radix). Zarówno jedna, jak i druga część rośliny obfituje w substancje wzmacniające barierę obronną naszego organizmu przed patogenami.
Za właściwości zdrowotne jeżówki purpurowej odpowiadają takie substancje jak:
flawonoidy,
glikozydy,
olejek eteryczny,
glikoproteiny,
polisacharydy,
alkiloaminy i alkiloamidy,
witamina C,
witaminy z grupy B,
beta-karoten,
cynaryna,
betaina,
estry fenolokwasów,
kwas chlorogenowy.
kwas cykoriowy,
pochodne kwasu kawowego,
alkaloidy.
Echinacea posiada silne właściwości immunostymulujące, co oznacza, że pobudza aktywność komórek układu odpornościowego do skuteczniejszego wychwytywania i unieszkodliwiania czynników chorobotwórczych.
Najważniejsze właściwości jeżówki purpurowej to:
stymulowanie pracy układu odpornościowego,
właściwości przeciwzapalne,
właściwości antyoksydacyjne,
działanie przeciwwirusowe, antybakteryjne i przeciwgrzybicze,
działanie żółciopędne i żółciotwórcze,
właściwości regenerujące,
właściwości łagodzące, ściągające, przyspieszające gojenie ran,
właściwości napotne i przeciwgorączkowe,
właściwości rozkurczowe i przeciwbólowe.
Jak działa jeżówka purpurowa i na co pomaga?
Jeżówka purpurowa równie dobrze sprawdza się stosowna zewnętrznie, jak i wewnętrznie. Aplikowana na skórę łagodzi podrażnienia, niweluje zmiany na tle bakteryjnym i grzybiczym oraz prowadzi do szybszego gojenia wszelkich uszkodzeń skóry. Wykazuje ponadto działanie pielęgnujące i przeciwstarzeniowe. Spożywana pod postacią naparów, suplementów lub preparatów leczniczych, redukuje stany zapalne w obrębie organów i tkanek, poprawia krążenie i wzmacnia cały organizm.
Jeżówka na odporność
Za korzystny wpływ na układ odpornościowy jeżówki purpurowej odpowiadają między innymi obecne w niej polisacharydy, pochodne kwasu kawowego i alkiloamidy. Za sprawą wymienionych substancji czynnych Echinacea przyczynia się do wzrostu produkcji interferonu (białka odpowiedzialnego za pobudzanie układu immunologicznego) i aktywizuje do działania komórki odpornościowe, w tym limfocyty, makrofagi, granulocyty, komórki NK oraz zwiększa ich liczbę. Stymuluje przy tym fagocytozę (mechanizm obrony przed patogenami polegający na pochłanianiu przez komórki odpornościowe obcych cząstek).
Regularne przyjmowanie preparatów z jeżówką prowadzi do zwiększenia sił obronnych organizmu i skuteczniejszego wychwytywania i neutralizowania szkodliwych czynników, takich jak wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty, toksyny. Jest to zatem idealne zioło dla osób mających obniżoną odporność, na przykład z powodu niedoborów żywieniowych, wyczerpania, przewlekłego stresu, przebytej antybiotykoterapii etc.
Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne jeżówki purpurowej
Jeżówka purpurowa zawiera duże ilości substancji spełniających rolę antyoksydantów, które wymiatają szkodliwe wolne rodniki z organizmu i chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. Funkcję tę spełniają między innymi flawonoidy, kwas chlorogenowy, witamina C czy beta-karoten. Dzięki zdolnościom antyoksydacyjnym jeżówka chroni nas przed przedwczesnym starzeniem oraz zmniejsza ryzyko groźnych chorób cywilizacyjnych. Jeżówka zmniejsza także aktywność cytokin prozapalnych, tym samym wygasza stany zapalne w organizmie.
Jeżówka na skórę
Stosowana na cerę jeżówka purpurowa wykazuje działanie naprawcze. Pobudza procesy regeneracji tkanki, aktywizuje produkcję kolagenu, działa przeciwzmarszczkowo, ujędrnia i wygładza skórę, spowalnia procesy starzenia. Zwalcza drobnoustroje, niweluje wypryski, sprawia, że cera wygląda bardziej witalnie i zdrowo. Co więcej, chroni skórę przed niesprzyjającymi czynnikami, takimi jak promieniowanie UV.
Echinacea jest także pomocna przy oparzeniach, ukąszeniach przez owady, stłuczeniach, odmrożeniach, ranach ciętych, a także w przypadku zakażeń, ropni, opryszczki, owrzodzeń, wysypek, półpaśca, egzemy, trądziku. Redukuje procesy zapalne, działa antyseptycznie i sprawia, że zmiany prędzej się goją i szybciej zanikają.
Inne cenne działania jeżówki purpurowej:
zmniejsza podatność na przeziębienia i grypę,
łagodzi przebieg przeziębień i skraca czas ich trwania, zwalcza gorączkę,
pozytywnie wpływa na górne drogi oddechowe, łagodzi kaszel, katar, ból gardła, zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego, jest pomocna w anginie,
pomaga w infekcjach dróg moczowych,
wspiera pracę dróg żółciowych,
pomaga w reumatyzmie i zwyrodnieniach stawów,
stymuluje wydzielanie soku żołądkowego i jelitowego, tym samym usprawnia trawienie i pomaga zwalczać niestrawność, wzdęcia, zaparcia, dolegliwości jelitowe,
działa rozkurczowo, redukuje bóle w obrębie jamy brzusznej,
przyspieszając przemianę materii, wspomaga odchudzanie.
Jeżówka purpurowa – zastosowanie
Po ziele lub ekstrakty jeżówki purpurowej warto sięgnąć w stanach obniżonej odporności, osłabienia organizmu i przemęczenia, w czasie zwiększonej zachorowalności na grypę i przeziębienia, w przypadku problemów trawiennych i dolegliwości dróg żółciowych, w przypadku nawracających infekcji, zakażeń bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych, kaszlu, kataru (również siennego), zapalenia zatok, stanów zapalnych gardła, ucha.
Jeżówka purpurowa sprawdzi się także w sytuacji pogorszenia kondycji cery, przy spadku jej jakości, przy skłonności do tworzenia się zmarszczek, a także przy schorzeniach skórnych i urazach.
Jak stosować jeżówkę purpurową – dawkowanie
Nalewka z jeżówki purpurowej – 100 g ziela zalewamy 500 ml wódki, trzymamy przez około 2 tygodnie w szczelnie zamkniętym naczyniu i w ciepłym, zacienionym miejscu, każdego dnia postrząsamy butelką. Spożywamy 1 łyżeczkę nalewki 2 lub 3 razy dziennie.
Napary z jeżówki purpurowej – suszone ziele jeżówki purpurowej (1 łyżkę) zalewamy szklanką wrzątku, czekamy 15 minut i wypijamy (2 razy dziennie).
Syropy z jeżówki purpurowej – najczęściej rekomendowana jest 1 łyżeczka syropu 2 lub 3 razy dziennie.
Suplementy diety z jeżówką purpurową – możemy skorzystać z czystego ekstraktu z jeżówki w kapsułkach albo z wieloskładnikowych preparatów z jeżówką. Dawkowanie jest uzależnione od typu preparatu i ilości ekstraktu w jednej porcji. Na ogół stosuje się 1 kapsułkę dziennie (200-400 mg ekstraktu z jeżówki).
Jeżówka purpurowa – przeciwwskazania
Nie zaleca się stosowania jeżówki purpurowej w przypadku takich chorób jak: stwardnienie rozsiane, AIDS lub HIV, białaczka, gruźlica, toczeń, choroby szpiku kostnego.
Po Echinaceę nie powinny sięgać kobiety w ciąży i karmiące piersią, osoby po przeszczepach, osoby stosujące kuracje lekami immunosupresyjnymi i borykające się z nadwrażliwością na takie zioła jak mniszek lekarski, krwawnik, arnika, nagietek.
Na jeżówkę purpurową powinny też uważać osoby ze schorzeniami wątroby, chorobami autoimmunologicznymi i astmą. W przypadku dzieci przed zastosowaniem jeżówki purpurowej warto skonsultować się z lekarzem.
Jeżówka purpurowa – skutki uboczne stosowania
Jeżówka purpurowa rzadko wywołuje działania niepożądane, jednak niekiedy mogą wystąpić: zawroty głowy, duszności, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, wysypka, spadek ciśnienia.
Jak uprawiać jeżówkę?
Prosta uprawa, małe wymagania rośliny, wysoka odporność na szkodniki i choroby, wyjątkowa dekoracyjność, możliwość wykorzystania ziela w celach prozdrowotnych, możliwość wykorzystania ziela do pielęgnacji skóry – atuty te sprawiają, że zdecydowanie warto mieć jeżówkę purpurową w swoim ogrodzie.
Jeżówka purpurowa lubi stanowiska słoneczne, ale można ją też posadzić w miejscu lekko zacienionym. Gleba powinna być żyzna, wilgotna, przepuszczalna i próchnicza (roślina nie lubi gleb piaszczystych i lekkich). Nie trzeba ani nawozić, ani podlewać jeżówki. Jedynie w okresie suszy powinniśmy zadbać o nawodnienie gleby.
Roślinę wysiewa się z nasion lub sadzonek. Popularną metodą jest zbieranie nasionek z przekwitłych kwiatów, a następnie wysiewanie ich wczesną wiosną do doniczek. Po paru tygodniach sadzonki przesadzamy do gruntu. Rozmnażanie jeżówki odbywa się przez podział kłączy lub przez sadzonki korzeniowe.
Ziele jeżówki zbiera się w okresie kwitnienia. Następnie poddaje się je procesowi suszenia – najlepiej w lekko przewiewnym miejscu i w temperaturze około 45 stopni Celsjusza. Dla odmiany korzeń jeżówki purpurowej zbiera się w okresie jesiennym i suszy w temperaturze 50 stopni Celsjusza.
Jakie są jeszcze inne odmiany jeżówki?
Ciekawe i atrakcyjne dla oka odmiany jeżówki, na które warto zwrócić uwagę, to między innymi:
Kim’s Knee High,
Alba,
Magnus,
Green Envy,
Red Pearl,
Green Jewel,
Butterfly Kisses,
Vintage Vine,
Cinnamon Cupcake,
jeżówka wąskolistna,
jeżówka żółta.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Strączyniec cewiasty to nie tylko skuteczna roślina wykazująca działanie przeczyszczające, ale także moczopędne, przeciwbólowe, przeciwutleniające i przeciwzapalne.
Tojad jest wykorzystywany do produkcji preparatów homeopatycznych. Wspomaga walkę ze stanami lękowymi, infekcjami, dolegliwościami bólowymi. Poznaj więcej właściwości tej rośliny.
Polecane dla Ciebie
Tauryna ma bogaty repertuar cennych właściwości. Dodaje energii, zwiększa wydajność mięśni, poprawia pracę mózgu, chroni komórki przed uszkodzeniami, wspiera serce i wątrobę...
Jeśli chcesz wyregulować rytm dobowy i wysypiać się jak dziecko - sprawdź, jakie właściwości ma tryptofan, który wpływa korzystnie na problemy jelitowe oraz poprawę samopoczucia.
Biotyna czyli witamina h, to składnik znany z dobroczynnego działania na włosy i układ nerwowy, ale czy jest to witamina bezpieczna w stosowaniu? Sprawdź skutki uboczne jakie może powodować
Zioła szwedzkie: regularne stosowanie tej mieszkanki przynosi szereg korzyści dla zdrowia i samopoczucia. Sprawdź czy niezwykłe właściwości ziół szwedzkich działają na każdego!
Grzyby shiitake to azjatycki patent na długowieczność, witalność i wysoką odporność. Oprócz właściwości zdrowotnych mają walory kulinarne. Są też sojusznikiem szczupłej sylwetki.