Czy monstera jest trująca? Przekonaj się i poznaj bliżej toksyczne właściwości tej rośliny. Zobacz jakie są objawy i naucz się jak ich unikać.
Kozłek lekarski – Właściwości, działanie, zastosowanie i skutki uboczne
- Opublikowano: 18.08.2022 - Aktualizacja: 06.10.2022
Kozłek lekarski jest jednym z najbardziej popularnych roślin, wykorzystywanych w medycynie ludowej. Słynie ze swoich właściwości uspokajających i ułatwiających zasypianie. Jego zastosowanie jest jednak znacznie szersze. Sprawdź, w jaki sposób można wykorzystać kozłka lekarskiego, aby wspomóc swoje zdrowie.
Kozłek lekarski (z łac. Valeriana officinalis) jest zwany potocznie korzeniem waleriany. Jest to roślina niezwykle pospolita w Polsce. Pojawia się na terenie całej Europy i Azji (wyjątek stanowią strefy arktyczne i pustynne), a także uprawiany jest na obszarze Ameryki Północnej.
Kozłek lekarski charakteryzuje się występowaniem białych lub różowych kwiatów, które wydzielają przyjemny w odbiorze zapach.
Warto podkreślić, że prozdrowotne właściwości kozłka znane są od tysiącleci. Szczególną popularność zyskał w okresie średniowiecza – wtedy został uznany za panaceum na wiele dolegliwości.
Kozłek lekarski – właściwości waleriany
Za zdrowotne właściwości kozłka lekarskiego odpowiadają kłącze i korzeń waleriany. Są to surowce lecznicze, które wspomagają prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Właściwości uspokajające
Kozłek lekarski wykazuje działanie uspokajające. Zawarte w nim składniki aktywne przyczyniają się do obniżenia aktywności ośrodkowego układu nerwowego. Dzięki temu odpowiada za zmniejszenie pobudzenia nerwowego. Wspiera osiągnięcie stanu odprężenia, wspomaga wyciszenie. Ponadto pomaga w stanach łagodnego napięcia nerwowego.
Właściwości nasenne
Kozłek lekarski jest surowcem leczniczym, który wykazuje właściwości ułatwiające zasypianie. Pomaga uporać się z bezsennością – skraca czas oczekiwania na sen i poprawia jakość snu. Ponadto wpływa na zmniejszenie ilości wybudzeń w nocy, dzięki czemu człowiek czuje się zrelaksowany i odprężony, gdy rano wstanie z łóżka.
Preparaty zawierające wyciąg z kozłka lekarskiego mogą okazać się pomocne w leczeniu bezsenności, a nawet umiarkowanych stanów lękowych.
Właściwości uśmierzające ból
Chociaż kozłek lekarski swoją popularność zawdzięcza działaniu uspokajającym, pomaga uporać się z dolegliwościami bólowymi. Ogromną ulgę odczuwają przede wszystkim kobiety, które uskarżają się na bolesne miesiączkowanie. Wszystko to zasługa tego, iż kozłek wykazuje działanie rozkurczowe.
Właściwości wiatropędne
Właściwości wiatropędne waleriany sprawiają, że organizm jest w stanie szybciej pozbyć się nadmiaru gazów zgromadzonych w jelitach. Przyczynia się więc do eliminacji wzdęć i uczucia przepełnienia po obfitym posiłku. Tym samym pomaga łagodzić dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Właściwości rozkurczowe
Kozłek lekarski wykazuje właściwości rozkurczowe, pomagając łagodzić dolegliwości żołądkowe oraz dolegliwości ze strony układu moczowego.
Jak działa kozłek lekarski i na co pomaga?
Różnorodne właściwości lecznicze sprawiają, że kozłek lekarski wykazuje szerokie działanie. Wspomaga funkcjonowanie organizmu na wielu płaszczyznach jednocześnie. Chociaż jest to najczęściej stosowane zioło na uspokojenie i bezsenność, cenne właściwości mogą być wykorzystywane w znacznie szerszym zakresie.
Aktywne składniki zawarte w poszczególnych częściach rośliny nie tylko wywołują stan odprężenia psychicznego, ale i pomagają przy dolegliwościach żołądkowych.
Okazuje się, że waleriana ma także inne właściwości lecznicze, tj. wspomaga leczenie łojotoku, łupieżu oraz innych problemów skóry głowy. Wiele kobiet docenia ją za łagodzenie dolegliwości PMS (zespołu napięcia przedmiesiączkowego), a także nieprzyjemnych odczuć w okresie menopauzy (poddenerwowanie, wzmożone pocenie się).
Warto przy tym podkreślić, że preparaty na bazie kozłka lekarskiego charakteryzują się różną wartością zdrowotną. Wszystko zależy od tego, czy wykorzystywane są wyciągi wodne, czy wyciągi alkoholowe. Dlaczego? Olejek eteryczny znacznie lepiej rozpuszcza się w alkoholu, dlatego silniejsze działanie będą miały preparaty zawierające wspomniane wyciągi na bazie alkoholu.
Największą popularnością cieszą się krople walerianowe, aczkolwiek wiele osób stosuje nalewki, napary. Coraz więcej osób sięga też po suplementy diety na bazie tego ziela – często jest on łączony z innymi składnikami o właściwościach uspokajających (np. melisą, szyszkami chmielu).
Kozłek lekarski – skład
O prozdrowotnym działaniu waleriany decyduje skład. Główne składniki aktywne to m.in.:
olejki eteryczne,
kwasy organiczne,
triterpeny,
alkaloidy,
irydoidy,
waltraty.
Istotną rolę odgrywa także kwas walerenowy, który należy do grupy agonistów receptora GABA. Odpowiada za właściwości uspokajające, wspierające dobry sen oraz działanie spazmolityczne (rozkurczowe).
Tak zróżnicowany skład sprawia, że kozłek lekarski wyróżnia się szerokim spektrum właściwości.
Warto przy tym podkreślić, że o aktywności cennych składników decyduje m.in. sposób suszenia. Jeśli temperatura jest znacznie wyższa niż zalecane 35 stopni Celsjusza, wówczas substancje aktywne tracą swoje dobroczynne właściwości lecznicze.
Kozłek lekarski – zastosowanie
Czynne substancje zawarte w kłączu i korzeniu kozłka lekarskiego sprawiają, że preparaty na bazie tej rośliny są powszechnie stosowane w medycynie naturalnej oraz konwencjonalnej. Chociaż zwykle podaje się je jako środek ułatwiający zasypianie i przyczyniający się do zmniejszania napięcia nerwowego, możliwości są znacznie szersze.
Kozłek lekarski (waleriana) na żołądek
Preparaty na bazie waleriany pomagają złagodzić skurcze żołądka. Wynika to z rozkurczających właściwości oraz ma związek ze stymulowaniem wydzielania soków żołądkowych.
Kozłek lekarski (waleriana) ból miesiączkowy
Chociaż waleriana nie jest środkiem typowo przeciwbólowym, pomaga złagodzić bolesne miesiączkowanie. To ponownie zasługa działania rozkurczowego oraz właściwości uspokajających.
Kozłek lekarski (waleriana) - na łupież i łojotok
Stosowanie waleriany – pod postacią naparów – może okazać się pomocne w walce z niektórymi dermatozami skóry głowy. Sprawdza się także jako wsparcie leczenia łupieżu oraz wzmożonego wydzielania łoju.
Dlaczego warto stosować kozłek lekarski?
Kłącze i korzeń kozłka lekarskiego są surowcami leczniczymi pozyskiwanymi z natury. Dostępne pod postacią suplementów diety, olejków czy w formie sproszkowanej, wspomagają prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Preparaty na bazie kozłka lekarskiego – w sposób naturalny – pomagają uporać się z wieloma dolegliwościami. Można po nie sięgnąć w stanach napięcia nerwowego i silnego stresu (z uwagi na działanie uspokajające), problemów z zasypianiem lub wybudzaniem się w środku nocy itp.
Jak stosować kozłek lekarski – dawkowanie
Waleriana, podobnie jak każda inna roślina o właściwościach prozdrowotnych, jest względnie bezpieczna. Nie oznacza to jednak, że może być stosowana w nieograniczonych ilościach.
Jeśli decydujesz się na przyjmowanie suplementów diety, kieruj się zaleceniami od producenta, zapisanymi w ulotce informacyjnej. Nie przekraczaj przy tym rekomendowanej porcji do spożycia.
Jeżeli stosujesz napary, staraj się pić ich nie więcej niż 3 razy dziennie (po 1 filiżance). Pamiętaj przy tym, że raz zaparzony susz nie nadaje się do powtórnego wykorzystania.
Kozłek lekarski – przeciwwskazania
Preparaty na bazie kozłka są bezpieczne. Jednak – jak każde ziele o właściwościach leczniczych – nie będzie odpowiednie dla każdego.
Z jego stosowania powinny zrezygnować osoby przyjmujące takie leki jak:
uspokajające,
nasenne,
zwiotczające mięśnie,
antyhistaminowe,
przeciwlękowe,
redukujące stężenie cholesterolu.
Preparatów zawierających surowce lecznicze pozyskiwane z waleriany nie można też łączyć ze środkami odurzającymi.
Do przeciwwskazań zalicza się ponadto:
choroby nowotworowe,
choroby wątroby i nerek.
Ze stosowania preparatów powinny zrezygnować kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także dzieci poniżej 12. roku życia.
Kozłek lekarski – efekty stosowania
Preparaty na bazie waleriany przynoszą oczekiwane efekty. Warto jednak pamiętać, że skuteczność jest w dużej mierze uzależniona od tego, jakie wyciągi są wykorzystywane do ich produkcji (wyciągi alkoholowe mogą oddziaływać efektywniej z uwagi na lepszą rozpuszczalność olejku eterycznego – w porównaniu do wyciągów wodnych).
Regularne stosowanie kozłka lekarskiego – zgodnie z zaleceniami – pomaga:
zredukować odczuwanie lęku i zmniejszyć napięcie,
poradzić sobie z sytuacjami stresowymi,
uporać się z nadmierną nadpobudliwością,
zmniejszyć ryzyko napadów padaczkowych,
wyregulować proces trawienia,
szybciej zasnąć i ograniczyć liczbę nocnych wybudzeń,
poprawić funkcje poznawcze.
Kozłek lekarski – skutki uboczne
Stosowanie kozłka lekarskiego, szczególnie długofalowo, nie pozostaje bez wpływu na organizm. Należy bowiem liczyć się z wystąpieniem wielu skutków ubocznych – większość z nich nie stanowi zagrożenia, ale daje nieprzyjemne objawy.
Nadmierna ilość waleriany (niezależnie od postaci preparatu) może skutkować pojawieniem się:
bólów i zawrotów głowy,
mdłości,
zaburzeń widzenia,
problemów z trawieniem,
silnego kołatania serca (tzw. palpitacje serca).
W rzadkich przypadkach obserwuje się bezsenność czy nadpobudliwość. Zdarza się, że przyjmowanie preparatów zawierających walerianę może odpowiadać za wystąpienie reakcji alergicznych.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Mniszek lekarski to roślina, która zachwyca właściwościami prozdrowotnymi. Rosnąca na łąkach, a nawet trawnikach, wspomaga funkcjonowanie organizmu. Poznaj jej działanie.
Glistnik zawiera składniki aktywne, które odpowiadają za prozdrowotne właściwości rośliny. Wspomaga pracę układu moczowego, wspiera działanie bakteriobójcze czy przeciwgorączkowe.
Polecane dla Ciebie
Zestaw witamin wyłącznie dla kobiet - czy to ma sens? Te witaminy sprzyjają urodzie i poprawiają odporność. Zobacz gdzie ich szukać!
Kolagen: Jak dostarczyć go do organizmu, aby zachować jędrną skórę i zdrowe stawy? Lepiej dietą, czy suplementami?
Chlorek magnezu to suplement, który pomoże uzupełnić niedobory tego pierwiastka w Twoim organizmie, zobacz, jak działa i jak go bezpieczenie stosować!
Laktoferyna to białko, które ze względu na dobroczynny wpływ na układ odpornościowy i silne właściwości antybakteryjne, jest coraz częściej stosowane w formie suplementów diety.
Srebro koloidalne wykazuje właściwości prozdrowotne. Wykorzystywane do użytku zewnętrznego, wspiera w walce z bakteriami, wirusami, grzybami. Sprawdź.