Odkryj tajemnice konwalii majowej! Czy jest trująca? Poznaj objawy zatrucia, interakcje z lekami i porady pierwszej pomocy. Unikaj zagrożeń i pozostaj bezpieczny.
Mak polny – Właściwości zdrowotne, działanie, zastosowanie, stosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 12.04.2023
Trudno byłoby znaleźć osobę, która nie wie, jak wygląda mak polny, popularna roślina znana od tysięcy lat i znajdująca powszechne zastosowanie między innymi w medycynie ludowej. Dzieje się tak ze względu na jej rozliczne właściwości sprzyjające zdrowiu, a mak polny występuje praktycznie na terenie całego kraju, na łąkach i w ogrodach. Wielka księga ziół polskich ukazuje go w samych superlatywach i zdecydowanie warto wprowadzić go do swojej ziołowej apteczki, kuchni oraz używać kosmetyki mające go w składzie.
Właściwości leczniczych maku polnego nie da się zakwestionować, lecz warto wcześniej dowiedzieć się, czym jest, w jakich warunkach rośnie i go się uprawia i przede wszystkim jak wygląda. Mak polny, Papaver rhoeas, jest rośliną jednoroczną zaliczaną do rodziny makowatych, rosnącą w naturze zarówno w dalekiej Azji, jak i większości krajów naszego kontynentu. Pochodzi prawdopodobnie z basenu Morza Śródziemnego i nie należy go traktować jak zwykły chwast, cechuje go bowiem całe mnóstwo własności, dzięki którym można odczuwalnie poprawić osłabiony stan zdrowia.
Jeśli chodzi o budowę, to mak ma prostą, pojedynczą łodygę dorastającą do około 90 cm wysokości, pokrytą charakterystycznymi, długimi włoskami, a korzeń maku kształtem przypomina pal. Ogonkowe liście maku polnego wyrastają u nasady rośliny, mają szarozielony kolor i częściowo ząbkowane krawędzie. Kwiaty maku polnego wyrastają z samych kątów liści na długich szypułkach, są w kolorze czerwonym, rzadziej spotyka się białe. Co ciekawe, pąki kwiatowe maku polnego najpierw skierowane są w stronę ziemi, a dopiero, gdy zaczynają kwitnąć, to cały krwiście czerwony kwiat podnosi się do góry.
Mak polny nie jest zbyt wymagającą rośliną jednoroczną, jeśli chodzi o ewentualną uprawę, doskonale rośnie nawet w niskich temperaturach, rozmnaża się za pomocą nasion. Same nasiona maku polnego mają nerkowaty kształt i wypuszczają kiełki nawet przy temperaturze 1 stopnia Celsjusza. Wysiewa się go przede wszystkim na glebach o dużej zawartości azotu, lecz równie dobrze radzi sobie na cięższych glebach wapiennych, o średniej zawartości składników pokarmowych.
Czy hodowla maku polnego jest legalna?
Wiele osób chcących uprawiać mak polny, w przydomowym ogródku lub na skalę przemysłową, zadaje sobie pytanie, czy będzie to legalne. Obowiązujące w tej kwestii przepisy prawa jasno określają, że dozwolona jest jedynie uprawa właśnie tej odmiany maku, oraz takich jak syberyjska lub wschodnia, a zakazany jest mak lekarski. Łatwo można go odróżnić od maku polnego, ma bowiem większe płatki, makówki oraz liście. Dodatkowo odmiana polna nie ma w składzie soku aż tak dużo niebezpiecznych związków służących do wytwarzania opium uważanego za substancję odurzającą.
Mak polny – właściwości
Najpowszechniejsze zastosowanie w medycynie naturalnej, ziołolecznictwie i kosmetyce znajduje mak polny, co wynika z jego cennych dla zdrowia właściwości. Surowcem wykorzystywanym do produkcji różnego rodzaju preparatów czy suplementów diety są między innymi kwiaty maku polnego, Flos rhoeados, jego płatki, noszące łacińską nazwę Flos Papaveris rhoeados oraz makowiny i same niebieskie, drobne nasiona.
Właściwości lecznicze maku polnego znane są od starożytności, używano go w wielu kulturach świata, nawet w odległych Chinach, gdzie służył jako środek przeciwko żółtaczce albo do uśmierzania silnego bólu. W starożytnej i średniowiecznej Europie wspomagano nim z kolei leczenie bezsenności. Spośród jego przebadanych obecnie właściwości prozdrowotnych warto wymienić:
przyspieszenie gojenia się ran dzięki właściwościom przeciwzapalnym;
działanie wykrztuśne i przeciwkaszlowe;
własności przeciwbólowe i rozkurczające;
zachowanie równowagi pomiędzy ilością „złego” cholesterolu LDL we krwi, a jego „dobrą” frakcją HDL;
zapobieganie rozwojowi chorób serca i układu krążenia;
działanie uspokajające, przeciwdziałanie negatywnym skutkom stresu i depresji;
ułatwienie zasypiania i przeciwdziałanie wspomnianej bezsenności;
regulację rytmu wypróżnień;
oczyszczenie organizmu z toksyn i zbędnych produktów przemiany materii;
zapewnienie odpowiedniej krzepliwości krwi i przepuszczalności błon komórkowych;
zmiękczenie i przyspieszenie regeneracji przesuszonej skóry.
Jakie wartości odżywcze zawiera mak?
Mak polny znajduje zastosowanie nie tylko w medycynie naturalnej, ale i w kuchni, stając się ważnym dodatkiem do wielu polskich potraw. Warto tutaj, chociażby wspomnieć o pieczonym na Boże Narodzenie makowcu, którego głównym składnikiem są właśnie nasiona maku polnego. Ta roślina należąca do rodziny makowatych wyróżnia się dużą oleistością, czyli zawartością tłuszczów, w 100 g nasion maku jest ich aż 40 g.
Niestety, wpływa to negatywnie na kaloryczność, a nasiona maku raczej nie należą do lekkich, 100 g maku to aż 500 kcal, więc powinny go ograniczyć osoby będące na diecie odchudzającej. Powinny jednak wprowadzić do swojego menu wyjątkowo zdrowy olej, mający w składzie aż 70% cennego kwasu linolowego, powstający w procesie tłoczenia na zimno ziaren maku.
Jakie substancje aktywne zawiera mak polny?
Wszystkie te właściwości, jakie cechują mak polny Papaver rhoeas, nie są dziełem przypadku, lecz wynikają z zawartości w nim wielu związków chemicznych korzystnych dla naszego zdrowia. Niestety, znajdują się w nim także substancje szkodliwe, takie jak sok mleczny, trujący, lecz w tej odmianie obecny w stosunkowo niewielkiej ilości. O wiele ważniejsze są pozostałe składniki, a kwiaty, nasiona i makówki maku polnego zawierają:
kwasy organiczne;
alkaloidy, w tym readynę;
antocyjany;
fitosterole;
witaminę A;
witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy;
witaminę C;
witaminę D;
witaminę E;
sole mineralne, cynku, fosforu, magnezu, miedzi, potasu, wapnia i żelaza;
kwasy tłuszczowe Omega-6;
związki śluzowe;
błonnik pokarmowy.
Mak polny – zastosowanie
Skład i właściwości wpływają z kolei na zastosowanie, a mak polny znajduje je zarówno w kuchni, jak i w medycynie naturalnej oraz kosmetyce. W pierwszym przypadku warto dodawać go do ciast, dipów, past kanapkowych, a nawet potraw mięsnych, np. pasztetów. Można sporządzać lecznicze nalewki z ziarnami tej rośliny oraz tak samo skuteczne napary, a w sklepach kupimy kosmetyki z makiem polnym, płyny do higieny intymnej czy do płukania jamy ustnej. Oczywiście czerwone maki są też rośliną ozdobną i doskonale prezentują się w każdym ogrodzie, stanowiąc jego prawdziwą chlubę, wyróżniając się pomiędzy innymi kwiatami.
Jak działa mak polny i na co może pomóc?
Jeśli chodzi o zdrowie, to używa się przede wszystkim oleju makowego, dodawanego także do suplementów diety, sprawdzającego się między innymi przy:
chorobach serca i układu krwionośnego;
schorzeniach jamy ustnej;
nadmiernej pobudliwości, dzięki działaniu uspokajającemu;
zaburzeniach trawiennych, które pomaga usunąć dzięki obecności błonnika pokarmowego;
stanach zapalnych, owrzodzeniach, ranach i zmianach łuszczycowych;
codziennej pielęgnacji skóry, jeśli wchodzi w skład przeznaczonych do tego kosmetyków;
chorobach górnych dróg oddechowych;
bezsenności i trudnościach z zasypianiem;
dolegliwościach kobiecych, podczas okresu i menopauzy.
Jak stosować mak polny – dawkowanie
Mak polny wykazuje skuteczność przy wielu dolegliwościach, lecz nasiona, kwiaty i liście należy odpowiednio dawkować, zgodnie z zaleceniami specjalistów. Nie należy spożywać go zbyt dużo, także ze względu na wysoką kaloryczność, a za szkodliwą dawkę uważa się przekroczenie 500 g dziennie. Zdajemy sobie sprawę, że ciężko będzie się oprzeć kolejnemu kawałkowi makowca, lecz nawet wtedy trudno będzie nam przedawkować nasiona maku polnego.
Mak polny – przeciwwskazania i środki ostrożności
Papaver rhoeas może być stosowany w różnych przypadkach, lecz niestety nie przez każdego, kto chce skorzystać z jego właściwości. Trzeba przedtem zapoznać się z przeciwwskazaniami, którymi są:
ciąża i okres karmienia piersią;
wiek poniżej 2 lat;
przyjmowanie niektórych grup leków, może wchodzić w interakcje między innymi z lekami nasercowymi, antydepresyjnymi i uspokajającymi.
Należy również pamiętać o zachowaniu środków ostrożności ze względu na zawartość wspomnianego mleka makowego, substancji silnie toksycznej w dużych ilościach. Jeśli mamy jakiekolwiek podejrzenia co do zatrucia makiem polnym, trzeba natychmiast skontaktować się z lekarzem i poinformować go o tym fakcie. Przedawkowanie maku polnego jest szkodliwe nie tylko dla ludzi, ale i zwierząt domowych, powodując również u nich niebezpieczne skutki uboczne.
Mak polny – skutki uboczne i działania niepożądane
Przekroczenie dozwolonej ilości maku może wywołać działania niepożądane i dosyć uciążliwe skutki uboczne, w niektórych wypadkach stanowiące poważne zagrożenie dla zdrowia. Trzeba się liczyć z możliwością wystąpienia:
uczucia senności i osłabienia organizmu;
nudności i innych zaburzeń żołądkowych;
reakcji alergicznej po spożyciu maku, indywidualnej dla każdego przypadku;
w skrajnych przypadkach wstrząsu anafilaktycznego.
Dlaczego warto stosować mak polny?
Maki polne wyglądają ładnie nie tylko na łące czy w przydomowym ogrodzie. Od tysięcy lat znajdują zastosowanie w medycynie naturalnej i to praktycznie wszędzie tam, gdzie rosną w naturze, niezależnie od regionu świata. Różne kultury i społeczności już dawno doceniły właściwości lecznicze poszczególnych części tej rośliny, zwłaszcza jej nasion pełnych wymienionych wyżej substancji aktywnie wspierających osłabione zdrowie.
Właśnie dlatego warto mieć preparaty czy suplementy diety mające w składzie wyciągi z maku polnego w swojej domowej apteczce i korzystać z nich każdego dnia. Jak widać na powyższych przykładach, ich działanie jest wielopłaszczyznowe, pozytywnie oddziałujące na wiele organów i układów ludzkiego organizmu.
Poprawie ulegnie nasz stan fizyczny, unikniemy negatywnych skutków niektórych schorzeń, zabezpieczymy się też przed ich nawrotem w przyszłości. Możemy też liczyć na lepsze samopoczucie psychiczne, radzenie sobie ze stresem i innymi niebezpiecznymi stanami napięć nerwowych. Pamiętajmy jednak, aby stosować mak z umiarem, dzięki czemu uda się uniknąć skutków ubocznych, jakie może spowodować.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Poznaj ważne ostrzeżenia i przeciwwskazania przy leczeniu oparzeń w domu. Zapewnij sobie bezpieczeństwo – przeczytaj nasz artykuł.
Szanta jest jednym z najskuteczniejszych ziół na poprawę trawienia. Wspiera też drogi żółciowe, poprawia metabolizm, odtruwa ciało i dba o sprawnie działający układ oddechowy.
Polecane dla Ciebie
Elektrolity dbają o prawidłowy poziom nawodnienia organizmu oraz stoją na straży dobrej pracy mięśni i układu nerwowego, dlatego warto systematycznie je uzupełniać.
Odkryj, jak hipokalcemia wpływa na Twoje zdrowie. Przeczytaj nasz artykuł, by zrozumieć znaczenie wapnia i jak zapobiegać jego niedoborom.
Poznaj niezwykłe właściwości witaminy B12, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego u osób starszych, ale także dla płodu - w przypadku zajścia w ciążę.
Jod to ważny mikroelement, który powinien mieć stałe miejsce w diecie. Jest nieodzowny dla zdrowia tarczycy, reguluje proces wzrostu i dojrzewania komórek, wpływa na odporność.
Magnez jest życiodajnym pierwiastkiem, od którego zależy prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Wspomaga odporność, pracę układu nerwowego czy sercowo-naczyniowego.