Dla jednych to chwast, dla innych roślina pełna korzyści - dobra na problemy trawienne, infekcje, bolesne miesiączki, stany zapalne. Poznaj jasnotę purpurową i jej właściwości.
Przywrotnik pospolity – Co to jest? Zastosowanie, działanie, właściwości i przeciwwskazania
- Opublikowano: 27.10.2022
O właściwościach przywrotnika pospolitego wiedziano już w XVIII wieku. Roślina ta od dawna była powszechnie wykorzystywana w medycynie ludowej – stosowano ją w leczeniu nieżytu żołądka i problemów z trawieniem. Dziś wiadomo, że przywrotnik działa wszechstronnie na ludzki organizm oraz że pomaga uporać się z wieloma innymi uciążliwymi dolegliwościami. Dowiedz się, jakie jeszcze właściwości lecznicze ma ta roślina i w jakich sytuacjach warto po nią sięgać.
Przywrotnik pospolity (łac. Alchemilla vulgaris L.) to roślina z rodziny różowatych. Występuje on też pod nazwami lwia łapa, gwiazdosz, gojnik, nawrotnik. Bywa nazywany również zielem Matki Boskiej. Rośnie na terenach niemal całej Europy, a oprócz tego występuje w Ameryce Północnej i w Azji.
Przywrotnik pospolity to bylina, która osiąga od 10 do 50 cm wysokości. Ma omszoną i wewnątrz pustą łodygę. Jej liście mają kształt półkolisty i nerkowaty. Są gęsto omszone i wyróżnia je grubo ząbkowany brzeg. Roślina ta kwitnie w okresie od maja do września. Kwiaty przywrotnika są bezpłatkowe, mają jasnozielony lub żółtawozielony odcień. Są one zebrane w szczytowe, luźne wiechy. Natomiast owocem przywrotnika jest niełupka.
Roślina ta występuje w środowisku naturalnym na pastwiskach, na obrzeżach lasów, w zagajnikach, zaroślach, a oprócz tego można ją uprawiać. Nie ma ona dużych wymagań uprawowych – wystarczy zapewnić jej wilgotne podłoże i stanowisko w półcieniu. Będzie dobrze rosła w żyznej i próchnicznej glebie. Smak przywrotnika pospolitego można określić jako cierpki, a jednocześnie odrobinę słodkawy. Ma on ponadto intensywny, balsamiczny zapach.
Na terenie polski uprawiany jest także przywrotnik alpejski i przywrotnik połyskujący. Są to jednak gatunki ozdobne, które nie wykazują właściwości prozdrowotnych.
W średniowieczu Alchemilla vulgaris miała osobliwe zastosowanie. Przywrotnik pospolity był uważany za roślinę magiczną i wykorzystywano go podczas odprawiania rozmaitych rytuałów. Natomiast dziś jest on cennym surowcem zielarskim.
Przywrotnik pospolity – właściwości zdrowotne
Właściwości lecznicze tej rośliny lepiej poznano na przełomie XVIII i XIX wieku. To wtedy stosowano ją w przypadku problemów z trawieniem, nieżytu żołądka – wiedziano, że ma działanie rozkurczowe.
Z czasem okazało się jednak, że spektrum wpływu przywrotnika na organizm jest o wiele szersze. Dzieje się tak za sprawą znajdujących się w nim cennych dla ludzkiego zdrowia substancji, a w tym:
garbników – mają one właściwości przeciwzapalne, bakteriobójcze, rozkurczowe, moczopędne i działanie ściągające;
flawonoidów – słyną one z właściwości przeciwnowotworowych, przeciwzapalnych, detoksykujących;
saponinów – mają one działanie moczopędne i bakteriobójcze;
kwasu galusowego – działa on jak naturalny filtr ochronny przed promieniami UV. Ponadto kwas galusowy pomaga zlikwidować przebarwienia na skórze;
kwasu elagowego – działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo. Kwas elagowy wyróżnia też duża aktywność antyoksydacyjna;
witaminy C – wspiera ona odporność organizmu;
fitosteroli – pomagają one obniżyć poziom złego cholesterolu oraz załagodzić stany zapalne.
Ponadto w przywrotniku pospolitym znajdują się składniki mineralne, kwas taninowy, kumarowy, chinowy, luteina, gorycze i krzemionka przyswajalna.
Przywrotnik pospolity – zastosowanie
Ziele przywrotnika może być stosowane zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Pozytywnie wpływa na organizm, dlatego znalazło ono zastosowanie w przypadkach:
wzdęć, bólów brzucha, nadkwasoty lub zbyt małego apetytu;
uciążliwych objawów menopauzy, bolesnych i obfitych miesiączek;
stanów zapalnych i świądów w okolicach intymnych;
leczenia ran – i to także tych trudno gojących się, ropiejących;
chorób dziąseł, krtani – napar na jego bazie jest wykorzystywany do płukania ust;
ekstrakcji zęba – pomaga zapobiegać wystąpieniu stanu zapalnego dziąseł;
zapalenie spojówek – naparem z przewrotnika można przemywać oczy;
leczenia hemoroidów i żylaków.
Na bazie przywrotnika pospolitego przygotowuje się nie tylko zdrowe herbatki. Powstają z niego także soki, a nawet nalewki. Ponadto jest wykorzystywany do przygotowywania nasiadówek, parówek, okładów, kąpieli leczniczych, płukanek. Powstają z niego także suplementy diety.
Przywrotnik w kosmetykach
Przywrotnik ma właściwości bakteriobójcze, przeciwgrzybiczne, dlatego na jego bazie powstają toniki oczyszczające skórę. Kosmetyki z tą rośliną w składzie są wykorzystywane podczas leczenia trądziku i zmniejszają rozszerzone pory. Sprawdzają się one także podczas pielęgnacji cery tłustej i naczynkowej – przywrotnik pospolity uszczelnia strukturę naczyń krwionośnych.
Roślinę tę można wykorzystywać również, aby leczyć dermatozy. Napary, toniki i kąpiele z tym zielem w składzie pomagają uporać się z chorobami skóry i złagodzić ich objawy.
Pielęgnacja cery kosmetykami na bazie tej rośliny pomaga zmniejszyć widoczność oznak starzenia. Wspomagają one likwidację zmarszczek i spłycanie bruzd. Okłady, maseczki z przywrotnikiem stosuje się również w przypadku blizn, egzem, owrzodzeń.
Roślinę tę można wykorzystać do produkcji domowych kosmetyków. Samodzielnie przygotowany tonik z przywrotnika pomoże zredukować zaczerwienienia, pozbyć się zaskórników, oczyścić cerę i ujędrnić skórę.
Aby go wyprodukować w domowych warunkach, wystarczy zaparzyć napar – z jednej łyżki ziela oraz i z jednej szklanki wody. Po 30 minutach, kiedy ostygnie, należy dodać do niego 200 ml octu winnego, 2 łyżki cytryny oraz łyżkę spirytusu salicylowego. Skórę należy przemywać takim tonikiem dwa razy dziennie – rano i wieczorem.
Jak działa przywrotnik i na co pomaga?
Ta roślina powszechnie występująca na terenie Europy wspomaga:
układ pokarmowy – picie naparów na jej bazie pomaga zintensyfikować produkcję soków żołądkowych, pobudzić apetyt oraz wspiera przemianę materii i wchłanianie substancji odżywczych z pokarmów. Takie herbaty mają też działanie przeciwbiegunkowe;
proces leczenia ran i owrzodzeń – pomaga ona przyspieszyć ich gojenie. Wynika to z faktu, że przywrotnik pospolity ma działanie przeciwzapalne, ściągające;
wzmocnienie więzadeł macicznych – dlatego stosowanie tej roślin pomaga zapobiegać poronieniom;
pracę mięśni – stosowanie przywrotnika jest zalecane osobom cierpiącym na przepukliny i nietrzymanie moczu. Picie naparów z tej rośliny wspiera też serce i pomaga w przypadku uszkodzeń mięśni;
leczenie chorób układu moczowego – przywrotnik pospolity ma zarówno działanie moczopędne, jak i przeciwbakteryjne. Dlatego herbatki ziołowe na jego bazie sprawdzają się podczas leczenia stanów zapalnych dróg moczowych. Aby uporać się z takimi dolegliwościami, stosuje się również nasiadówki z przywrotnika.
Przywrotnik pospolity ma także działanie przeciwkrwotoczne, dlatego pomaga zmniejszyć intensywność krwawień miesiączkowych.
Jak stosować przywrotnik – dawkowanie
Przywrotnik pospolity jest dostępny w formie suplementów diety – najczęściej mają one formę kapsułek. Produkty te należy spożywać dokładnie tak, jak opisał to ich producent w instrukcji dołączonej do opakowania. Oprócz tego można sięgnąć po susz z tej rośliny i samodzielnie przygotować:
napar – ziołową herbatkę można pić od 2 do 3 razy dziennie – w porcjach nie większych niż 100 ml. Napar może być również wykorzystywany do leczenia ran, na owrzodzenia – w tym celu należy zanurzyć w nim jałowy gazik i przyłożyć go do skóry na 30 minut;
płyn do płukania jamy ustnej – taki płyn pomoże łagodzić stany zapalne dziąseł, krtani – należy płukać nim usta przynajmniej dwa razy dziennie.
Jak przygotować napar z przywrotnika?
Roślina ta ma wszechstronne zastosowanie – przywrotnik można wykorzystać zarówno do przygotowania płynu do płukania jamy ustnej, jak i naparu do picia oraz przemywania ran.
Można kupić gotowy susz, herbatkę ziołową lub skorzystać z ziela rosnącego w ogródku. W tym celu należy je zebrać w okresie kwitnienia, a następnie suszyć w ciemnym, ciepłym miejscu. Temperatura nie powinna przekraczać tam jednak 40 °C. Gotowy susz przechowuje się w szczelnych opakowaniach – w ten sposób, aby nie miał on dostępu do światła.
Aby przyrządzić herbatkę ziołową, należy wsypać do garnka jedną łyżkę ziół, a następnie zalać susz szklanką zimnej wody. Całość trzeba doprowadzić do wrzenia i gotować przez 5 minut. Po tym czasie napar należy zdjąć z ognia i odstawić go na pół godziny – powinien nabierać mocy w naczyniu pod przykryciem. Taki ziołowy napój może być następnie przecedzony.
Chcąc wykorzystać ziele przywrotnika do przygotowania płynu do płukania ust, należy zagotować szklankę wody z 2 łyżkami przywrotnika pospolitego. Napar trzeba następnie odstawić na pół godziny (powinien znajdować się wtedy pod przykryciem), odcedzić i ostudzić. W ten sposób przygotowany płyn można przechowywać w lodówce.
Przywrotnik pospolity – przeciwwskazania
Stosowanie przywrotnika pospolitego jest bezpieczne. Jednak w przypadku karmienia piersią i ciąży nie zaleca się picia naparów na jego bazie i spożywania suplementów diety z tą rośliną w składzie bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Przywrotnik pospolity – skutki uboczne
Dotąd nie są znane skutki uboczne, które może spowodować picie naparów z przywrotnika czy stosowania innych specyfików z nim w składzie. Mimo tego, jeśli po jego spożyciu pojawią się niepokojące dolegliwości, należy zgłosić się do lekarza.
Dlaczego warto stosować przywrotnik?
Przywrotnik nie wywołuje skutków ubocznych, a dzięki temu, że jest źródłem garbników, flawonoidów, fitosteroli, saponin, wartościowych kwasów, może przysłużyć się organizmowi. Herbaty z przywrotnika, soki, okłady mogą w bezpieczny sposób wspomóc funkcjonowanie układu pokarmowego, gojenie ran, wesprzeć walkę z hemoroidami, a nawet z trądzikiem. Alchemilla vulgaris jest też nie bez powodu nazywana zielem Matki Boskiej – to naturalny środek na typowo kobiece dolegliwości.
Zastosowanie przywrotnika pospolitego jest szerokie, a przygotowywanie z niego naparów, kąpieli, nasiadówek bardzo łatwe. Dlatego warto, aby znalazł się on w domu – może pomóc uporać się z przykrymi dolegliwościami.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Traganek to znana już od lat roślina, która może pomóc Ci we wzmocnieniu odporności i przedłużeniu Twojego życia; sprawdź, co warto wiedzieć!
Lubczyk to ziele znane od wielu lat, choć wielu zna je tylko z jego pobudzających właściwości; warto jednak wiedzieć, że lubczyk to nie tylko afrodyzjak, ale ziele o bardzo szerokim działaniu leczniczym.
Polecane dla Ciebie
Witamina E, nazywana witaminą młodości i płodności, o licznych właściwościach prozdrowotnych i kosmetycznych, łagodząca objawy wielu schorzeń, korzystna dla całego organizmu.
Witamina C spełnia wiele ważnych funkcji w naszym organizmie. W suplementach diety często spotkać można witaminę C w bardzo wysokich dawkach. Czy jej przedawkowanie jest groźne?
Jod to ważny mikroelement, który powinien mieć stałe miejsce w diecie. Jest nieodzowny dla zdrowia tarczycy, reguluje proces wzrostu i dojrzewania komórek, wpływa na odporność.
Kwas foliowy kojarzy się głównie z kobietami w ciąży, a tymczasem jego znaczenie i zastosowanie jest znacznie szersze; pomaga w utrzymaniu sprawności mózgu, prawidłowej pracy serca i syntezie DNA.
Kwas kaprylowy, najlepszy na choroby jelit i układu pokarmowego, działający przeciwgrzybiczo i antybakteryjnie. Dostarczając go organizmowi, szybko poprawisz swój stan zdrowia.