Zobacz w jaki sposób wyciąg z karczocha może wpłynąć na Twoje zdrowie - Poznaj 10 obszarów pomocy w których działa karczoch.
Topinambur – Właściwości, przeciwwskazania, zastosowanie, przepisy i jak go uprawiać
- Opublikowano: 23.08.2022 - Aktualizacja: 06.10.2022
Topinambur (helianthus tuberosus) to roślina jadalna, która zdobywa coraz większą popularność. Wynika ona z jego leczniczych właściwości, które budzą coraz większe zainteresowanie. Topinambur stosowany jest w kuchni, jako uzupełnienie i wzbogacenie zdrowej i wartościowej diety. Bulwy rośliny pozytywnie wpływają zarówno na układ nerwowy i trawienny, jak również na pracę serca. Systematyczne stosowanie topinamburu jako dodatku do potraw może przynieść zaskakująco dobre efekty zdrowotne.
Topinambur, czyli słonecznik bulwiasty. Roślina ta znana jest już od wieków i praktycznie tak samo długo znane są też jej lecznicze właściwości. Jednak dopiero od niedawna (stosunkowo) jest doceniana, jako prozdrowotny dodatek do potraw, który warto na stałe włączyć do swojej diety. Najwięcej wartości mają jadalne bulwy topinamburu.
Topinambur (helianthus tuberosus) znany jest pod wieloma nazwami. To nie tylko słonecznik bulwiasty, ale również karczoch jerozolimski lub ziemna gruszka. Biologicznie roślina spokrewniona jest ze słonecznikiem zwyczajnym i należy do rodziny astrowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej i przez jej rdzenną ludność stosowany był już w czasach prekolumbijskich. Spopularyzowany został przez plemię Indian o nazwie Topinamboore, co przełożyło się na jego potoczną i powszechnie stosowaną nazwę. Odkrycia geograficzne sprawiły, że topinambur trafił do Europy, gdzie uprawiany jest od XVIII wieku.
Ciekawostką jest to, że topinambur potrafi dorastać nawet do 2 metrów wysokości. Ma tylko jeden pęd nadziemny. Łodygi topinamburu są długie i wzniesione, całe pokryte szorstkim owłosieniem w białym kolorze. Liście topinamburu mają owalny kształt, który u szczytu jest nieco zaostrzony. Okres kwitnienia przypada na późne lato i jesień. Warto wiedzieć, że topinambur jest rośliną miododajną. Po okresie kwitnienia pojawiają się na nim owoce – niełupki.
Korzeń topinamburu może osiągać nawet 1 metr długości, a na jego powierzchni pojawiają się charakterystyczne bulwy o wypukłych oczkach. Gromadzą się one w skupiska, co ułatwia ich późniejsze zbieranie. Zależnie od odmiany skórka na bulwach może mieć kolor żółty, biały, czerwony lub fioletowy. Fioletowe bulwy zawierają bardzo podobny zestaw składników mineralnych, co pozostałe rodzaje bulw topinamburu.
Bulwy topinamburu są bardzo smaczne i zbiera się je późną jesienią. Zbiór trwa aż do pierwszych mrozów. W naszym klimacie topinambur nie wytwarza nasion. Bulwy topinamburu smakują inaczej na surowo i inaczej po ugotowaniu. Na surowo są soczyste i w smaku przypominają rzodkiewkę. Ugotowane bulwy mają słodkawy i lekko orzechowy smak. Przypominają nieco karczocha i orzechy brazylijskie.
Topinambur – właściwości zdrowotne
Poza ciekawym smakiem topinambur charakteryzuje się przede wszystkim bardzo interesującymi właściwościami zdrowotnymi. Wynikają one z dużej zawartości witamin w bulwach oraz obecności mikroelementów i innych składników odżywczych.
W bulwach topinamburu znaleźć można:
witaminę A;
witaminę B6;
witaminę C;
witaminę E;
witaminę K;
tiaminę;
ryboflawinę;
niacynę;
kwas foliowy;
wapń;
żelazo;
magnez;
fosfor;
potas;
sód;
cynk.
To właśnie dzięki nim topinambur przynosi tak wiele dobrego i pozytywnie działa na organizm ludzki. Okazuje się, że wśród jego właściwości leczniczych znajduje się zdolność do obniżania cukru we krwi, obniżania cholesterolu i regulowania ciśnienia.
Ponadto topinambur reguluje pracę układu pokarmowego, chroni przed chorobami jelita grubego oraz wspiera działanie układu nerwowego. Odgrywa ważną rolę w procesie oczyszczania organizmu i wspomaga odchudzanie.
Zawarta w roślinie inulina jest polisacharydem, który jest rozpuszczalną frakcją błonnika pokarmowego. Nie ulega strawieniu w żołądku, więc nienaruszona dociera aż do jelita. Dopiero tam ulega metabolizmowi pod wpływem bakterii kwasu mlekowego. Jest dla nich świetną pożywką, co przekłada się na rozwój pozytywnej i potrzebnej człowiekowi mikroflory bakteryjnej jelit. W efekcie poprawie ulegają procesy trawienia zachodzące w jelitach. Zdolność do odbudowywania flory bakteryjnej powoduje, że topinambur odgrywa istotną rolę w terapii antybiotykowej, chroni przed wyjałowieniem organizmu i działa jako naturalny probiotyk. Kultury bakterii chronią jelito grube, co również ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania organizmu.
Topinambur, inaczej słonecznik bulwiasty, zawiera w sobie również nierozpuszczalną frakcję błonnika pokarmowego. Zalega ona w przewodzie pokarmowym, co daje uczucie sytości i najedzenia. To powoduje, że nie pojawia się uczucie głodu między posiłkami i znika chęć podjadania, a to wspiera wszelkie kuracje odchudzające.
Regularne spożywanie bulw topinamburu tej rośliny pomaga w wyregulowaniu glikemii w cukrzycy typu drugiego i zmniejsza insulinooporność. Pomaga chronić wątrobę, zapobiega zakażeniom dróg moczowych i wspiera usuwanie alkoholu z organizmu. Topinambur odgrywa istotną rolę w procesie wchłaniania pierwiastków takich jak żelazo, wapń magnez i usuwania z organizmu metali ciężkich i toksyn. Usuwa też inne szkodliwe związki.
Bulwy podnoszą odporność organizmu, działają antystresowo oraz wpływają pozytywnie na podniesienie koncentracji.
Właśnie dlatego popularność topinamburu rośnie.
Topinambur – zastosowanie
Z uwagi na swoje liczne właściwości, topinambur zastosowanie ma bardzo szerokie. Przede wszystkim wykorzystywany jest w leczeniu licznych schorzeń, jak na przykład cukrzyca typu drugiego. Zawarta w roślinie inulina przekształca się w organizmie we fruktozę, która jest bezpieczna dla diabetyków. Dzięki temu dochodzi do wyrównania glikemii. Inulina zmniejsza też insulinooporność oraz obniża poziom „złego” cholesterolu LDL. W ten sposób wspiera nie tylko w razie cukrzycy, ale również pomaga w zapobieganiu chorobie miażdżycowej. Inulina działa w jelitach jak probiotyk. Wpływa na rozwój potrzebnej człowiekowi flory bakteryjnej, przez co reguluje pracę jelit oraz wzmacnia odporność organizmu. Stosunkowo duża zawartość potasu wpływa natomiast na regulowanie ciśnienia krwi.
Bogactwo witaminy B powoduje, że regularne spożywanie słonecznika bulwiastego przekłada się na usprawnienie pracy układu nerwowego. Zmniejsza się odczuwany poziom stresu oraz wzmacnia poprawia koncentracja.
Zawartość pektyn i błonnika w roślinie powoduje, że wspiera ona proces oczyszczania organizmu z toksyn i metali ciężkich. Jednocześnie daje uczucie sytości i najedzenia, co chroni przed potrzebą podjadania. W ten sposób wspiera odchudzanie i przyspiesza uzyskanie pożądanych efektów w postaci utraty zbędnych kilogramów.
Sok z topinamburu może być stosowany zewnętrznie do leczenia owrzodzeń, oparzeń i zmian łuszczycowych.
Topinambur w kuchni
Topinambur świetnie też sprawdza się w kuchni. Surowy jest bardzo soczysty, a w smaku przypomina nieco rzodkiewkę. Natomiast po obróbce termicznej jego smak zmienia się w słodkawy i lekko orzechowy. Niektórzy twierdzą, że przypomina smak karczocha i orzechów brazylijskich. Można go smażyć, piec i gotować, a także spożywać na surowo. Sprawdzi się jako dodatek do sałatek lub danie wegetariańskie, np. topinambur zapiekany z serem cheddar. Bulwy można też marynować na zimę. Bywa wykorzystywany do przygotowania zup, frytek i chipsów.
Jak działa topinambur i na co pomaga?
Topinambur działa przede wszystkim poprzez swój skład. Jest bogatym źródłem witamin, minerałów i składników odżywczych. Stanowi też bardzo cenne źródło błonnika pokarmowego, który składa się z frakcji rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej. Dzięki temu działa oczyszczająco i wspomaga odchudzanie. Długo utrzymuje się w przewodzie pokarmowym, co daje uczucie sytości i pozwala unikać podjadania.
Duże ilości inuliny pomagają w regulowaniu glikemii, co wspomaga w cukrzycy typu drugiego oraz wpływają na obniżenie poziomu cholesterolu LDL. Natomiast zawarty w warzywie potas pomaga wyregulować ciśnienie krwi.
Dzięki temu topinambur zapobiega chorobom miażdżycowym, wspiera prawidłową pracę serca i całego układu sercowo – naczyniowego.
Topinambur pomaga też w usuwaniu toksyn, metali ciężkich i alkoholu z organizmu. Duże ilości witaminy B wpływają na prawidłową pracę układu nerwowego. Redukują odczucie stresu i wzmacniają koncentrację.
Dlaczego warto używać topinamburu?
Warto używać topinamburu ponieważ jest to naturalne źródło witamin, soli mineralnych oraz licznych składników odżywczych. Dostarcza duże ilości błonnika pokarmowego i to zarówno frakcji rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej, a każda z nich działa nieco inaczej.
Inulina poprawia glikemię i w organizmie człowieka zmienia się we fruktozę, czyli cukier bezpieczny dla cukrzyków. W jelitach zaś staje się pożywką dla bakterii kwasu mlekowego, których obecność ma dla człowieka ogromne prozdrowotne znaczenie. Flora bakteryjna usprawnia proces trawienia i wzmacnia odporność organizmu.
Topinambur pomaga we wchłanianiu pierwiastków takich jak żelazo, wapń i magnez i usuwaniu metali ciężkich, toksyn oraz alkoholu.
Jak smakuje i jak jeść topinambur?
Jaki jest smak topinamburu? Surowy topinambur smakuje trochę jak rzodkiewka, natomiast ten po obróbce termicznej smakiem przypomina karczocha i orzechy. A jak jeść topinambur? Można go jeść na surowo, jako dodatek do sałatek, a także pieczony, smażony i gotowany. Świetnie nadaje się do zapiekania. Można przygotować z niego zupę, frytki i czipsy. Ugotowany topinambur może być podstawą do tworzenia dalszych dań (zup, zapiekanek itp).
Topinambur – przeciwwskazania
Topinambur zasadniczo jest bezpieczny i nie ma przeciwwskazań do jego stosowania. Można go wykorzystywać do dań i jako suplement diety – do uzupełnienia witamin i mikroelementów oraz licznych pierwiastków.
Warto jednak mieć na uwadze fakt, że jest to bogate źródło inuliny, a ta nie jest trawiona przez ludzki organizm. Ulega jedynie fermentacji. Dlatego nadmierne spożywanie topinamburu może wywołać delikatne skutki uboczne.
Topinambur – skutki uboczne
Skoro mowa o skutkach ubocznych, to warto wiedzieć, że nadmierne spożywanie bulw topinamburu może dać niepożądane efekty, głównie ze strony układu pokarmowego. Wśród najczęściej występujących skutków ubocznych pojawiają się problemy jelitowe, wzdęcia i gazy. Mogą też występować okresowe bóle brzucha.
Topinambur – proste przepisy
Najprostsze będą frytki. Bulwy topinamburu należy dokładnie oczyścić i obrać. Następnie pokroić na części i smażyć w głębokim oleju. Trzeba pamiętać, że proces smażenia powinien być dłuższy niż w przypadku ziemniaków.
Zapiekanka z topinamburu też nie będzie trudna. Oczyszczone bulwy topinamburu należy gotować pięć minut a następnie pokroić na części, które wykłada się w naczynku żaroodpornym. Dodać kilka filetów anchois, posiekaną cebulę i starty czosnek. Całość zalać 10 ml śmietanki i posypać tartym żółtym serem. Piec w 180 stopniach przez 30 – 40 min.
Całe bulwy topinamburu piec przez 40 min w 180 stopniach. W tym czasie udusić drobno posiekane pieczarki na maśle z odrobiną pietruszki. Po upieczeniu i wystudzeniu bulw należy je przekroić na pół i wydrążyć. Miąższ zmieszać z grzybami na jednolitą masę i włożyć ponownie do bulw. Posypać pietruszką. Zapiekać 15 minut w rozgrzanym piekarniku.
Jak uprawiać topinambur?
Uprawianie jest niezwykle łatwe, choć mało osób zajmuje się sadzeniem topinamburu. Wystarczy kilka pokrojonych bulw umieścić w ziemi i czekać na plony. Słonecznik bulwiasty wzejdzie nie tylko w ziemi w ogródku, ale również w donicy. Nie wymaga specjalnych warunków, ani nawozów. Jest odporny na mrozy i suszę. Świetnie sobie radzi w terenach ruderalnych i glebie umiarkowanie wilgotnej. Jest też odporny na szkodniki i choroby roślin. Jego plantacje w gruncie zwykle są 2 – 3 letnie. Po tym czasie warto przerwać sadzenie topinamburu i posadzić coś innego, ponieważ kolejne plony nie będą już tak dorodne. Jak widać uprawa topinamburu nie jest trudna. Przy sadzeniu należy zachować odstępy. W Polsce najczęściej sadzi się dwie odmiany topinamburu: Albik i Rubik.
Gdzie kupić topinambur?
Topinambur (słonecznik bulwiasty) można kupić praktycznie wszędzie. Znajdzie się go na straganach w sklepach internetowych i sklepach ze zdrową żywnością. Ceny będą się różnić, zależnie od miejsca, w którym jest kupowany. Od kilku złotych za kilogram, aż do nawet kilkunastu.
KATEGORIE
ZDROWA DIETA
ZDROWA DIETA
PRZEPISY
PRZEPISY
OLEJE
OLEJE
MIODY
MIODY
SUPERFOODS
SUPERFOODS
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Poznaj nieznane zagrożenia związane z jedzeniem bananów! W naszym artykule odkryjesz, jak te popularne owoce mogą wpływać na Twoje zdrowie. Czytaj, by dowiedzieć się więcej!
Borówka amerykańska to znany i bardzo często wykorzystywany w deserach owoc, ale mało kto wie, jak wiele dobrego może zdziałać dla naszego organizmu.
Polecane dla Ciebie
Erytrytol jest popularnym zamiennikiem cukru. Występuje w naturze i jest niemal pozbawiony kalorii. Dowiedz się, czy jego spożywanie jest zdrowe.
Choć od pszczół czerpiemy głównie miód warto zwrócić uwagę również na ich inny produkt, czyli pierzgę pszczelą - to prawdziwa bomba witaminowa i cenne źródło makro oraz mikroelementów.
Poznaj 11 przepisów na smaczne i zdrowe naleśniki Keto. Na słono czy na słodko, z owocami czy z mięsem - Schrup je wszystkie!
Refluks żołądka jest uciążliwą dolegliwością. Wiele osób próbuje walczyć z tym problemem z wykorzystaniem tradycyjnych metod, jak np. stosowanie miodu. Dowiedz się więcej.
Poznaj silne działanie pospolitego oregano, które wspomaga leczenie stanów zapalnych, problemów grzybiczych, infekcji bakteryjnych, takich jak wrzody żołądka i dwunastnicy.