Koper włoski to nie tylko przyprawa! Zobacz jak przygotować napar z fenkułu, który rozwiąże Twoje problemy trawienne.
Żywokost lekarski – Właściwości, zastosowanie, działanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 26.08.2022
Żywokost lekarski to roślina, która od wieków wykorzystywana jest w medycynie ludowej. Mimo że przez jakiś czas „rosła w cieniu”, obecnie znów robi się o niej głośno. Wszystko za sprawą cennych właściwości prozdrowotnych, wspierających prawidłowe funkcjonowanie organizmu na wielu płaszczyznach.
Żywokost lekarski (z łac. Symphytum officinale L.) znany jest również jako kosztywał. Jest rośliną wieloletnią – byliną, która należy do rodziny ogórecznikowatych.
Żywokost swoim wyglądem przypomina pokrzywę. Cechą charakterystyczną jest długa łodyga – osiągająca wysokość nawet do 150 cm – z licznymi odgałęzieniami.
Liście żywokostu osiągają spore rozmiary – ich długość może mieć nawet 50 cm. Przyjmują kształt lancetowaty. Wyróżniają się szorstkością i delikatnym owłosieniem. Są ostro zakończone.
Roślina kwitnie od maja do sierpnia. Kwiaty żywokostu są purpurowo-fioletowe lub białe. Typowe są zwisające kwiatostany.
Szczególną rolę odgrywa jednak korzeń żywokostu lekarskiego – to właśnie on stanowi surowiec farmaceutyczny. Jest potężny – gruby, o długości nawet do 80 cm. Cechą charakterystyczną jest jego ciemnobrązowa barwa, ale w przekroju ma kolor żółty lub biały. Wewnątrz korzenia żywokostu znajduje się śluz o tłustawej i lepkiej konsystencji.
Gdzie rośnie żywokost i kiedy go zbierać?
Kosztywał jest rośliną pospolitą, którą można znaleźć na terenie całego kraju (głównie nad brzegami zbiorników wodnych, takich jak rzeki czy jeziora, a także w wilgotnych rowach i na mokrych łąkach rejonu podgórskiego), a także w niemal całej Europie (wyjątek stanowią krańce północne i południowe) oraz w Azji.
Warto przy tym podkreślić, że roślina jest często uprawiana – nie tylko z uwagi na właściwości lecznicze, ale również dekoracyjny charakter. Wszystko z uwagi na to, jak wygląda żywokost.
Zaleca się, aby – w celach leczniczych – zbierać wyłącznie korzeń żywokostu. Należy wykopać go w okresie wiosny lub jesieni – najlepiej zrobić to w drugim albo trzecim roku wegetacji. Niekiedy jednak wykorzystywane są również liście żywokostu.
Żywokost lekarski – właściwości
Żywokost lekarski stanowi bogactwo składników aktywnych, ale nie wszystkie sprzyjają zdrowiu. Okazuje się, że zawiera m.in. toksyczne alkaloidy pirolizydynowe, dlatego nie zaleca się stosowania rośliny do użytku wewnętrznego.
Wśród cennych składników aktywnych, które wpływają na jego właściwości, można wymienić m.in.:
alantoinę,
garbniki,
polifenole,
fruktany (związki cukrowe),
olejki eteryczne,
aminokwasy,
krzem,
asparaginę,
beta-sitosterol.
Z uwagi na obecne substancje śluzowe żywokost wykazuje właściwości łagodzące podrażnienia błony śluzowej żołądka i jelit czy podrażnienia błony śluzowej gardła.
Zawartość alantoiny – wpływająca na właściwości regenerujące – przyczynia się do tego, że preparaty zawierające żywokost lekarski wspomagają gojenie ran, odmrożeń, oparzeń. Dużą rolę odgrywają właściwości przeciwzapalne, które wpływają na zmniejszenie stanu zapalnego i sprzyjają zabliźnianiu się ubytków powstałych na skutek owrzodzeń.
Właściwości wspierające regenerację korzystnie wpływają na proces powstawania tkanki łącznej. Dzięki temu istnieje możliwość m.in. zredukowania widoczności blizn, np. potrądzikowych.
Roślina wykazuje także właściwości lecznicze w kierunku wspomagania gojenia przy złamaniach kości, a także zwichnięć stawów. To za sprawą zdolności do zwiększania liczby leukocytów obojętnochłonnych oraz stymulowanie obronnych mechanizmów organizmu.
Kosztywał wykazuje również właściwości przeciwbólowe, dzięki czemu wspomaga łagodzenie dolegliwości pojawiających się przy urazach mięśni, a nawet przy złamaniach kości.
Żywokost lekarski – zastosowanie
Właściwości lecznicze, jakimi wyróżnia się żywokost przekładają się na szerokie zastosowanie.
Preparaty na bazie żywokostu lekarskiego:
pomagają łagodzić stany zapalne ścięgien,
pomagają zmniejszyć obrzęki,
są w stanie przynieść ulgę w przypadku bólu towarzyszącego urazom stawów,
wspierają gojenie ran,
łagodzą bóle reumatyczne, którymi objawia się reumatoidalne zapalenie stawów,
wspomagają leczenie osteoporozy.
Dostępne w odpowiedniej postaci, mogą być też wykorzystywane do płukania jamy ustnej.
Żywokost ma zastosowanie także w przemyśle kosmetycznym. Świetnie sprawdza się na problemy skórne. Okazuje się, że wspomaga rozjaśnianie przebarwień, przeciwdziała stanom zapalnym, pomaga wyrównać koloryt skóry. Między innymi z tego powodu stosowanie preparatów z tą rośliną zalecane jest osobom borykającym się z trądzikiem.
Żywokost na stawy – jak zrobić okłady z żywokostu?
Właściwości przeciwbólowe oraz przeciwzapalne sprawiają, że żywokost nadaje się do nacierania chorych stawów. Do okładów wykorzystuje się nalewkę oraz zaparzone liście.
Niewielką ilość nalewki należy wetrzeć w bolące miejsca. Natomiast zaparzone i ostudzone liście zaleca się przyłożyć w obolałe miejsca, co w krótkim czasie przyniesie ulgę.
Jak działa żywokost i na co pomaga?
Żywokost wykazuje szerokie działanie, co jest wynikiem zawartych w nim składników aktywnych. Roślina wykorzystywana jest w tradycji ludowej, pomagając w:
zmniejszaniu stanów zapalnych ścięgien,
przyspieszaniu proces gojenia się ran, oparzeń, otarć,
eliminowaniu podrażnienia skóry,
uzupełnianiu ubytków kostnych.
Warto przy tym podkreślić, że preparaty ziołowe przeznaczone są wyłącznie do użytku zewnętrznego. Ich stosowanie do użytku wewnętrznego nie jest wskazane z uwagi to, że roślina zawiera szkodliwe alkaloidy pirolizydynowe.
Jak zrobić maść z żywokostu?
Maść żywokostowa to jeden z najpopularniejszych preparatów. Przeznaczona do użytku zewnętrznego, świetnie wspomaga regenerację skóry, a także przyspiesza gojenie ran.
Chociaż maść żywokostową znajdziesz w każdej aptece, możesz samodzielnie przygotować taki preparat. Potrzebne są:
świeży korzeń żywokostu (4-6 sztuk),
250 g smalcu.
Suchy korzeń żywokostu należy pokroić na mniejsze kawałki, a następnie przesmażyć na smalcu. Następnie całość zaleca się odstawić na całą noc. Kolejnego dnia trzeba ogrzać miksturę, przecedzić i wycisnąć. Tak przygotowana maść z żywokostu powinna zostać przeniesiona do mniejszych słoiczków.
Maść z żywokostu należy zaaplikować na bolące miejsca, a następnie delikatnie wmasować.
Jak zrobić nalewkę z żywokostu na spirytusie?
Żywokost przydaje się nie tylko do sporządzania maści. Korzeń można wykorzystać również do przyrządzenia nalewki – przydatnej do nacierania obolałych miejsc. Dlatego świetnie sprawdza się na reumatoidalne zapalenie stawów, dyskopatię, dolegliwości bólowe kręgosłupa. Stanowi wsparcie w przypadku złamań kości oraz obrzęków.
Aby przygotować nalewkę z korzenia żywokostu, potrzeba:
kilka sztuk świeżego korzenia,
spirytusu rozcieńczonego wodą w stosunku 1:1.
Dokładnie oczyszczone korzenie należy umieścić w butelce, a następnie zalać rozcieńczonym spirytusem (tak, aby alkohol zakrył wszystkie kawałki korzeni). Szczelnie zamkniętą butelkę należy odstawić na 14 dni – powinna znajdować się w ciepłym miejscu (w pobliżu kaloryfera lub na słońcu).
Gotową nalewkę należy wetrzeć w bolące miejsca.
Jak stosować żywokost – dawkowanie
Trudno mówić o dawkowaniu żywokostu, ponieważ preparaty przeznaczone są wyłącznie do użytku zewnętrznego.
Nie oznacza to jednak, że środki – zarówno te apteczne, jak i domowe – można stosować bez ograniczeń. Zaleca się, aby kuracja z wykorzystaniem żywokostu (np. w postaci maści, nalewki, oleju) nie trwała dłużej niż 6 tygodni – w ciągu roku.
Jeśli wybierasz preparaty ziołowe dostępne w aptekach, wówczas najlepiej postępować zgodnie z informacjami zawartymi w ulotce. Producent ma obowiązek określić, jak długo i z jaką częstotliwością można stosować dany preparat.
Jeżeli natomiast masz wątpliwości, możesz skonsultować się z lekarzem.
Żywokost lekarski – przeciwwskazania
Jak już zostało wspomniane, alkaloidy pirolizydynowe zawarte w roślinie sprawiają, że nie może być ona stosowana wewnętrznie. Dla własnego bezpieczeństwa, nie należy przyjmować doustnie nalewek ani też naparów przyrządzanych z liści. Niekorzystnie będzie działał również olej żywokostowy zastosowany do picia.
Wśród przeciwwskazań wymienia się również:
stosowanie na uszkodzoną skórę,
stosowanie u dzieci poniżej 3. roku życia,
stosowanie u kobiet w ciąży,
stosowanie u kobiet karmiących piersią.
Jeżeli nie masz pewności, czy możesz korzystać z dobroczynnych właściwości żywokostu, skonsultuj się z lekarzem lub zapytaj farmaceutę.
Żywokost lekarski – efekty stosowania
Już w starożytności stosowano żywokost lekarski jako remedium na wiele dolegliwości. Obecnie roślina ta cieszy się popularnością, co ma związek z dobroczynnym wpływem na organizm człowieka.
Właściwości tej rośliny przekładają się na przyspieszenie gojenia się ran, obrzęków stawów, złamań kości. Ponadto maści czy nalewki zaaplikowane na stłuczone miejsca (np. stawy) pomagają uporać się z nieprzyjemnymi dolegliwościami bólowymi.
Żywokost lekarski – skutki uboczne
Jeśli maść czy olej żywokostowy jest wykorzystywany do użytku zewnętrznego, a kuracja nie trwa zbyt długo, żywokost nie wywołuje żadnych skutków ubocznych. Warto bowiem pamiętać, że – jak wynika z badań naukowych – alkaloidy nie wchłaniają się przez skórę.
O działaniu niepożądanym można mówić wtedy, gdy preparaty będą przyjmowanie doustnie. Z uwagi na zawartość toksycznych składników, istnieje ryzyko uszkodzenia wątroby. Może dojść m.in. do:
uszkodzenia miąższu,
wystąpienia ogniskowych zwłóknień,
powstania przerostów tkanki.
Konsekwencją może być marskość wątroby, a nawet choroba nowotworowa.
Jak uprawiać żywokost?
Kosztywał, jak na roślinę pospolitą przystało, rośnie w wielu miejscach Polski. Możesz jednak zacząć uprawiać ją samodzielnie – w przydomowym ogródku. Warto bowiem wiedzieć, że jest to bylina łatwa w uprawie – szybko dostosowuje się do panujących warunków. Może więc rosnąć zarówno w słonecznym miejscu, jak również na stanowisku zacienionym. Co więcej, charakteryzuje się mrozoodpornością.
Roślinę możesz uprawiać z nasion – pamiętaj, aby wysiać je wiosną lub jesienią. Potrzebuje tylko żyznej i dość wilgotnej gleby (nie bez powodu dobrze rośnie na wilgotnych terenach). Dlatego żywokost lekarski należy podlewać dość często, aby nie doprowadzić do przesuszenia.
Jeśli jednak nie masz możliwości uprawiania żywokostu lekarskiego, jego korzeń możesz kupić w sklepach zielarskich czy nawet… ogrodniczych.
Dlaczego warto stosować żywokost?
Warto korzystać z żywokostu lekarskiego – z uwagi na jego cenne walory. Jak niektóre rośliny lecznicze, łagodzi podrażnienia skóry, pomaga w zwalczaniu dolegliwości bólowych, wspomaga redukcję obrzęków powstałych na skutek urazów stawów. Jego możliwości są znacznie szersze, o czym świadczy m.in. zastosowanie w kosmetyce.
Warto pamiętać, że preparaty z żywokostu lekarskiego nie są drogie. Co więcej, zarówno maści czy nalewki można przygotować samodzielnie.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Ciekawi Cię, jak rozpoznać żywokost i dlaczego warto go znać? Odkryj jego unikalne cechy, naucz się odróżniać go od podobnych roślin i zrozum, jakie korzyści niesie jego znajomość.
Chaga to grzyb pasożytniczy o szerokich właściwościach zdrowotnych. Znany jest z tego, że wyłapuje w organizmie substancje szkodliwe i usuwa je.
Polecane dla Ciebie
7 przeciwwskazań do stosowania glutationu. Zanim rozważysz suplementację, poznaj kluczowe fakty, które mogą chronić Twoje zdrowie.
Dowiedz się wszystkiego o wodzie z brzozy, która w medycynie ludowej jest od lat z sukcesem używana na wzmocnienie odporności, reumatyzm, kamienie nerkowe, anemię czy wrzody.
Poznaj 32 źródła naturalnego wystepowania witaminy B6. Dowiedz się jakie jest jej dzienne zapotrzebowanie oraz jakie są przyczyny i skutki jej niedoboru oraz nadmiaru
Sezam i olej sezamowy to nie tylko kuchenne zastosowanie, ale prozdrowotne działanie na krew, kości, skórę, włosy, odporność, czy tarczycę, a także moc cennych minerałów i witamin!