Nasturcja, roślina spotykana w wielu odmianach, nie tylko ozdobna, ale i jadalna, o doskonałym, unikalnym smaku oraz wielu cennych właściwościach sprzyjających naszemu zdrowiu.
Dereń jadalny – Właściwości, działanie, stosowanie, zastosowanie, czy jest trujący i na co może pomóc
- Opublikowano: 03.03.2023
Dereń jadalny to roślina długowieczna należąca do rodziny dereniowatych. Pochodzi ze środkowej i południowo-wschodniej Europy i zachodniej Azji, ale jest uprawiana w różnych częściach świata ze względu na swoje walory smakowe i zdrowotne. Dereń jadalny rośnie w postaci krzewów lub niewielkich drzew i może osiągać do 6 metrów wysokości. Owoce derenia są małe, kuliste lub eliptyczne, o kolorze od jasnoczerwonego do ciemnoczerwonego, o słodko-kwaśnym smaku i bogatym w witaminy i składniki mineralne składzie. W medycynie ludowej i medycynie niekonwencjonalnej właściwości lecznicze derenia są znane od pokoleń (właściwości przeciwzapalne, w leczeniu anemii, w bólach reumatycznych, na bóle głowy i odporność organizmu, a także działanie przeciwnowotworowe i in.). W artykule omówimy najważniejsze właściwości zdrowotne i zastosowania derenia jadalnego, opiszemy też, jakie są sposoby na jego wykorzystanie w kuchni.
Dereń jadalny (Cornus mas) to roślina należąca do rodziny dereniowatych (Cornaceae), pochodząca z obszaru Europy i Zachodniej Azji. W Polsce dziko rośnie głównie na południu i wschodzie kraju.
Dereń jadalny to niewielkie drzewo lub krzew o wysokości do 6 metrów. Liście są owalne lub lancetowate, a kwiaty zebrane są w baldachy. Owoce derenia jadalnego są czerwone, niewielkie, o podłużnym kształcie i twardej skórce; o cierpkim smaku, podobnym do żurawiny i kwaśnej wiśni.
Dereń jadalny ma liczne właściwości zdrowotne. Owoce są bogate w witaminę C, kwasy organiczne, karotenoidy i antocyjany, a także w składniki mineralne, takie jak potas, magnez, wapń i żelazo (główny składnik hemoglobiny zawartej w erytrocytach odpowiedzialnych za transport tlenu). Dereń jadalny działa przeciwutleniająco, wzmacnia układ odpornościowy, poprawia trawienie i może mieć korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. W medycynie naturalnej i kosmetyce jest stosowany na łamliwość włosów, bladość skóry, w dolegliwościach żołądkowych, na infekcje układu moczowego (zwiększa wydalanie wody i sodu z organizmu), czy na lepsze funkcjonowanie nerek.
Jego owoce są jadalne dopiero po dojrzeniu, gdy nabierają słodkiego smaku i miękkiej konsystencji. Surowe owoce są kwaśne i gorzkie, dlatego zwykle spożywa się je po uprzednim przetworzeniu, np. w postaci dżemu, syropu, soku czy wina. Popularna jest nalewka z derenia, w Armenii owoce derenia wykorzystywane są do destylacji wódki. Co ciekawe, pozbawione kory gałązki dereni były wykorzystywane do czyszczenia zębów (działanie antyseptyczne).
Dereń jadalny był już uprawiany w starożytnym Egipcie i Rzymie, gdzie wykorzystywany był do produkcji soku i wina.
Dereń jadalny – właściwości lecznicze
Wspiera odporność: Dereń to bogactwo aktywnych związków, także źródło witaminy C, która jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.
Ma działanie przeciwzapalne: W korzeniach i kwiatach derenia jadalnego znajdują się substancje o działaniu przeciwzapalnym, takie jak rutyna, kwas chlorogenowy i kwercetyna. Te związki mogą pomóc zmniejszyć stan zapalny w organizmie.
Zawiera antyoksydanty: Dereń jadalny jest bogaty w antyoksydanty, takie jak flawonoidy i karotenoidy, które pomagają chronić komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki.
Poprawia pracę układu trawiennego: Owoce derenia jadalnego zawierają błonnik, który pomaga regulować trawienie, wspiera przemianę materii i zapobiega zaparciom. Ponadto kora i liście derenia jadalnego zawierają związki, które mogą pomóc w leczeniu chorób przewodu pokarmowego.
Może obniżać ciśnienie krwi: Ekstrakty z kory i liści dereń jadalnego mogą pomóc obniżyć ciśnienie krwi u osób z nadciśnieniem tętniczym.
Dereń jadalny – zastosowanie zdrowotne
Dereń jadalny to roślina, która ma wiele zastosowań, zarówno w medycynie, jak i w kuchni. W medycynie ludowej i w kuchni ze względu na cierpki smak można go wykorzystać:
Jako dodatek do potraw: Czerwone owoce derenia można spożywać na surowo lub użyć ich do przygotowania dżemów, kompotów, sosów i innych potraw. Są one często wykorzystywane do wypieków, w tym do przygotowania ciast i ciasteczek.
W leczeniu chorób: z pomocą liści derenia jadalnego, kory, kwiatów, w tradycyjnej medycynie można używać derenia jako środek przeciwzapalny i przeciwbólowy. Może być stosowany na dolegliwości żołądkowe, takie jak biegunka, zapalenie jelit i choroba Leśniowskiego-Crohna. Może również pomóc w leczeniu stanów zapalnych skóry, takich jak trądzik i egzema, zajady w kącikach ust.
W kosmetyce: Ekstrakty z owoców derenia jadalnego są często stosowane w kosmetykach, takich jak kremy i balsamy, ze względu na ich działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Mogą one pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych skóry, zmniejszeniu widoczności zmarszczek i poprawie ogólnego wyglądu skóry.
W produkcji win: Owoce derenia są również wykorzystywane do produkcji wina dereniowego.
Dereń jadalny – zastosowanie w kuchni
Dereń jadalny jest używany w kuchni jako składnik różnego rodzaju dżemów, musów, soków oraz innych przetworów owocowych. Może też być używany do produkcji aromatycznych przypraw oraz jako dodatek do mięs i dań mięsnych, szczególnie w kuchni azjatyckiej. Jego owoce idealnie pasują do niektórych potraw.
Jak działa dereń jadalny i na co może pomóc?
Dereń zawiera wiele związków o działaniu leczniczym, takich jak antyoksydanty oraz substancji, które działają przeciwzapalnie, a także witamin. Oto kilka sposobów, w jakie może działać dereń jadalny:
Wspiera układ odpornościowy – za sprawą witaminy C, która pomaga wzmocnić układ odpornościowy i zapobiegać chorobom. Witamina C działa jako antyoksydant, chroniąc komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki.
Ma działanie przeciwzapalne: W korzeniach i kwiatach dereń jadalnego znajdują się substancje o działaniu przeciwzapalnym, takie jak rutyna, kwas chlorogenowy i kwercetyna. Te związki mogą pomóc zmniejszyć stan zapalny w organizmie, co może pomóc w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych skóry.
Dereń może pomóc w leczeniu chorób przewodu pokarmowego: dzięki zawartości garbników wykazuje właściwości zapierające i jest stosowany przy biegunkach.
Może obniżać ciśnienie krwi: Ekstrakty z kory i liści dereń jadalnego mogą pomóc obniżyć ciśnienie krwi u osób z nadciśnieniem tętniczym.
Może pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych skóry: Związki przeciwzapalne zawarte w dereniu jadalnym mogą pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych skóry, takich jak trądzik i egzema.
Czy dereń obniża ciśnienie?
Potrzebne są jeszcze dokładne badania na ten temat, ale dzięki wyizolowanemu z derenia kwasowi loganowemu podawanemu jako krople, można obniżyć ciśnienie wewnątrzgałkowe i zwiększyć przepływ w naczyniach krwionośnych oczu.
Jak stosować dereń jadalny – dawkowanie
Dereń jadalny można stosować na wiele różnych sposobów. Warto jednak pamiętać, że przed zażyciem derenia jadalnego w celach leczniczych, należy skonsultować się z lekarzem lub innym specjalistą, szczególnie jeśli cierpi się na jakieś choroby lub zażywa się leki.
Można derenia stosować w postaci suszu lub herbaty: Susz lub herbatę z owoców derenia jadalnego, liści lub kwiatów można pić jako napar albo też dodać do innych napojów. Zazwyczaj zaleca się picie jednej filiżanki herbaty dziennie. Inne sposoby podawania to ekstrakty, kremy, balsamy i suplementy diety.
Jak zrobić nalewkę z derenia (dereniówkę)?
Z owoców derenia można zrobić aromatyczną nalewkę na odporność organizmu. Owoce (około 0,5 kg dojrzałych owoców derenia) wsypujemy do słoja, zalewamy wódką i spirytusem. Zamykamy i odstawiamy na miesiąc, pamiętając, by każdego dnia potrząsnąć słojem. Po upływie miesiąca odcedzamy i zasypujemy cukrem, mieszając codziennie. Gotowa nalewka z owoców derenia jadalnego wzmacnia odporność organizmu, ale przede wszystkim świetnie smakuje.
Jak zrobić sok z derenia jadalnego?
Zastosowanie dereń jadalny ma także w postaci zdrowego soku, który przygotujemy w 4 dni. Zalej wrzątkiem owoce derenia, a następnego dnia zlej sok, doprowadź do wrzenia i ponownie zalej nim owoce (powtórz to przez kolejne 2 dni). Czwartego dnia dodaj cukier, podgrzej, a gdy syrop zacznie wrzeć, poczekaj kilka minut, aż cukier się rozpuści.
Dereń jadalny – przeciwwskazania
Mimo że dereń jadalny jest uważany za roślinę o wielu korzystnych właściwościach, to nie jest on odpowiedni dla każdego:
Ciąża i karmienie piersią: Należy unikać stosowania go w czasie ciąży i podczas karmienia piersią, ponieważ nie ma wystarczających badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania tej rośliny w takich okolicznościach.
Problemy z żołądkiem: Osoby z chorobami ze strony układu pokarmowego, takimi jak choroba wrzodowa lub zapalenie żołądka, powinny zachować ostrożność przy stosowaniu derenia jadalnego, ponieważ może on powodować podrażnienie błony śluzowej żołądka i pogorszyć objawy tych chorób.
Przewlekłe choroby: Osoby z cukrzycą, chorobami nerek lub chorobami serca, powinny skonsultować się z lekarzem przed zażyciem derenia.
Interakcje z lekami: Dereń jadalny może oddziaływać z niektórymi lekami, w tym z lekami przeciwbólowymi, przeciwzapalnymi, przeciwgorączkowymi i lekami przeciwzakrzepowymi.
Czy dereń jadalny jest trujący dla człowieka?
Dereń, jak sama nazwa wskazuje, jest jadalny i można go bezpiecznie spożywać. Gatunek trujący to np. dereń Kousa.
Jaki rodzaj derenia jest trujący?
Wspomniany wyżej dereń Kousa ma niejadalne owoce. Należy też uważać na owoce derenia świdwa, które są jadalne, dopiero gdy całkowicie dojrzeją.
Czy pestki z derenia są szkodliwe?
Pestek derenia nie powinno się spożywać, chociaż zawierają one nienasycone kwasy tłuszczowe. Najlepiej jeść owoce i skórkę, w której zawarte są najcenniejsze składniki.
Dereń jadalny – skutki uboczne i działania niepożądane
Mimo że w owocach derenia jadalnego są liczne właściwości lecznicze, to mogą one wywołać skutki uboczne, takie jak problemy trawienne, reakcje alergiczne, zaburzenia krwotoczne, interakcje z lekami (przeciwbólowymi, przeciwzapalnymi, przeciwgorączkowymi i lekami przeciwzakrzepowymi). Niektóre osoby mogą odczuwać bóle głowy, zawroty głowy lub senność po zażyciu derenia.
Dereń jadalny – efekty stosowania
Owoce derenia jadalnego przynoszą wiele korzystnych efektów dla zdrowia. Opisaliśmy je szczegółowo, jednak dla przypomnienia wymieńmy je jeszcze raz.
Wspomaganie trawienia: Dereń jadalny zawiera błonnik i inne składniki odżywcze, które mogą pomóc w regulowaniu trawienia, poprawie funkcjonowania jelit i łagodzeniu objawów związanych z problemami trawiennymi.
Przeciwdziałanie chorobom serca: Związki zawarte w dereniu, takie jak flawonoidy, mogą pomóc w obniżeniu poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi, co może zmniejszyć ryzyko chorób serca.
Poprawa odporności: Dereń jadalny zawiera wiele witamin, minerałów i antyoksydantów, które mogą wspomagać układ odpornościowy i chronić organizm przed chorobami.
Przeciwdziałanie chorobom nowotworowym: Niektóre badania sugerują, że związki zawarte w dereniu mogą pomóc w zwalczaniu komórek rakowych i zmniejszać ryzyko chorób nowotworowych.
Wspomaganie procesów regeneracyjnych: Niektóre związki zawarte w dereniu jadalnym mogą pomóc w procesach regeneracyjnych organizmu.
Dlaczego warto stosować dereń jadalny?
Warto wprowadzić do diety derenia jadalnego ze względu na jego wiele korzystnych właściwości zdrowotnych, takich jak poprawa trawienia, obniżenie poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi, wspomaganie odporności oraz przeciwdziałanie chorobom serca i nowotworom. Ponadto dereń jadalny zawiera wiele składników odżywczych, takich jak witaminy, minerały i błonnik, które wspomagają funkcjonowanie organizmu.
Gdzie rośnie dereń jadalny i kiedy zbierać owoce?
Roślina rośnie dziko na polach, łąkach i w lasach. To krzew o cienkim pniu, który na początku marca wydaje białe kwiaty. Natomiast same owoce zbieramy od lipca do października.
KATEGORIE
ZDROWA DIETA
ZDROWA DIETA
PRZEPISY
PRZEPISY
OLEJE
OLEJE
MIODY
MIODY
SUPERFOODS
SUPERFOODS
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Kalarepa jest warzywem, cenionym nie tylko za smak, ale również walory prozdrowotne. Wspiera układ odpornościowy, pomaga regulować perystaltykę jelit. Dowiedz się więcej.
Pestki słonecznika to popularna przekąska, ale mało kto wie, jak wiele dobrego przynoszą; zobacz, ile pestek powinno się jeść dziennie, by maksymalnie wykorzystać ich właściwości.
Polecane dla Ciebie
Siemię lniane od lat jest stosowane w walce z wieloma dolegliwościami. Mielone nasiona mogą jednak powodować liczne skutki uboczne. Czy siemię lniane jest szkodliwe? Sprawdź.
Olej z awokado to składnik wielu kosmetyków, sprawdź, jakie ma działanie i jak może poprawić kondycję Twoich włosów, skóry i paznokci.
Olej MCT cieszy się popularnością wśród osób aktywnych fizycznie. Sprawdź, czym są trójglicerydy średniołańcuchowe. Zobacz, w walce z jakimi dolegliwościami mogą pomóc.
Z siemienia lnianego wytłaczany jest niezwykle cenny dla organizmu olej lniany, który w celu zdrowotnym należy spożywać codziennie – rano na czczo albo w ciągu dnia.
Liście laurowe każdy ma w swojej kuchni, ale nie każdy zdaje sobie sprawę, na jak wiele sposobów można je wykorzystać, jeśli chodzi o zwalczanie problemów zdrowotnych i skórnych.