Kava kava jest znana jako pieprz metystynowy. Wykazuje szereg cennych właściwości, m.in. wspiera układ nerwowy i pokarmowy, pomaga łagodzić ból. Sprawdź szczegóły.
Czarnuszka – Właściwości lecznicze, działanie, jak stosować i na co pomaga
- Opublikowano: 03.08.2022 - Aktualizacja: 05.01.2023
Czarnuszka, określana także jako czarny kminek, to niepozorne ziarenka o ogromnym potencjale leczniczym. Zarówno nasiona czarnuszki, jak i wytłoczony z nich olej, mogą być bogatym źródłem naturalnych składników odżywczych, które wpłyną pozytywnie na zdrowie i funkcje organizmu. Jak stosować czarnuszkę, żeby wydobyć z niej wszystkie najcenniejsze właściwości?
Czarnuszka (Nigella sativa L.) to roślina jednoroczna z rodziny jaskrowatych. Porasta naturalnie obszary Azji południowo-wschodniej oraz Azji mniejszej, a obecnie znaleźć ją można już także w Europie. Czarnuszka siewna posiada białe kwiaty, mocno rozgałęzione pędy oraz ozdobne mieszki, w których znajdują się cenne nasiona o czarnym zabarwieniu. Czarnuszka siewna może osiągać wysokość ok. 40 centymetrów.
Ze względu na odpowiednie warunki klimatyczne, czarnuszkę uprawia się także w Polsce. Wymaga ona nasłonecznionego stanowiska i żyznej, zasobnej w wapń gleby. Początek uprawy ma miejsce wiosną, a nasiona czarnuszki zbiera się w momencie całkowitej dojrzałości, czyli ok. połowy sierpnia. Smak nasion czarnuszki jest dosyć ostry, czasami przyrównywany do pieprzu z delikatnym posmakiem kawowym.
Już od czasów starożytnych czarnuszka wykorzystywana była jako przyprawa służąca nadawaniu aromatu przygotowywanym potrawom. Z tego powodu często nazywano ją także czarnym kminkiem. Kiedy odkryto prozdrowotne właściwości czarnuszki, szybko uczyniono z niej składnik syropów oraz olejków leczniczych. Współcześnie, oprócz zastosowania kulinarnego i leczniczego, po czarnuszkę sięga się także ze względu na jej walory wizualne. W związku z tym często stanowi ozdobę przydomowych ogródków lub okazjonalnych bukietów.
Czarnuszka siewna i czarnuszka damasceńska są gatunkami pokrewnymi i wykazują potencjalne działanie lecznicze. Nie należy jednak traktować ich tak samo, ponieważ różnią się zarówno wyglądem jak i poszczególnymi właściwościami.
Czarnuszka — właściwości lecznicze
Skład czarnuszki jest bogaty w witaminy i składniki odżywcze. Można w nim znaleźć m.in: witaminę A, witaminę E oraz witaminę F, a także cynk, magnez selen, potas, wapń i żelazo. Czarnuszka zawiera także liczne związki biologicznie czynne, w tym przede wszystkim flawonoidy, alkaloidy, tanina, garbniki, sitosterole i olejki eteryczne.
Szczególnie znane są przeciwzapalne i przeciwbólowe właściwości czarnuszki. Systematyczne stosowanie preparatów z ziaren tej rośliny pomaga zminimalizować stres oksydacyjny, zmniejsza nasilenie stanów zapalnych oraz niweluje dolegliwości bólowych.
Czarnuszka wpływa również regulująco na gospodarkę lipidową w organizmie poprzez zmniejszanie poziomu ,,złego” cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz zwiększanie poziomu ,,dobrego” cholesterolu HDL.
Najczęściej wymieniane właściwości czarnuszki to także:
– Przeciwgrzybicze
– Przeciwstresowe
– Przeciwalergiczne
– Przeciwbakteryjne
– Hipoglikemiczne
– Przeciwutleniające
– Immunomodelujące
– Wspierające trawienie
– Regulujące gospodarkę hormonalną
Związki zawarte w czarnuszce, a w szczególności tymochinon (składnik eterycznego olejku z nasion), pomagają także przeciwdziałać rozwojowi wielu form nowotworów. W przeprowadzonych dotąd badaniach laboratoryjnych otrzymano obiecujące wyniki testów: antyrakowe substancje występujące w nasionach czarnuszki działały niszcząco tylko na zagrażające zdrowiu komórki i nie uszkadzały komórek zdrowych.
Czarnuszka — przeciwwskazania
Olej z czarnuszki wykazuje na ogół łagodne i prozdrowotne działanie, które nie powinno wywoływać niepożądanych następstw. Badania sprawdzające ewentualność ostrej i przewlekłej toksyczności czarnuszki siewnej oraz olejków z czarnuszki nie wykazały czynników, które świadczyłyby o szkodliwym i toksycznym wpływie tych preparatów na organizm człowieka.
Niemniej jednak preparatów z czarnuszką nie zaleca się kobietom w ciąży oraz małym dzieciom. Szczególną ostrożność powinny zachować także osoby doświadczające częstych reakcji alergicznych na różne składniki.
W razie jakichkolwiek dolegliwości medycznych warto zawsze skonsultować kurację olejków lub suplementów na bazie czarnuszki z lekarzem. Dotyczy to szczególnie osób:
– mających problemy z krzepnięciem krwi
– mających niekontrolowane skoki ciśnienia
– stosujących leki moczopędne lub leki na nadciśnienie
Czarnuszka — działanie i na co pomaga
Nasiona czarnuszki mają immunomodelujący wpływ na organizm, co oznacza, że wspierają funkcjonowanie systemu odpornościowego. Wiąże się to także z przeciwzapalnym i przeciwgrzybiczym działaniem rośliny. Czarnuszka wykazuje także właściwości antyoksydacyjne, dlatego pomaga w naturalny sposób neutralizować wolne rodniki stanowiące przyczynę wielu poważnych schorzeń.
Olej z nasion czarnuszki ma działanie przeciwgrzybicze — może hamować namnażanie patogenów chorobotwórczych, w tym także grzyba pasożytniczego Candida Albicans zaliczanego do rzędu drożdżaków. Przeprowadzone dotąd badania wykazały, że czarnuszka jest także pomocna w walce z tasiemcem oraz owsikami u dzieci.
Czarnuszka może być stosowana także w profilaktyce chorób. Przyjmowana systematycznie może wzmocnić mechanizmy obronne organizmu oraz ochronić go przed chorobami sezonowymi i cywilizacyjnymi. Na co jeszcze pomaga czarnuszka?
Nasiona czarnuszki pomagają w szczególności na:
– Schorzenia górnych dróg oddechowych. Olejki eteryczne zawarte w nasionach czarnuszki umożliwiają zwiększenie objętości płuc, a właściwości wykrztuśne ułatwiają pozbywanie się zalegającej wydzieliny. Czarnuszka może być także stosowana pomocniczo przy leczeniu kataru siennego i astmy.
– Nadciśnienie tętnicze krwi. Olejek z nasion rośliny ma potencjał do obniżania ciśnienia tętniczego krwi.
– Problemy z zapamiętywaniem. Regularne stosowanie oleju z czarnuszki siewnej poprawia działanie układu nerwowego i wspiera funkcje poznawcze mózgu.
– Cukrzycę. Czarnuszka wspieraj regulowanie poziomu cukru we krwi oraz pracę trzustki. Tymochinon i olejki eteryczne występujące w czarnuszce redukują także poziom glukozy we krwi, a także intensywność wydzielania insuliny.
– Problemy skórne. Dotyczy to w szczególności schorzeń takich jak atopowe zapalenie skóry (AZS), łuszczyca oraz trądzik młodzieńczy. Czarnuszka łagodzi stany zapalne, przyspiesza proces gojenia się ran i wpływa pozytywnie na kondycję skóry.
– Zaburzoną pracę nerek. Czarnuszka minimalizuje ryzyko powstawania kamieni nerkowych poprzez obniżanie stężenia szczawianów wapnia w moczu. Wykazuje także działanie ochronne, przez co zabezpiecza nerki przed toksycznym działaniem związków chemicznych.
Czarnuszka — zastosowanie
Istnieje cały szereg dolegliwości na jakie pomaga czarnuszka – posiada ona bardzo szerokie zastosowanie, które wykorzystuje się szczególnie w ramach profilaktyki lub leczenia wielu schorzeń. Ale to nie jedyne możliwości, które oferuje ta niezwykła roślina. Istnieją jeszcze inne niż lecznicze obszary, w których wykorzystuje się czarny kminek:
Zastosowanie kosmetyczne. Czarnuszka dodawana jest do komponentów niektórych perfum, kremów do twarzy oraz maseczek i odżywek do włosów. Stosowana w formie olejków, może być aplikowana bezpośrednio na skórę. Antyoksydanty zawarte w czarnuszce poprawiają pracę gruczołów łojowych i przeciwdziałają starzeniu się skóry.
Zastosowanie produktów kosmetycznych z czarnuszką: antystarzeniowe, przeciwtrądzikowe, nawilżające, przeciwbakteryjne.
Zastosowanie kulinarne. Czarnuszka jest popularną przyprawą kuchenną, którą dodaje się często do dań mięsnych, marynat lub pieczywa. Jej ostry posmak sprawia, że czasami stosowana jest zamiennie z pieprzem. Obecnie w sklepach spotkać można także gotowe produkty z czarnuszką, w tym: hummus, sery oraz ciasteczka zbożowe.
Czarnuszka — dawkowanie i jak stosować
Dzienne dawkowanie czarnuszki uzależnione jest od formy, w jakiej jest ona przyjmowana, a czasami także od nasilenia konkretnych dolegliwości zdrowotnych.
Napar z czarnuszki przygotowany z 1 łyżki rozdrobnionych nasion oraz wrzątku można pić nawet 2 razy dziennie w celu poprawy trawienia i odporności. Nasiona wykazują właściwości przeciwwrzodowe, dlatego warto stosować je w ramach profilaktyki oraz przy konkretnych dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego.
Ziarna czarnuszki można spożywać jako całe lub zmielone nasiona. W takiej formie dodawane są najczęściej do różnego typu potraw, jako posypka na kanapki lub do wypieku domowego pieczywa. Ze względu na intensywny smak czarnuszki, zaleca się stopniowe wprowadzanie jej do diety.
W przypadku preparatów wykorzystujących wyciąg z czarnuszki (olej, suplement w kapsułkach) należy zawsze stosować się do zaleceń wskazanych przez producenta na ulotce produktu. Wynika to z różnej mocy oraz zawartości substancji aktywnych w konkretnych produktach, stąd najlepiej nie ustalać dawkowania na własną rękę.
Czarnuszka w ziarnach — ile ich dziennie można zjeść?
Stosowanie czarnuszki w kuchni ogranicza się zwykle do niewielkich ilości. Posiada ona na tyle intensywny smak, że nie ma potrzeby używania tej przyprawy w nadmiarze — już szczypta całych lub zmielonych ziaren nada potrawom oraz napojom charakterystycznego aromatu. Do przygotowywania naparów z czarnuszki używa się również nie więcej niż 1 łyżki nasion. Dla celów leczniczych wystarczy przyjmowanie 1-3 g czarnuszki na dobę.
Czy można jeść czarnuszkę w ciąży?
Czarnuszka może wpływać stymulująco na mięśnie gładkie macicy, powodując tym samym ich skurcze. Takie działanie wywołuje ryzyko poronienia lub przedwczesny poród, nie zaleca się więc stosowania czarnuszki przez kobiety w ciąży. Jako że nie pojawiły się dotąd jednoznaczne badania, które zaprzeczałyby tej teorii, najrozsądniejszym rozwiązaniem będzie unikanie preparatów zawierających wyciąg z nasion czarnuszki.
Czarnuszka — skutki uboczne
Olej z nasion czarnuszki wykazuje wszechstronne działanie prozdrowotne. Stosowany w nadmiernych ilościach może jednak powodować skutki uboczne takie jak: wymioty, wzdęcia, mdłości, skurcze żołądka oraz inne zaburzenia w obrębie układu pokarmowego.
Niewielkie dawki czarnuszki w ziarnach, jak również stosowanie się do zaleceń w kwestii stosowania preparatów z czarnuszki powinno być bezpieczne dla zdrowia i samopoczucia. Jednakże, w przypadku odnotowania jakichkolwiek nieprawidłowości po zastosowaniu czarnuszki, należy niezwłocznie zaprzestać jej podawania oraz skonsultować się z lekarzem.
Dlaczego warto używać czarnuszki?
Czarnuszka siewna wykazuje kompleksowe działanie lecznicze: przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe oraz antyoksydacyjne. Nasiona czarnuszki zawierają 30-50% tłustego oleju z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi oraz ogromne bogactwo witamin i minerałów. Używanie czarnuszki wspiera także urodę – poprawia kondycję włosów, pomaga złagodzić zapalne zmiany trądzikowe i spowalnia proces starzenia się skóry. Nie należy też zapominać, że czarnuszka w postaci nasion jest doskonałą przyprawą, która nadaje wyjątkowego smaku wielu różnym potrawom.
Olej z czarnuszki — zastosowania
Jedną z form stosowania czarnuszki jest olej, który w ponad 80% składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych i stanowi cenne źródło składników mineralnych, witamin oraz antyoksydantów. Olej z czarnuszki ma nieco mniej intensywny smak niż nasiona czarnuszki nie poddane żadnej obróbce. Mogą sięgać po niego osoby cierpiące na astmę, reumatoidalne zapalenie stawów lub przewlekłe zapalenie zatok. Czarnuszka świetnie sprawdzi się także w sytuacji obniżonej odporności, przy zawyżonym ciśnieniu krwi, w różnych schorzeniach alergicznych oraz niezadowalająco wysokim poziomie złego cholesterolu LDL.
Olej z czarnuszki nadaje się do picia w podstawowej postaci lub jako dodatek do napojów oraz potraw. W zależności od potrzeb, olej z czarnuszki może być stosowany także zewnętrznie na skórę twarzy.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Migrena to nieprzyjemna dolegliwość, która wyklucza z normalnego funkcjonowania. Pomocne mogą okazać się popularne zioła na migrenę. Zobacz, jakie wybrać
Czy hibiskus ma właściwości lecznicze? Sprawdź jak krzew z zachwycającymi kwiatami może wpłynąć na twoje zdrowie i wygląd.
Polecane dla Ciebie
7 przeciwwskazań do stosowania glutationu. Zanim rozważysz suplementację, poznaj kluczowe fakty, które mogą chronić Twoje zdrowie.
Siarka organiczna na zdrowe stawy i jędrną skórę. Gdzie znaleźć ten cenny związek i jak włączyć go diety? Zobacz dlaczego warto stosować MDM!
Odkryj, jak uzupełnić żelazo! Poznaj produkty bogate w ten minerał, objawy niedoboru i wskazówki, jak zadbać o jego optymalny poziom w ciele.
Kolagen rybi charakteryzuje się budową podobną do kolagenu ludzkiego. Dlatego cieszy się coraz większą popularnością. Poznaj jego właściwości i zastosowanie.
Kwas foliowy kojarzy się głównie z kobietami w ciąży, a tymczasem jego znaczenie i zastosowanie jest znacznie szersze; pomaga w utrzymaniu sprawności mózgu, prawidłowej pracy serca i syntezie DNA.