Mniszek lekarski to roślina, która zachwyca właściwościami prozdrowotnymi. Rosnąca na łąkach, a nawet trawnikach, wspomaga funkcjonowanie organizmu. Poznaj jej działanie.
Głowienka pospolita – Właściwości, działanie, zastosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 28.03.2023
W naszym umiarkowanym klimacie występuje wyjątkowe bogactwo roślin i ziół o potwierdzonych właściwościach warunkujących ich zastosowanie w ziołolecznictwie, czyli coraz popularniejszej fitoterapii. Warto zainteresować się między innymi działaniem głowienki pospolitej, rosnącej praktycznie na całej półkuli północnej. Obejmuje ono wiele aspektów zdrowotnych i zdecydowanie trzeba mieć tę roślinę w swojej domowej apteczce.
Głowienka pospolita, Prunella vulgaris, to popularna roślina lecznicza, bylina spotykana praktycznie w całej Polsce, rosnąca także w Afryce Północnej, Azji i Ameryce Północnej, należąca do licznej rodziny jasnotowatych. W dalekiej Azji jest znana pod specyficzną nazwą „roślina, która więdnie latem”. Rośnie przede wszystkim na terenach podmokłych, przeważnie pastwiskach i łąkach, a do jej rozsiewania przyczyniają się między innymi zwierzęta domowe.
Powszechność występowania sprawia, że jest wyjątkowo łatwa do pozyskania, a ze względu na swoje niewielkie wymagania co do gleby, doskonale nadaje się też do uprawy na skalę przemysłową. Wysiewa się ją zazwyczaj jesienią, rzadziej wczesną wiosną, istnieje bowiem ryzyko, że większość nasion po prostu nie wzejdzie.
Jakie substancje zawiera w sobie głowienka pospolita?
Ziele Prunella vulgaris charakteryzuje się wyjątkowo bogatym składem sprzyjającym naszemu zdrowiu, zawartością licznych substancji odżywczych rzutujących następnie na jego właściwości lecznicze. Do najważniejszych substancji czynnych, jakie znajdziemy w składzie głowienki pospolitej, trzeba zaliczyć:
olejki eteryczne;
garbniki;
gorycze;
flawonoidy, kemferol, rutynę, luteolinę i hiperozyd;
saponiny;
związki żywicowe;
glikozyd aukubina;
fenolokwasy, kwas kawowy i kwas ferulowy;
związki żywicowe;
sterole roślinne;
związki śluzowe;
witaminę C, czyli kwas askorbinowy;
sole mineralne.
Głowienka pospolita – właściwości
Jeśli jakaś roślina ma aż tak bogaty skład, to musi się to od razu pozytywnie odbijać na jej właściwościach, a w tej kwestii głowienka pospolita korzystnie wyróżnia się na tle innych, stosowanych w fitoterapii. Medycyna ludowa wykorzystuje ją od wieków, w pełni zasłużenie uznając za zioło uniwersalne, dlatego nie warto zaliczać głowienki do pospolitych roślin czy chwastów, Trzeba dokładnie poznać jej prozdrowotne działanie, spośród którego szczególnie warto podkreślić:
właściwości przeciwbiegunkowe oraz ściągające, pozwalające dzięki zawartości garbników poradzić sobie z tym uciążliwym symptomem zaburzeń trawiennych;
silne działanie przeciwzapalne, skuteczne w przypadku wielu rodzajów infekcji, a ziele Prunella vulgaris działa jednocześnie przeciwgorączkowo, szybko obniżając wysoką temperaturę;
właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze, pozwalające pozbyć się wielu grup tych chorobotwórczych mikroorganizmów;
działanie rozkurczowe, dzięki któremu można szybko pozbyć się np. bólu brzucha;
regulację przebiegu procesów przemiany materii i trawiennych, w tym wytwarzania żółci i jej prawidłowego przepływu do jelita;
pobudzenie apetytu;
zapobieganie rozwojowi miażdżycy, zakrzepom i zatorom żylnym, groźnym chorobom układu krążenia
ochrona wątroby przed możliwymi schorzeniami, przede wszystkim uszkodzeniem miąższu w wyniku oddziaływania szkodliwych substancji chemicznych;
działanie moczopędne umożliwiające wydajniejszą detoksykację organizmu i pozbycie się zbędnych pozostałości po procesach przemiany materii;
rozrzedzanie i ułatwienie odkrztuszania nadmiaru śluzu gromadzącego się w oskrzelach;
własności wzmacniające organizm, jego naturalny układ immunologiczny;
przeciwdziałanie alergii;
regulację pracy i przywrócenie pełnej równowagi tarczycy;
przyspieszenie gojenia się ran dzięki działaniu przeciwkrwotocznemu i antyseptycznemu.
Jak wygląda głowienka pospolita?
Jej wysokość nie przekracza zazwyczaj 50-70 cm, ma owłosioną, wzniesioną łodygę, liście są z kolei jajowatego kształtu, płytko karbowane, ułożone naprzeciwlegle, a ich ostania para wyrasta tuż pod samym kwiatostanem. Roślina jest miododajna i co za tym idzie szczególnie lubiana przez pszczoły, chętnie odwiedzające jej drobniutkie niebieskofioletowe kwiaty skupione w kwiatostany. Jako surowca używa się ziela głowienki pospolitej, zastosowanie znajdują liście i kwiaty zbierane, gdy w pełni zakwitną, oraz nasiona, które mogą być roznoszone przez wodę.
Głowienka pospolita – zastosowanie
Głowienka jest rośliną mającą wyjątkowo szerokie zastosowanie. Niestety w naszym kraju dopiero zaczyna zyskiwać popularność, taką, jaką ma np. w Ameryce Północnej i powoli przestaje być zaliczana do pospolitych roślin. Można ją używać na wiele różnych sposobów, a jednym z nich z pewnością są napary z ziela głowienki, które jesteśmy w stanie przygotować samodzielnie w domu.
Wystarczy zalać wrzątkiem łyżeczkę suszonych liści oraz kwiatów i gotować wywar przez około 10 minut pod przykryciem, następnie pije się go 1-2 razy dziennie po pół szklanki. Sprawdza się przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, w nieżycie żołądka, przy biegunkach i stanach zapalnych nerek, pęcherza moczowego i moczowodów. Ekstrakty są także stosowane przy typowo kobiecych dolegliwościach, w przypadku obfitego krwawienia miesiączkowego czy stanów zapalnych kobiecych narządów płciowych.
Jak działa głowienka pospolita i na co może pomóc?
Wymienione wyżej schorzenia to nie jedyny zakres zastosowania, jaki ma głowienka pospolita, wyciągi z niej robione wykazują skuteczność także na:
symptomy grypy i przeziębienia, gorączkę, kaszel i ból gardła;
schorzenia dróg oddechowych, płuc, w tym gruźlicę, oraz oskrzeli;
zapalenie migdałków i krtani;
obrzęki wraz z towarzyszącą im wysoką temperaturą;
choroby atakujące wątrobę i woreczek żółciowy;
problemy z układem moczowym, nerkami i pęcherzem moczowym;
schorzenia tarczycy;
cukrzycę;
zaburzenia wzroku;
owrzodzenia np. jamy ustnej, ma działanie antyseptyczne;
bóle i zawroty głowy, zwłaszcza najsilniejsze o podłożu migrenowym;
zesztywnienie stawów i złamania kości;
rany, wypryski, opryszczkę, obrzęki, zmiany trądzikowe i inne dolegliwości skórne.
Jak stosować głowienkę pospolitą – dawkowanie
Aby ekstrakty z ziela głowienki wykazały się skutecznością, należy w odpowiedni sposób je przygotować, uważając, aby nie przesadzić z ilością, jaką weźmiemy do sporządzenia naparu. Zalecana jednorazowa dawka to zaledwie 2-3 łyżeczki ziela na 750 ml gorącej wody, a napar parzy się około 10 minut pod przykryciem i pije kilka razy dziennie. Można również przygotować nalewkę, której głównym składnikiem będzie głowienka pospolita i używać ją do płukania jamy ustnej. Dzięki temu jednocześnie łatwiej uda się odkrztusić zalegającą wydzielinę i dokładnie zdezynfekować gardło.
Jak przygotować wywar z głowienki?
Najbardziej zalecane jest jednak regularne stosowanie wywaru z tej leczniczej rośliny, który pity kilka razy dziennie, niezwykle korzystnie wpływa na osłabiony stan zdrowia. Jego sporządzenie jest bardzo proste, wystarczy tylko zalać wrzątkiem 2-3 łyżeczki suchych liści i kwiatów i gotować 4-5 minut. Zalecana dawka to 1/2 szklanki 3-4 razy dziennie, nadaje się też do użycia zewnętrznego np. do nasączania nim odkładów.
Jak przygotować herbatę z głowienki?
Bardzo smaczna jest też herbata z głowienki pospolitej, którą z powodzeniem można zastąpić gatunek, jaki piliśmy dotychczas. Dzięki niej odetchnie obciążona wątroba, a robimy ją, zalewając 3-4 świeżo zerwane kwiatostany wrzątkiem, zaparzamy 15 minut i w razie potrzeby dosładzamy ulubionym miodem.
Jak przygotować maść z głowienki?
Można też pokusić się o samodzielne zrobienie maści z dodatkiem tej rośliny, którą można przez pewien czas przechowywać w lodówce i doskonale nadaje się na hemoroidy, świerzb czy infekcje grzybicze. Wystarczy tylko utrzeć nieco świeżego lub suszonego ziela głowienki z 20 g smalcu, lub masła, odstawić na dobę, następnie stopić na wolnym ogniu, odcisnąć przez płótno i przełożyć do szczelnie zamykanego słoiczka.
Głowienka pospolita – przeciwwskazania
Nie ma zbyt dużo przeciwwskazań uniemożliwiających stosowanie tego ziela, lecz warto sprawdzić, czy nie wywoła indywidualnej reakcji alergicznej, wysypki, swędzenia skóry i podrażnienia spojówek.
Głowienka pospolita – skutki uboczne i działania niepożądane
Jeśli chodzi o skutki uboczne i działania niepożądane podczas stosowania, to również nie musimy obawiać się ziela głowienki, jakiekolwiek nieprawidłowości po jej spożyciu zdarzają się niezwykle rzadko. Jednym zaobserwowanym skutkiem ubocznym, oprócz reakcji alergicznych, mogą być zaburzenia pracy układu pokarmowego, przede wszystkim zaparcia.
Głowienka pospolita – efekty stosowania
Regularne stosowanie głowienki pospolitej skutkuje odczuwalną poprawą ogólnego stanu zdrowia, brakiem wielu opisanych powyżej dolegliwości. Zakres działania, zewnętrznego i wewnętrznego, jest niezwykle szeroki, obejmujący praktycznie cały organizm. Pozbędziemy się bólu, nadmiaru toksyn, szybciej będziemy zwalczać infekcje i stany zapalne, przeziębienie czy niepokojące zmiany pojawiające się na skórze.
W naturalny sposób rozwiążemy problemy z układem moczowym, nerkami, poprawimy funkcjonowanie wątroby i woreczka żółciowego, chroniąc je przed szkodliwymi czynnikami chorobotwórczymi, podobnie, jak tarczycę oraz górny i dolny układ oddechowy.
Dlaczego warto stosować głowienkę pospolitą?
Medycyna ludowa doceniła ją już dawno, trzeba więc wprowadzić wyciągi z ziela głowienki na stałe do swojej domowej apteczki, chociaż jej popularność w Polsce nadal jest zbyt mała. Warto jednak przełamać ten niekorzystny trend, wybrać się na pobliską łąkę i samemu zaopatrzyć się w liście lub kwiaty tej leczniczej rośliny. Jest jednocześnie stosunkowo łatwa w uprawie, nic wiec nie stoi na przeszkodzie, aby zasiać ją we własnym ogródku.
Korzyści będą nie do podważenia, przede wszystkim dostarczymy osłabionemu organizmowi wiele niezbędnych dla zdrowia składników odżywczych. Należy także wziąć pod uwagę uniwersalność zastosowania, jaką mają wyciągi z Prunella vulgaris, które można używać zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Sok z czarnego bzu to prawdziwy eliksir zdrowia - działa profilaktycznie i leczniczo, chroni przed wirusami i bakteriami i wspiera w walce z tymi, którym udało się przedostać.
Mięta jest świetnym wsparciem w dolegliwościach układu pokarmowego, ale warto też wiedzieć, że ma znacznie szersze właściwości w tym miejscowo znieczulające i przeciwbólowe.
Polecane dla Ciebie
Triphala to preparat wykorzystywany w medycynie ajurwedyjskiej od wieków. Sprawdź, jakie ma właściwości i jak może wspomóc funkcjonowanie organizmu.
Lizyna należy do aminokwasów egzogennych, więc trzeba ją dostarczać z zewnątrz, ważne, by utrzymać ją na odpowiednim poziomie - daje pozytywne efekty, a niedobory mogą stanowić zagrożenie.
Odkryj moc maści z witaminą F! Zyskaj gładką i zdrową skórę, poznaj jej wszechstronne zastosowanie, korzyści i ewentualne ryzyka. Dowiedz się więcej o witaminie F!
Jak działają naturalne spalacze tłuszczu? To mityczne substancje cudotwórcze, czy realne i skuteczne suplementy diety? Czy są bezpieczne? Które są najlepsze i czy mają skutki uboczne?
Niacyna to niezwykle istotny składnik odżywczy dla organizmu człowieka, warto jednak wiedzieć, że jego przedawkowanie może przynieśc poważne skutki uboczne - sprawdź jakie!