Babka lancetowata jest pospolitą rośliną, która wykazuje szereg właściwości. Wspiera górne drogi oddechowe, wspomaga pracę układu pokarmowego, może być stosowana miejscowo.
Szakłak pospolity – Właściwości, działanie, zastosowanie, stosowanie, przeciwwskazania i skutki uboczne
- Opublikowano: 23.01.2023
Nieprawidłowa dieta, stres, nieregularny tryb życia i brak aktywności fizycznej to częste czynniki mające wpływ na powstawanie zaparć. Istnieje cała gama roślin leczniczych, które stanowią skuteczne antidotum na tę dokuczliwą dolegliwość. Szakłak pospolity jest jednym z mniej znanych, ale zdecydowanie wartych uwagi ziół na zaparcia. Nie tylko poprawia perystaltykę jelit i ułatwia wypróżnianie, ale też pobudza wydzielanie żółci, przez co wspomaga trawienie tłuszczów. Szakłak pospolity ma także bogate walory ozdobne. Jest jednym z najatrakcyjniej prezentujących się małych drzew.
Szakłak pospolity (zwany też jelenim głogiem lub szakłakiem ciernistym) to jednocześnie cenny w zwalczaniu dolegliwości trawiennych składnik ziołowy oraz efektowna roślina dekoracyjna. Jest rośliną wieloletnią, częściowo dwupienną, należącą do rodziny szakłakowatych. Rozmnaża się generatywnie poprzez nasiona. Występuje w wielu miejscach świata, w tym w środkowej Europie, Afryce północnej, zachodniej Azji, Ameryce Północnej. Surowcem zielarskim są owoce i kora.
Szakłak pospolity spotykany jest w naturze jako ciernisty krzew, którego wysokość wynosi około 3 metry, albo też jako małe drzewo dorastające do 6 metrów wysokości. Ma atrakcyjną dla oka kulistą koronę. Jego kora ma odcień brunatny lub szaro-czarny. Ma gałęzie proste bądź wzniesione. Na gałęziach umiejscowione są dodatkowo ciernie.
Liście szakłaka pospolitego są eliptyczne lub jajowate i mają długość 4-7 cm. Z góry liście mają barwę ciemnozieloną, z dołu są jasnozielone. W kątach liści wyrastają kwiaty – drobne, małe, żółto-zielone, czterokrotne, zebrane w pęczki po 2-5 sztuk. Kwitnienie przypada na maj, czerwiec.
Owoce jeleniego głogu to pestkowce. Są kuliste, mają około 1 cm średnicy, z wyglądu przypominają jagody. Początkowo mają kolor zielony, potem ciemnoniebieski, prawie czarny, a tuż przed dojrzeniem czerwonawy. Owoce zaczynają dojrzewać w lipcu. Mogą być trujące, szczególnie w formie niedojrzałej. Dlatego owoców szakłaka nie można spożywać na surowo, a jedynie w formie odpowiednio dobranych i przygotowanych gotowych preparatów zielarskich.
Szakłak pospolity jest jednym z najłatwiejszych i najprzyjemniejszych w hodowli krzewów. Jest rośliną mrozoodporną, wytrzymałą, rzadko chorującą i niemającą większych wymogów co do rodzaju podłoża. Jednak najlepiej czuje się i najbujniej rośnie na wilgotnym podłożu. Na glebach suchych jest dzikszy i ma więcej cierni.
Ważny jest też poziom światła. Preferuje stanowisko słoneczne, najlepiej rośnie w widnych lasach, parkach i ogrodach oraz na skrajach drzewostanów. Sprawdzą się również stanowiska zacienione i częściowo zacienione, jednak wówczas kwitnienie i owocowanie może być ograniczone.
Tempo przyrostu u szakłaka jest bardzo szybkie. Co więcej, roślina jest łatwo formowalna i bardzo dobrze znosi strzyżenie, dlatego znakomicie spełnia swe zadanie jako żywopłot i roślina dekoracyjna.
Szakłak pospolity – właściwości
Surowiec zielarski w postaci owoców i kory szakłaka pospolitego ma wielowiekową historię zastosowania. Ponieważ jego główną właściwością jest pobudzanie czynności jelit, stanowi remedium na zaparcia, również te o charakterze przewlekłym. Stymulując motorykę jelit i prowadząc do łatwego i systematycznego wypróżniania się, roślina pozwala też na usprawnienie mechanizmu wydalania złogów, toksyn, niestrawionych resztek pokarmów, ubocznych produktów przemiany materii, generalnie wszelkich zbytecznych substancji z ustroju.
Działanie przeczyszczające, a co za tym idzie również odtruwające, nie jest jedynym obszarem aktywności szakłaka pospolitego. Pobudza on również wątrobę do intensywniejszego wydzielania żółci. Jest to jeden z soków trawiennych niezbędny do wchłaniania i rozkładu tłuszczów. Bez odpowiedniej ilości żółci dochodzi do zaburzeń procesów trawiennych i nieprawidłowości we wchłanianiu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, E, D, K). Szakłak pospolity, stymulując produkcję żółci, poprawia metabolizm tłuszczów i przeciwdziała dolegliwościom trawiennym, takim jak bóle i kłucie podbrzuszu, odbijanie, dyskomfort w jamie brzusznej.
Szakłak pospolity wykazuje właściwości:
przeczyszczające,
detoksykujące,
żółciopędne,
przeciwutleniające,
regulujące rytm wypróżnień,
usprawniające trawienie,
bakteriobójcze.
Szakłak pospolity – zastosowanie
Szakłak pospolity to roślina lecznicza, która może być też trująca, dlatego należy ją stosować jedynie pod postacią gotowych produktów i dawkować zgodnie z zawartymi na opakowaniu informacjami. Nie należy zjadać owoców szakłaka wprost z drzewa lub krzewu. Działanie trujące mają szczególnie niedojrzałe owoce rośliny. Nie zaleca się też robienia z szakłaka własnoręcznych domowych mikstur. Stosowany w formie gotowych wyciągów lub suszonego ziela i dozowany w prawidłowy sposób nie wywołuje zatruć.
Zarówno susze ziołowe, jak i gotowe preparaty zawierające wyciągi z szakłaka stosuje się głównie w zwalczaniu zaparć. Jednocześnie składniki te są pomocne w niwelowaniu niestrawności i wzdęć. Pobudzają też wydzielanie żółci i ułatwiają jej przepływ oraz usprawniają trawienie posiłków, szczególnie tych tłustych i ciężkich.
Jak działa szakłak pospolity i na co może pomóc?
Związki aktywne zawarte w szakłaku zwiększają ukrwienie miednicy mniejszej, drażnią błonę śluzową jelita grubego, pobudzają ruchy perystaltyczne jelit, zwiększają wydzielanie wody do światła jelita oraz przeciwdziałają wchłanianiu zwrotnemu wody. Dzięki tym działaniom treść pokarmowa zyskuje bardziej miękką formę, szybciej przemieszcza się przez jelito do okrężnicy i zostaje efektywnie wydalona z ustroju.
Co więcej, niektóre z substancji czynnych działają żółciopędnie i żółciotwórczo, inne zaś wykazują działanie antyoksydacyjne, przez co chronią komórki przed szkodliwymi reaktywnymi formami tlenu.
W jakich dolegliwościach pomocny okaże się szakłak pospolity:
w zaparciach,
przy nieregularnym rytmie wypróżnień,
w przypadku kumulacji toksyn w organizmie,
przy nieprawidłowościach w procesach trawiennych spowodowanych niedostatecznym wydzielaniem żółci,
przy niestrawności, wzdęciach, skurczach, odbijaniu, uczuciu pełności i ciężkości w brzuchu,
przy dolegliwościach żołądkowo-jelitowych po zjedzeniu ciężkostrawnego posiłku.
Jakie substancje aktywne ma szakłak pospolity?
Surowce zielarskie szakłaka pospolitego, czyli kora i owoce, zawierają bogatą gamę składników aktywnych, wśród których główną rolę odgrywają związki z grupy glikozydów antrachinonowych. Są w nich także związki polifenolowe, antranole, garbniki, alkaloidy i wiele innych związków.
Najważniejsze substancje czynne szakłaka to:
frangulina,
franguloemodyna,
glukofrangulina,
gorycze,
garbniki,
pektyny,
kwercetyna,
kemferol,
proantocyjanidyny.
Jak stosować szakłak pospolity?
Z kory szakłaka pospolitego najlepiej jest przyrządzić odwar, a nie zwykły napar, jako że kora jest surowcem twardym i potrzebuje większej ilości czasu na uwolnienie substancji czynnych. W celu zrobienia odwaru należy ok. 1 płaską łyżkę kory szakłaka zalać letnią wodą (ok. 300 ml) i gotować na malutkim ogniu przez ok. 20 minut.
Z owocu szakłaka można natomiast przygotować tradycyjny napar, zalewając łyżeczkę surowca szklanką wrzątku i naparzając pod przykryciem ok. 10 minut.
Odwary i napary z szakłaka pospolitego najlepiej spożywać wieczorem, tuż przed pójściem spać. Wypróżnienie następuje po upływie ok. 10 godzin. Jak każdy środek o działaniu przeczyszczającym, również szakłak nie powinien być spożywany długotrwale, bez robienia przerw. Stosujemy go maksymalnie przez kilka dni z rzędu albo 2-3 razy w tygodniu, robiąc odstępy.
Jeśli cierpimy na przewlekłe zaparcia, warto sięgać po szakłak sporadycznie, a na co dzień wspomagać się innymi naturalnymi sposobami na pobudzenie perystaltyki jelit, takimi jak: suszone owoce, świeże soki warzywne, otręby, płatki owsiane, siemię lniane, maślanki i kefiry.
Szakłak pospolity – przeciwwskazania
Szakłak pospolity nie jest obojętny dla naszego organizmu. Powoduje przekrwienie miednicy i organów w jej obrębie, mobilizuje jelita do intensywnej pracy i przyspiesza wypróżnienia. Dlatego zioło to ma kilka ważnych przeciwwskazań.
Nie powinno się stosować szakłaka pospolitego, gdy:
cierpimy na przewlekłe zapalenie jelit,
cierpimy na zapalenie wyrostka robaczkowego,
zmagamy się ze stanami zapalnymi w obrębie jamy brzusznej,
przeszliśmy zabieg usuwania hemoroidów,
borykamy się z zapaleniem pęcherza moczowego,
cierpimy na schorzenia wątroby lub nerek,
zmagamy się ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego,
jesteśmy w ciąży,
karmimy piersią,
przechodzimy miesiączkę.
Szakłak pospolity nie powinien też być podawany dzieciom bez wcześniejszej konsultacji z pediatrą.
Szakłak pospolity – skutki uboczne i działania niepożądane
Zbyt intensywne i zbyt częste stosowanie szakłaka pospolitego może skutkować wieloma działaniami niepożądanymi. Są to głównie:
uporczywe skurcze w podbrzuszu,
biegunka,
odwodnienie,
utrata związków mineralnych witamin z organizmu,
skurcze mięśni,
bóle głowy,
osłabienie,
złe samopoczucie.
Trzeba też pamiętać, że przy częstym stosowaniu ziół przeczyszczających organizm przyzwyczaja się do nich, a po ich odstawieniu nasze jelita stają się jeszcze bardziej leniwe, co z kolei owocuje jeszcze silniejszymi zaparciami. Warto więc stosować szakłak pospolity z małą częstotliwością.
Szakłak pospolity – efekty stosowania
Antrazwiązki zawarte w korze i owocu szakłaka pospolitego przyczyniają się do efektu przeczyszczenia po upływie 8-12 godzin. Zioło działa również żółciopędnie, niwelując dyskomfort w jamie brzusznej związany z przejedzeniem. Z uwagi na zdolność do przywracania właściwego rytmu wypróżnień, szakłak może być bardzo pomocny przy zaparciach spowodowanych złą dietą czy brakiem aktywności.
Dlaczego warto stosować szakłak pospolity?
Szakłak pospolity to zioło, które nie zawodzi w przypadku problemów z wypróżnieniem i dolegliwości z nimi związanych. Wywołuje efekt przeczyszczenia, ale nie działa natychmiast i na tyle gwałtownie, aby prowadzić do biegunek. Żeby jednak szakłak pospolity w sposób łagodny uwolnił nas od zaparć i nie spowodował negatywnych skutków ubocznych, nie możemy stosować go w za dużych ilościach ani używać za często.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Naparstnica może pomóc w wyregulowaniu pracy serca i układu moczowego; pamiętaj jednak, że jest ona też niezwykle niebezpieczna - poznaj ją lepiej, by móc bezpiecznie stosować!
Rukiew wodna, czyli rzeżucha wodna to istna bomba witaminowa i minerałowa, która wspiera nasze zdrowie oraz urodę, dlatego warto ją zasadzić na balkonie i jeść jak najczęściej!
Polecane dla Ciebie
Spirulina to silny antyoksydant, a jego zastosowanie zaczyna się od redukcji tkanki tłuszczowej, poprzez działanie profilaktyczne, aż po zapobieganie nowotworom i chorobom neurodegeneracyjnym.
Krzem to pierwiastek życia. Wspomaga walkę z infekcjami, wspiera pracę układu kostnego, pomaga w utrzymaniu włosów i paznokci w dobrej kondycji. Dowiedz się więcej.
Kwercetyna to jeden z najcenniejszych flawonoidów. Jest nieoceniona w zwalczaniu objawów alergii, wzmacnia odporność i ma zdolność do hamowania rozwoju komórek nowotworowych.
Dowiedz się, co sprawia, że l karnityna jest popularna wśród osób odchudzających się i dlaczego jest tak istotna dla dobrego poziomu cholesterolu oraz testosteronu i tarczycy.
Maślan sodu to substancja ciesząca się rosnącą popularnością wśród osób, które borykają się z nadmiernymi kilogramami. Dowiedz się więcej na temat jego o suplementacji.