Gojnik

Gojnik – Właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania i jak parzyć ziele gojnika?

Gojnik to inaczej szałwia libańska lub herbatka górska. Ma wiele cennych właściwości prozdrowotnych, wzmacnia układ odpornościowy, łagodzi schorzenia układu pokarmowego, niweluje powstawanie wolnych rodników. Od wielu lat jest wykorzystywany w krajach bałkańskich, m.in. w problemach gastrycznych lub przy przeziębieniu, a także w leczeniu różnych dolegliwości.

Gojnik, czy też ziele gojnika (łac. Sideritis) to rodzaj rośliny pochodzącej z południowych obszarów globu, w tym z Afryki i Europy Południowej. Do rodzaju gojnik należą te gatunki: 

  • gojnik górski (drobnokwiatowy), (łac. Sideritis montana), 

  • gojnik hyzopolistny (łac. Sideritis hyssopifolia), 

  • gojnik macedoński (łac. Sideritis scardica), 

  • gojnik syryjski (łac. Sideritis raeseri). 

Gojnik należy do rodziny jasnotowatych/wargowych (łac. Lamiaceae/Labiateae). Gatunki tych roślin występują w różnych miejscach. W Polsce gojnik zyskał wiele synonimów, takich jak przyrocze ziele, chimeryczne ziele czy bocianie noski, a także herbata górska.

Podstawowym i szeroko stosowanym surowcem pozyskiwanym z tej rośliny jest jej ziele (Sideritis Herba) zbierane wczesną wiosną. Podczas suszenia trzeba unikać bezpośredniej ekspozycji na słońce. Gojnik nazywa się również szałwią libańską i herbatą górską ze względu na szerokie zastosowanie jako dodatek do herbat lub samodzielny składnik aromatycznych naparów. Ich smak opisywany jest jako delikatny, ziołowo-orzeźwiający. Posiada równie przyjemny aromat.

Z gojnika pozyskuje się olejek eteryczny używany m.in. w kosmetykach anti-age.

Gojnik

Gojnik – właściwości sideritis

Główne właściwości gojnika to: 

  • właściwości przewidrobnoustrojowe – przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne (działanie monoterpenów, np. pinen, karwakol); 

  • właściwości antyoksydacyjne (przeciwutleniające) – opóźnia procesy starzenia; 

  • działa przeciwzapalnie; 

  • przeciwdziałanie powstawaniu zmarszczek; 

  • właściwości przyspieszające gojenie się ran; 

  • właściwości pobudzające apetyt. 

Dodatkowe właściwości gojnika, potwierdzone w badaniach nad konkretnym gatunkiem: 

  • właściwości hamujące rozwój komórek nowotworowych – działanie przeciwnowotworowe gatunku Sideritis perfoliata na rakowe komórki wątroby; 

  • wykazanie potencjału Sideritis perfoliata w redukcji zmarszczek mimicznych,

  • gojnik także poprawia samopoczucie,

  • dodaje energii i zmniejsza uczucie zmęczenia,

  • działa na układ krążenia i układ oddechowy,

  • reguluje ciśnienie krwi.

Gojnik – zastosowanie

Gojnik dostępny jest w sklepach zielarskich przeważnie jako zasuszone ziele. Europejska Agencja ds. Leków zaleca stosować go jako tradycyjny ziołowy produkt leczniczy w łagodzeniu kaszlu związanego z przeziębieniem i w łagodnych zaburzeniach żołądkowo-jelitowych.

Etykiety suplementów zawierających gojnik zawierają także inne zastosowania. Herbata górska jest wskazana w celu poprawy funkcjonowania układu krążenia oraz układu moczowego. To także jedno z ziół na wzmocnienie organizmu, które może przydać się w okresie rekonwalescencji lub jako naturalne wsparcie dla układu odpornościowego.

Co ciekawe, w sprzedaży dostępny jest również olej żywokostowy z gojnikiem. Właściwości tego środka wykorzystywane są w leczeniu różnych dolegliwości dermatologicznych.

Gojnik – przeciwwskazania

Nie należy podawać naparów z gojnika dzieciom, a także kobietom w ciąży i karmiącym matkom. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby uczulone na jakąkolwiek roślinę z rodziny Lamiaceae (Labiateae).

Gojnik

Jak działa gojnik i na co pomaga?

Gojnik a stawy

W przypadku wystąpienia u nas stanów zapalnych stawów, ścięgien lub kończyn, możemy je potraktować olejem żywokostowym z gojnikiem. Smarowanie nim wykazuje działanie łagodzące też na bóle kręgosłupa i bóle reumatyczne. Gojnik wspomaga też w przypadku zwichnięć, skręceń, złamań, stłuczeń i towarzyszących im obrzęków. Nie zapominajmy jednak, że olej wspiera, ale nie leczy, zatem najlepiej zasięgnąć porady doświadczonego fizjoterapeuty lub ortopedy.

Po olej żywokostowy z gojnikiem warto sięgać też przy skurczach i bólach mięśni, nerwobólach, drętwieniu kończyn, rwie kulszowej czy problemach z więzadłami. Gojnik także wspomaga gojenie.

Gojnik a cukrzyca

Z dobrodziejstwa tego zioła i jego cennych składników mogą korzystać również osoby cierpiące na cukrzycę, ponieważ gojnik nie zawiera żadnych cukrów, ani innych dodatkowych składników wpływających na poziom glukozy we krwi. Napar z gojnika jest zalecany diabetykom, gdyż pomaga pozbyć się nadmiaru cukru z organizmu.

Jak stosować gojnik – dawkowanie

Najwięcej właściwości prozdrowotnych znajduje się w suszu kwiatowym gojnika. Warto wybierać zasuszone ziele, a nie gotowy sproszkowany produkt. Ponadto należy w odpowiedni sposób przygotowywać napar z gojnika. Łyżkę ziela zalewamy gorącą wodą i zaparzamy pod przykryciem przez mniej więcej 5-10 minut. Napój po przecedzeniu nadaje się do picia, ale można dodać do niego miętę, odrobinę cytryny, czy miodu.

Gojnik – efekty stosowania

Gojnik z powodzeniem można stosować na wiele dolegliwości. W medycynie ludowej ziele gojnik było zalecane i stosowane:

  • w celu wzmocnienia odporności i leczenia schorzeń układu oddechowego, takich jak przeziębienia, zapalenie oskrzeli, zapalenie zatok, kaszel, grypa oraz astma. Herbata z gojnika jest zalecana szczególnie w okresie jesienno-zimowym, bo pomaga wzmocnić naturalną odporność organizmu i rozpocząć walkę z infekcjami górnych dróg oddechowych,

  • wspomagająco w leczeniu zaburzeń trawiennych – bo gojnik wspomaga procesy trawienne. Napar można pić przy objawach niestrawności,

  • profilaktycznie w chorobach układu nerwowego – gojnik wzmacnia zwrotny wychwyt neuroprzekaźników i przyspiesza usuwanie złogów białkowych, odpowiadających za procesy neurodegeneracyjne w demencji starczej i chorobie Alzheimera. Pomaga też złagodzić skutki stresu, działa łagodnie przeciwlękowo i przeciwdepresyjnie,

  • wspomagająco w leczeniu schorzeń układu moczowego – ziele gojnika jest cennym środkiem moczopędnym, rozkurczowym i przeciwzapalnym,

  • do pielęgnacji urody – wyciągi i esencje z gojnika stanowią składnik kremów przeciwzmarszczkowych oraz preparatów chroniących skórę przez promieniowaniem ultrafioletowym (UV). Działanie antybakteryjne i przeciwutleniające sprawia, że napary z gojnika można stosować jako tonik.

Gojnik

Gojnik – skutki uboczne

Skutki uboczne stosowania gojnika opisywane są niezwykle rzadko. W badaniach na zwierzętach nie wykryto toksyczności, nawet przy wysokich dawkach 2000 mg na kg masy ciała, podawanych przez 14 kolejnych dni. Nie zaobserwowano również działania genotoksycznego.

Niemniej jednak pamiętajmy o możliwości wystąpienia alergii. Osoby uczulone na składniki zawarte w gojniku lub inne rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), nie powinny go stosować.

Herbata z gojnika – jak parzyć gojnik?

Jak często parzyć i pić gojnik? Przyrządzanie herbaty górskiej nie jest skomplikowane, a smak skłania do regularnego spożywania. Wystarczy zalać 1 łyżeczkę suszonego surowca szklanką wrzątku i odstawić na 5-10 min do naciągnięcia, najlepiej pod przykryciem. Tak przyrządzony napar można pić nawet 2-3 razy dziennie, np. z dodatkiem miodu lub stewii.

Dlaczego warto stosować gojnik?

Ponieważ gojnik zawiera szereg substancji aktywnych, wykazujących działanie na ludzki organizm. W jego skład wchodzi olejek eteryczny złożony z kilkudziesięciu składników. Ilość olejku zależy od odmiany rośliny oraz sposobu jej przechowywania i obróbki. Łatwo ulega rozkładowi w wyższej temperaturze.

Oprócz olejku eterycznego, ziele gojnika zawiera flawonoidy, garbniki, sterole, kumaryny, kwasy fenolowe oraz składniki mineralne, takie jak żelazo, potas, magnez, wapń i sód.

Oprócz wielu cennych zastosowań gojnik wykazuje działanie na ośrodkowy układ nerwowy zawarte w gojniku substancje, wydobyte w wyciągach alkoholowych, hamują wychwyt zwrotny istotnych neuroprzekaźników – serotoniny, noradrenaliny i dopaminy. To sprawia, że ziele gojnika nadaje się w przypadku lekkich stanów lękowych i okresach złego samopoczucia.

KATEGORIE

ZIOŁA

ZIOŁA

WITAMINY I MINERAŁY

WITAMINY I MINERAŁY

SUPLEMENTACJA

SUPLEMENTACJA

Zielares

Zielares

Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.

Czytaj także

Polecane dla Ciebie

Omułek zielonowargowy ma wiele korzyści dla zdrowia, ale jak każdy suplement, może mieć pewne działania niepożądane. Dowiedz się więcej o jego właściwościach i ryzykach!
Biotyna czyli witamina h, to składnik znany z dobroczynnego działania na włosy i układ nerwowy, ale czy jest to witamina bezpieczna w stosowaniu? Sprawdź skutki uboczne jakie może powodować
Jak działają naturalne spalacze tłuszczu? To mityczne substancje cudotwórcze, czy realne i skuteczne suplementy diety? Czy są bezpieczne? Które są najlepsze i czy mają skutki uboczne?
Naturalne probiotyki to doskonały sposób na wzmocnienie Twojego organizmu i wyposażenie go w naturalną tarczę ochronną i wzmacniającą; zobacz, gdzie je znaleźć
Poznaj, jak skutecznie działa zawarty w zielonych warzywach chlorofil, który ma dobroczynny wpływ na nasz organizm, pobudza produkcję krwi oraz przeciwdziała starzeniu!