Naucz się z nami jak wygląda tarnina. Zobacz jak ją rozróżniać i nie pomylić z innymi roślinami. Zapamiętaj jej cechy charakterystyczne i bądź bezpieczny.
Jarmuż – Właściwości, wartości odżywcze, działanie, zastosowanie i przeciwwskazania
- Opublikowano: 21.09.2022
Jarmuż jest jednym z najzdrowszych warzyw liściastych. W jego liściach znajduje się wiele składników odżywczych, które wspierają ludzkie zdrowie. Mimo że przez pewien czas był zapomniany, to obecnie jest coraz częściej wykorzystywany w kuchni. Wyjaśniamy, dlaczego jedzenie jarmużu może wesprzeć funkcjonowanie organizmu oraz jakie właściwości zdrowotne ma ta roślina.
Jarmuż (łac. Brassica oleracea L. var. sabellica L.) to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Uprawiano ją już w czasach starożytnych, ale szczególnie często była wykorzystywana w średniowiecznej Europie. Obecnie największą popularnością cieszy się w krajach skandynawskich. W Polsce również wraca do łask, jest ceniona za bogactwo znajdujących się w niej składników mineralnych, odżywczych.
Jarmuż to jedna z najstarszych odmian kapusty. Nigdy nie rośnie dziko, nie występuje w środowisku naturalnym – należy go uprawiać w odpowiednich warunkach. Hoduje się go zwłaszcza w Europie, a także w Ameryce Północnej i Azji.
Warzywo to ma dość długie, pomarszczone, kędzierzawe liście, które są ułożone w charakterystyczną rozetę. Jego korzeń jest silnie rozwinięty, a łodyga twarda i gruba. W kuchni są wykorzystywane zwłaszcza liście jarmużu – ze względu na ich smak i wartości odżywcze.
Sezon na to warzywo trwa od początku września do początku zimy – jest on zbierany najczęściej po pierwszych przymrozkach. Jest to celowy zabieg, gdyż ujemne temperatury mają dobry wpływ na smak jarmużu. Wytwarzają się w nim wtedy cukry, dzięki czemu zanika jego naturalna goryczka.
Jarmuż – właściwości zdrowotne
Mimo że nie każdy od razu polubi smak jarmużu, to warto dać mu kilka szans. Jego spożywanie wspiera profilaktykę wielu chorób i wspomaga funkcjonowanie organizmu. Składniki odżywcze znajdujące się w tym warzywie:
mają właściwości antynowotworowe – znajduje się w nim sulforafan – jest izotiocyjanian, który zawierają także inne warzywa kapustne. To przeciwutleniacz, dlatego spożywanie jarmużu ma duże znaczenie, jeśli chodzi o profilaktykę raka. Ponadto jarmuż zawiera witaminę K, która pomaga zapobiegać rozwojowi chorób nowotworowych’
mają właściwości detoksykujące – odpowiada za to również sulforafan;
wspomagają funkcjonowanie układu naczyniowo-sercowego – związki znajdujące się w jarmużu pomagają obniżyć, wyregulować ciśnienie, a także wspomagają udrażnianie naczyń krwionośnych;
pomagają zapobiegać wystąpieniu chorób neurodegeneracyjnych – dzieje się tak ze względu na obecność w tym warzywie dużej ilości witamin z grupy B;
wspomagają profilaktykę anemii – jest ono bogatym źródłem żelaza;
wspierają funkcjonowanie narządu wzroku – znajdujące się w nim związki wspomagają ochronę plamki żółtej przed działaniem wolnych rodników;
pomagają wzmocnić układ odpornościowy – jest to zasługa znajdującej się w tym warzywie witaminy C;
wspomagają szybsze gojenie się ran i wspierają profilaktykę krwotoków wewnętrznych.
Jarmuż – wartości odżywcze
Ze względu na swoje właściwości zdrowotne jarmuż coraz częściej staje się elementem zbilansowanej diety. Dzieje się tak za sprawą znajdujących się w nich witamin, minerałów, pierwiastków i cennych dla zdrowia związków, a w tym:
luteoliny i beta-karotenu;
witamin K, A, C, B6 i B12;
folianów;
magnezu, żelaza, wapnia;
zeaksantyny;
sulforafanu.
Mimo że warzywo to zawiera całe mnóstwo cennych składników odżywczych, to można go jeść bez obaw o swoją sylwetkę. Kaloryczność jarmużu jest bardzo niska – w jego 100 g znajduje się zaledwie 40 kcal. To samo dotyczy indeksu glikemicznego. W przypadku surowego warzywa wynosi on 4, a po ugotowaniu wzrasta do zaledwie 32.
Jarmuż – zastosowanie
Zawarte w jarmużu składniki odżywcze oraz jego charakterystyczny, ciekawy posmak sprawiły, że jest on dziś chętnie włączany do codziennej diety. Można go jeść na wiele sposobów i przyrządzać tak, aby wydobyć z niego walory smakowe.
Jarmuż warto spożywać nie tylko ze względu na swoje zdrowie. Jest on bowiem coraz częściej wykorzystywany w kosmetyce – m.in. do produkcji kremów oraz domowych maseczek.
Jarmuż w kuchni
Dwie niewielkie garście jarmużu mogą być wspaniałą bazą zielonego koktajlu – nadadzą mu ciekawy smak i piękny kolor. Ponadto warzywo to może być inspiracją do przyrządzania całego mnóstwa sałatek. Jarmuż warto podawać wraz z makaronem i ryżem. Oprócz tego z jego liści można przygotowywać chipsy.
Warzywo to warto dodawać do zup, zapiekanek. Jest ono też składnikiem tradycyjnego irlandzkiego dania – colcannon. Jest to purée z ziemniaków z dodatkiem kapusty i jarmużu.
Jarmuż na zdrowie
Jarmuż ma zastosowanie zwłaszcza w prewencji chorób – nowotworowych, anemii, cukrzycy. Obecne w nim składniki pomagają zachować w dobrym zdrowiu układ krwionośny i wspomagają m.in. profilaktykę miażdżycy. Jedzenie jarmużu, w którym znajduje się beta-karoten, pomaga zapobiegać chorobom oczu, a w tym kurzej ślepocie.
Jarmuż w kosmetyce
Jarmuż wspomaga zachowanie urody zarówno od wewnątrz, jak i od zewnątrz. Znajdują się w nim antyoksydanty, które wspierają walkę z wolnymi rodnikami odpowiedzialnymi za starzenie się skóry.
Dlatego też liście jarmużu są wykorzystywane do przygotowywania domowych maseczek. Nakłada się je, aby zmniejszyć zasinienie, obrzęki, uporać się z trądzikiem. Z liści jarmużu produkuje się także kremy i tabletki – suplementy diety.
Jak działa jarmuż i na co pomaga?
Składniki zawarte w jarmużu wspierają funkcjonowanie układu krwionośnego, wzrok, profilaktykę anemii, cukrzycy i chorób neurodegradacyjnych – ze względu na obecność w nim witaminy B. Ze względu na to, jakie wartości odżywcze ma jarmuż i jak znajdujące się w nim witaminy, związki, minerały wspomagają zdrowie, jest on zaliczany do superfoods.
Jarmuż i działanie antynowotworowe
Sulforafan znajdujący się w jarmużu wspomaga profilaktykę raka prostaty, płuc i jelita grubego. Warzywo to będzie zawierało spore ilości tego związku, jeśli zostanie poddane umiejętnej obróbce termicznej. Jarmuż powinien być gotowany na parze przez maksymalnie 3-4 minuty.
Oprócz tego w jarmużu znajdują się indole – związki charakterystyczne dla warzyw kapustnych. Hamują one wydzielanie aktywnych estrogenów, co zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi.
Jarmuż dla serca
Potas znajdujący się w jarmużu pomaga utrzymać prawidłową drożność naczyń krwionośnych. Natomiast zawarty w nim wapń wspomaga pompowanie krwi do tkanek ciała. Z kolei witamina C wspiera proces produkcji krwinek czerwonych, pomaga regulować ciśnienie i obniżyć poziom złego cholesterolu odpowiedzialnego między innymi za zachorowania na miażdżycę.
Jarmuż na wrzody
Sulforafan obecny w jarmużu zabija bakterie Helicobacter pylori. Są one odpowiedzialne m.in. za stany zapalne błony śluzowej żołądka oraz za chorobę wrzodową.
Jarmuż na zdrowe oczy
Spożywanie jarmużu może być elementem profilaktyki kurzej ślepoty – choroby objawiającej się gorszym widzeniem w ciemności i przy słabym świetle. Jest to możliwe, gdyż to warzywo kapustne jest bogate w beta-karoten – to właśnie z tego związku organizm wytwarza witaminę A niezbędną do zachowania dobrego wzroku.
Natomiast obecne w nim antyoksydanty – luteina i zeaksantyna – unieszkodliwiają groźne dla oczu wolne rodniki.
Jarmuż – przeciwwskazania i skutki uboczne
Mimo że warto sięgać po jarmuż ze względu na jego prozdrowotne właściwości, to należy zdawać sobie sprawę ze skutków ubocznych jego spożywania. Ponadto niektóre osoby powinny go unikać lub poddawać przed spożyciem specjalnej obróbce termicznej.
Za skutki uboczne jedzenia jarmużu są odpowiedzialne:
goitrogeny – związki te wpływają na metabolizm jodu. Dlatego spożywanie tego warzywa może doprowadzić do obniżenia jego poziomu w organizmie. Efektem niedoboru jodu mogą być zaburzenia pracy tarczycy i przerost tego gruczołu;
szczawiany – sole kwasu szczawiowego – są one odpowiedzialne za gorsze na przyswajanie wapnia przez organizm, co negatywnie wpływa na układ kostny. Ponadto szczawiany mogą przyczynić się do zachorowania na kamicę nerkową, a nawet spowodować problemy z płodnością, gdyż zmniejszają żywotność plemników.
Z tego względu jeść jarmużu nie powinny osoby cierpiące na choroby nerek i tarczycy. Sposobem na to, aby ograniczyć do minimum ilość tych związków w warzywie, jest jego specjalna obróbka. Wystarczy przyrządzać jarmuż, gotując go – niestety traci on wtedy substancje odżywcze i szereg cennych właściwości.
Z czym nie łączyć jarmużu?
Jarmuż to świetny dodatek do sałatek zapiekanek, ale należy uważać, aby nie znalazł się w towarzystwie innych warzyw kapustnych. Takie połączenie może skutkować zwiększonym ryzykiem wzdęć i gazów.
Jarmuż – efekty długotrwałego stosowania
Jarmuż zawiera sporo błonnika, dlatego regularnie jedzony może wesprzeć perystaltykę jelit. To także jeden z najsilniejszych antyoksydantów, dlatego jego spożywanie może wspomóc zachowanie urody i opóźnianie zachodzenia procesów starzenia. Dieta bogata w jarmuż wspomaga ograniczenie ryzyka anemii, chorób nowotworowych, wrzodów żołądka.
Dlaczego warto stosować jarmuż?
Jarmuż zawiera duże ilości witaminy B, C i K, a także szereg cennych dla zdrowia pierwiastków i minerałów. Ponadto może być ciekawym, niskokalorycznym dodatkiem do dań. Jarmuż świetnie smakuje w towarzystwie innych świeżych warzyw, owoców, a nawet kasz i makaronów.
Proste przepisy z jarmużem
Z jarmużu można przygotować dania na ciepło – np. wyśmienity makaron. Aby ugotować taką potrawę, będziesz potrzebować:
100 g jarmużu;
100 g mozzarelli;
szklanki ulubionego makaronu;
kilku pomidorków koktajlowych;
masła klarowanego do smażenia;
1 łyżki orzechów włoskich;
soli i pieprzu do smaku.
Usuń twarde łodygi jarmużu, a jego liście porwij na małe kawałki. Posiekaj orzechy, pokrój pomidorki i mozzarellę. Makaron ugotuj al dente. Na patelni podsmaż warzywa i orzechy. Następnie dodaj do nich wcześniej ugotowany makaron. Na końcu posyp go serem i przełóż danie na talerze.
Możesz przygotować też słodki, owocowy koktajl z jarmużu – będą ci do tego potrzebne trzy listki jarmużu, dwa banany, jabłko i półtorej szklanki mleka. Wszystkie składniki zblenduj – napój powinien być aksamitnie gładki.
Z jarmużu możesz również przyrządzić smaczne chipsy. Jego świeże liście skrop oliwą i przypraw niewielką ilością soli. Następnie umieść je na blasze wyłożonej papierem do pieczenia i włóż do piekarnika rozgrzanego do 180 °C na ok. 10 minut. Gotowe chipsy z jarmużu są smaczne i przyjemnie chrupiące.
KATEGORIE
ZDROWA DIETA
ZDROWA DIETA
PRZEPISY
PRZEPISY
OLEJE
OLEJE
MIODY
MIODY
SUPERFOODS
SUPERFOODS
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
ZDROWA ŻYWNOŚĆ
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Fasola to sprzymierzeniec zdrowego, dobrze odżywionego organizmu i cenne ogniwo w diecie odchudzającej. Wzmacnia odporność i jest pomocna w obniżaniu poziomu cholesterolu i cukru.
Kompleksowy przewodnik po przygotowaniu siemienia lnianego do picia, przedstawiający metody selekcji ziaren, optymalne techniki zaparzania oraz porady na temat dawkowania.
Polecane dla Ciebie
Miód faceliowy to niezwykłe właściwości lecznicze i wyjątkowo atrakcyjny smak, bardzo delikatny i nie przesłodzony. Poznaj jak korzystnie wpływa na organizm dorosłych i dzieci.
Poznaj silne działanie pospolitego oregano, które wspomaga leczenie stanów zapalnych, problemów grzybiczych, infekcji bakteryjnych, takich jak wrzody żołądka i dwunastnicy.
Poznaj jeden z najbardziej zmysłowo pachnących olejków - lawendowy! Jego wszechstronne zastosowanie w kosmetyce i dla zdrowia sprawia, że jest on coraz chętniej kupowany.
Odkryj sekrety kimchi, smak i zdrowie kuchni Korei! Dowiedz się, jak przygotować, serwować i czerpać korzyści z tej kultowej potrawy. Przeczytaj teraz!
Picie wody z cytryną to coraz popularniejsza praktyka wśród osób, które chcą zadbać o swój organizm. Czy taki napój może doprowadzić do skutków ubocznych? Sprawdź.