Zmagasz się z dusznościami? Masz problemy z układem moczowym? Poznaj właściwości aminka egipskiego - rośliny, która od dawna wykorzystywana jest w ziołolecznictwie.
Karczoch – Właściwości zdrowotne, zastosowanie, działania uboczne i na co pomaga
- Opublikowano: 09.08.2022 - Aktualizacja: 07.10.2022
W każdym, zalecanym przez lekarzy i dietetyków, sposobie odżywiania mającym przynieść określone korzyści zdrowotne, muszą znaleźć się odpowiednie ilości warzyw i owoców. Szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na zielone warzywa, dobierając wyłącznie te o bogatych właściwościach leczniczych. Tym, które koniecznie musimy wprowadzić do swojej codziennej diety, jest karczoch zwyczajny, a w jego składzie znajdują się liczne substancje odżywcze.
Trudno byłoby znaleźć miłośnika zdrowej żywności, który chociaż raz w życiu nie spróbował karczocha zwyczajnego, Cynara scolymus. Jest to wieloletnia roślina pochodząca z rejonu Morza Śródziemnego i Etiopii, należąca do rodziny astrowatych, odporna na wahania temperatury, posiadająca charakterystyczne kuliste kwiatostany. Podobne są do niedojrzałych pąków ostu, otoczonych łuskowatymi, mięsistymi liśćmi z delikatnymi włoskami.
To one są częścią jadalną rośliny, o przyjemnym, lekko orzechowym smaku, przypominającym nieco szparagi. Ich powszechne zastosowanie w kuchni spowodowało, że uprawa karczocha obejmuje obecnie wiele państw kontynentu europejskiego oraz Amerykę Północną.
Karczoch w tabletkach – kiedy po niego sięgnąć?
Karczoch jest kłopotliwy w przygotowaniu, jego zewnętrzne liście są zakończone ostrymi kolcami mogącymi poranić ręce przy obieraniu, barwią je też na czarno. Smak co prawda wynagradza ten wysiłek, ale gdy nie mamy czasu, lepiej sięgnąć po gotowe preparaty, tabletki mające wyciąg z karczocha w składzie. Jest to wygodniejsze i na pewno znajdziemy suplement diety robiony na bazie karczocha, mający pozytywny wpływ na różne aspekty zdrowotne.
Rodzaje karczocha
Karczoch występuje w wielu odmianach, lecz najczęściej stosuje się dwie, różniące się nie tylko wyglądem zewnętrznym, ale i tym, jakie ich części nadają się do spożycia. Można stosować je zamiennie lub obie naraz, a w sprzedaży jest dostępny:
karczoch zwyczajny, najbardziej rozpowszechniony i najczęściej uprawiany, a jego wyglądu nie da się pomylić z żadną inną rośliną. Pierwszą cechą charakterystyczną jest kolor kwiatów, ogniście purpurowy, drugą to, że jadalne w nim są tylko młode, jeszcze nierozwinięte pąki kwiatowe;
karczoch hiszpański, Cynara cardunculus, wyróżniający się intensywnie fioletowym odcieniem kwiatów, lecz zasadnicza różnica tkwi w tym, jakie części tej rośliny są jadalne. W tym przypadku nie są to pąki, lecz możemy zjeść liście karczocha hiszpańskiego.
Karczoch – właściwości lecznicze
Ziele karczocha znalazło również zastosowanie jako roślina lecznicza, wchodząc w skład licznych preparatów pozytywnie oddziałujących na zdrowie. Właściwości prozdrowotne Cynara scolymus chwalili już uczniowie Arystotelesa, ponownie odkryto go w XVI wieku, a pod koniec XIX wieku zastosowano do leczenia żółtaczki. Wprowadzając karczoch zwyczajny do swojej diety, możemy liczyć na:
prawidłowe stężenie cholesterolu, a właściwy poziom cholesterolu jest istotnym elementem profilaktyki chorób serca i układu krążenia;
zachowanie zgodnego z normą poziomu trójglicerydów i lipidów we krwi;
bezpieczny poziom glukozy, co ma niebagatelne znaczenie dla osób chorujących na cukrzycę;
mniejsze ryzyko rozwoju chorób nowotworowych, ziele karczocha ma działanie antyoksydacyjne i pomaga usunąć z organizmu wolne rodniki;
efektywniejsze procesy trawienia, przy spożyciu zalecanej dziennej porcji;
niezakłócone funkcjonowanie wątroby, pozwalającej wydajnie oczyścić organizm z zalegających w nim toksyn, właściwie stosowany liść karczocha przyspiesza też regenerację wątroby;
płynny przepływ żółci, dzięki czemu zachowamy drożne drogi żółciowe, a karczoch sprawdza się, gdy u kogoś stwierdzono kamicę żółciową. Prawidłowe wydzielanie żółci także wpływa pozytywnie na procesy trawienne i pracę wątroby;
działanie moczopędne.
Wartości odżywcze karczocha
Działanie liści karczocha nie jest przypadkowe, lecz w dużej mierze zależy od składu, zawartości wielu cennych substancji rzutujących na jego właściwości lecznicze. To dzięki nim karczoch tak korzystnie wpływa na zdrowie, jednakowo jako dodatek do potraw, oraz innowacyjny surowiec dodawany do tabletek, popularnych suplementów diety. Takie jego działanie nosi angielską nazwę health benefits, wartość odżywcza Cynara scolymus to tylko 47 kcal w 100 g produktu i znajdziemy w nim:
witaminę A;
witaminy z grupy B: tiaminę (B1), ryboflawinę (B2), niacynę (B3), kwas pantotenowy (B5), pirydoksynę (B6), kwas foliowy (B9);
witaminę C;
witaminę E;
witaminę K;
minerały: cynk, fosfor, magnez, potas, sód, wapń i żelazo;
flawonoidy;
sole magnezowe kwasów tłuszczowych, substancje przeciwzbrylające.
Karczoch zwyczajny ma w swoim składzie jeszcze kwas chlorogenowy i cynarynę. Pierwszy jest antyoksydantem usuwającym wolne rodniki, a inne jego właściwości to przyspieszenie wchłaniania glukozy i spalania tłuszczów. Dzięki zawartości cynaryny karczoch reguluje pracę wątroby oraz układu pokarmowego, łagodząc jego zaburzenia, zapobiega jednocześnie odkładaniu się nadmiernej ilości cholesterolu oraz lipidów we krwi.
Karczoch – działanie i na co pomaga
Tak bogaty skład przekłada się na działanie karczocha, zarówno w świeżej postaci, jak i robionych z niego produktów leczniczych. Jeśli chodzi o zastosowanie karczoch zwyczajny ma się czym pochwalić, a jego działanie prozdrowotne obejmuje:
leczenie chorób pęcherzyka żółciowego;
wydajniejsze wydzielanie żółci;
korzystny wpływ na wątrobę;
poprawę trawienia i metabolizmu;
panowanie nad swoim apetytem, czemu sprzyja zawartość inuliny;
prawidłową pracę układu pokarmowego, brak wzdęć, nudności biegunek czy wymiotów;
działanie antybakteryjne i przeciwzapalne.
Karczoch – zastosowanie
Kwiatostan tej rośliny oraz wyciąg z karczocha są używane w kuchni i w medycynie naturalnej. W tym drugim przypadku znajdziemy go w składzie licznych tabletek wspomagających leczenie i łagodzenie objawów rozmaitych dolegliwości. Warto przede wszystkim docenić jego wpływ na wątrobę, ma bowiem właściwości sprzyjające jej szybszej regeneracji, karczoch jest też zalecany przy cukrzycy.
Liście i pąki karczocha polecane są przez najlepszych szefów kuchni z całego świata, którzy swoich przepisach podają, jak stosować karczoch do potraw, aby wydobyć jego doskonałe walory smakowe. Oba opisane powyżej gatunki karczocha świetnie nadają się na dodatki do sałatek i napojów, można je również poddawać obróbce termicznej, smażyć, piec czy gotować, zwłaszcza twardsze, starsze pąki.
Karczoch wsparciem w odchudzaniu
Jeśli chodzi o zastosowanie lecznicze, to karczoch zwyczajny wyróżnia się spośród wielu innych warzyw, stanowiąc skuteczne wsparcie prowadzonej kuracji odchudzającej. Decyduje o tym wpływ na pracę układu pokarmowego, nie tylko do regulacji przepływu żółci, a karczochy cechuje też niska kaloryczność. Istotna jest również zawartość cynaryny i inuliny, a ten drugi związek daje uczucie sytości, zapobiegając podjadaniu, które bardzo szybko prowadzi do rozwoju niebezpiecznej nadwagi lub patologicznej otyłości, stanu zagrażającego nawet życiu.
Spożywanie karczocha a ciśnienie
Karczoch zwyczajny jest zalecany do spożycia przez osoby mające problemy z wysokim ciśnieniem krwi. Warto mieć w domowej apteczce preparaty mające go w składzie, albo na stałe wprowadzić do diety potrawy z jego dodatkiem, zawsze utrzymując swoje ciśnienie pod kontrolą.
Spożywanie karczocha a poziom cholesterolu
To warzywo z rodziny compositae redukuje tzw. cholesterol całkowity, obie jego frakcje, szkodliwą LDL i korzystną HDL. Obniżeniu ulega również poziom trójglicerydów w surowicy krwi, co z pewnością pozytywnie odczuje serce oraz układ krwionośny. Właśnie dlatego warto regularnie stosować preparaty, w których jest wyciąg z karczocha, albo wprowadzić go na stałe do swojego menu.
Karczoch – skutki uboczne stosowania
Zjedzenie zbyt dużej ilości karczocha może niestety spowodować dosyć uciążliwe skutki uboczne. Musimy przede wszystkim liczyć się z indywidualnymi reakcjami alergicznymi, powodującymi przykre objawy skórne. Nadmiar może również zakłócać prawidłową pracę układu pokarmowego oraz woreczka żółciowego, czego efektem są dolegliwości bólowe, wzdęcia, zaparcia, biegunki czy wymioty. Jeśli nie przejdą samoistnie, to konieczne będzie skontaktowanie się z lekarzem, lecz na szczęście takie sytuacje zdarzają się bardzo rzadko.
Karczoch – przeciwwskazania
Mimo doskonałego smaku i licznych walorów zdrowotnych, nie wszyscy mogą się nimi cieszyć, istnieją bowiem pewne przeciwwskazania uniemożliwiające spożycie karczochów, a najważniejsze to:
wiek poniżej 14 lat, nie powinny więc jeść go dzieci;
ciąża i laktacja;
reakcje uczuleniowe;
niedrożność dróg żółciowych;
kamienie żółciowe;
nieprawidłowe funkcjonowanie wątroby i jej schorzenia, np. kolka wątrobowa.
Jak gotować i jeść karczochy?
Nadające się do jedzenia pąki kwiatowe trzeba odpowiednio przygotować przed podaniem na stół. Najpierw je myjemy, potem obieramy z najstarszych liści i nacieramy sokiem z cytryny, bo inaczej szybko ściemnieją. Można je jeść na surowo, lecz smaczniejsze są gotowane, pieczone, smażone, duszone, czy grillowane. Nie wolno ich przechowywać w temperaturze pokojowej, tylko w lodówce, w miejscu niedostępnym dla dzieci.
Karczoch – przepisy
Najlepszy, zdrowotny wpływ na naszą wątrobę będzie miała lekka sałatka z pąków karczochów z sosem winegret, do której potrzebujemy:
pąki karczochów;
zieloną natkę pietruszki;
starty ząbek czosnku;
oliwę z oliwek, najlepiej extra virgin;
sok z cytryny;
musztardę;
sól i pieprz.
Pąki gotujemy w wodzie, nacieramy cytryną i kroimy. W międzyczasie z oliwy, czosnku, musztardy i soku z cytryny sporządzamy sos winegret, mieszając dokładnie wszystkie składniki. Pąki wrzucamy do miseczki i polewamy sosem, a taka sałatka smakuje najlepiej z chrupiącym, świeżym pieczywem.
Warto również pokusić się o zrobienie karczochów po rzymsku. W tym celu musimy przygotować:
kilka pąków karczochów;
sok ze świeżej cytryny;
starty ząbek czosnku;
siekaną zieloną pietruszkę;
oliwę z oliwek, ponownie extra virgin;
sól i pieprz.
Pąki moczymy w wodzie z cytryną, w międzyczasie przygotowujemy pastę z utartego z oliwą czosnku, mięty i siekanej pietruszki. Pąki delikatnie rozwijamy, a środek wypełniamy przygotowaną pastą ziołową. Następnie układamy je w wysmarowanym oliwą naczyniu wodoodpornym, dolewamy około ćwierć szklanki wody i pieczemy w średnio nagrzanym piekarniku od 40 do 60 minut.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Proces gojenia się ran można skutecznie przyspieszyć. Pomagają w tym rozmaite zioła, np. mirra, rozmaryn lekarski, arnika, kasztanowiec. Poznaj ich właściwości.
Maczużnik to niezwykły grzyb, który może dodać Ci sił, poprawić potencję i wzmocnić organizm - zobacz, jak działa i jak go bezpiecznie przyjmować.
Polecane dla Ciebie
Kolagen jest bardzo ważnym i znaczącym białkiem w ludzkim organizmie, choć z czasem jego produkcja znacząco spada; zobacz, czy jesteś w grupie, która może czy nie może go suplementować.
Dowiedz się, jak rozpoznać objawy niedoboru magnezu i dlaczego są ważne. Nasz artykuł pomoże Ci zadbać o zdrowie i zapobiegać poważnym problemom!
Jeśli chcesz wyregulować rytm dobowy i wysypiać się jak dziecko - sprawdź, jakie właściwości ma tryptofan, który wpływa korzystnie na problemy jelitowe oraz poprawę samopoczucia.
Lecytyna jest substancją chemiczną naturalnie występującą w komórkach ludzkiego organizmu, sprawdź, jak wpływa na Twoje zdrowie i dlaczego warto dbać o utrzymanie jej prawidłowego poziomu.
Kwas foliowy kojarzy się głównie z kobietami w ciąży, a tymczasem jego znaczenie i zastosowanie jest znacznie szersze; pomaga w utrzymaniu sprawności mózgu, prawidłowej pracy serca i syntezie DNA.