Właściwości komosy białej wykorzystywane są m.in. w zwalczaniu problemów z widzeniem, układem oddechowym, nerwowym. Dowiedz się, jak jeszcze może wspomóc organizm.
Macierzanka – Właściwości zdrowotne, zastosowanie, działanie, rodzaje i przeciwwskazania
- Opublikowano: 23.08.2022 - Aktualizacja: 06.10.2022
Istnieje wiele roślin i ziół znajdujących powszechne zastosowanie w ogólnie pojętym ziołolecznictwie, wykorzystywanych ze względu na swoje rozliczne właściwości lecznicze, używanych także w przemyśle farmaceutycznym i przemyśle kosmetycznym. Jedną z nich jest macierzanka, roślina rosnąca na naszych łąkach i ogrodach, obejmująca kilka powszechnie używanych gatunków, a niemal wszystkie pomogą wzmocnić osłabione zdrowie.
Macierzanka (Thymus) to roślina należąca do większej rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), rosnąca na rozległych obszarach Europy i Azji, także w naszym kraju. Cechą charakterystyczną tej rośliny, w zależności od gatunku, jest intensywny zapach oraz drobne, różowe lub purpurowe kwiaty. Krzewy są niewielkie, dorastające maksymalnie do 50 cm, obsypane drobnymi, intensywnie zielonymi listkami.
W celach medycznych wykorzystywana jest suszona macierzanka, dodawana następnie do suplementów diety, zalecane jest też picie naparu z łyżki ziela zalanego wrzątkiem. Wiele korzyści przynosi samodzielna uprawa, macierzanka dzięki temu będzie zawsze dostępna we własnym ogrodzie.
Jakie są rodzaje macierzanki?
Jak już wspomnieliśmy, tylko w Polsce znane jest co najmniej 10 gatunków macierzanki, które rosną w nasłonecznionych miejscach, ogrodach, skarpach czy na łąkach. Praktycznie wszystkie mają mniejsze lub większe właściwości lecznicze, a zastosowanie macierzanki obejmuje przede wszystkim takie jej gatunki, jak:
Macierzanka piaskowa
Macierzanka piaskowa, (Thymus serpyllum l), jest jednym z najczęściej spotykanych gatunków, zaliczanym do rodziny roślin wargowych (Lamiaceae), przypominającym popularną w kuchni przyprawę, tymianek. Właściwości prozdrowotne macierzanki piaskowej wynikają z jej bogatego składu, a zastosowanie w celach leczniczych znajduje między innymi olejek macierzankowy.
Macierzanka cytrynowa
Macierzanka cytrynowa, (Thymus citriodorus), odróżnia się od innych gatunków wyglądem liści, mających na brzegach widoczną z daleka żółtą obwódkę oraz intensywnym cytrynowym zapachem. Dorasta do 30 cm, kwitnie późną wiosną i dzięki swoim walorom smakowym jest używana do przyprawiania wielu potraw, można z niej też sporządzić napar pomagający przy rozmaitych dolegliwościach.
Macierzanka zwyczajna
Kolejny popularny gatunek, powszechnie porastający łąki, bardzo chętnie sadzony w ogrodach jako roślina ozdobna, chociaż niekoniecznie wykorzystywany w celach medycznych. Większości np. działkowców, wystarczy jego urzekający zapach rozchodzący się w całym ogrodzie.
Macierzanka wczesna
Ten gatunek macierzanki jest z kolei najrzadszy, wręcz obsypany urzekającymi różowymi kwiatami, w Polsce rośnie przede wszystkim w Ojcowskim Parku Narodowym i znajduje się pod ścisłą ochroną.
Macierzanka tymianek
Macierzanka tymianek (Thymus vulgaris l.), to kolejna odmiana rosnąca w naturze w ciepłym, łagodnym klimacie krajów rejonu Morza Śródziemnego. Tak samo znajduje szerokie zastosowanie, nie tylko jako roślina ozdobna, lecz także w kuchni i nazywa się ją właśnie tymiankiem. Ziele zbiera się dwa razy do roku, następnie suszy, a jako surowiec do produkcji używa wyłącznie suszonych liści, mających podobne właściwości lecznicze, jak pozostałe gatunki macierzanki.
Macierzanka – właściwości zdrowotne
Macierzanka, i to praktycznie niezależnie od gatunku, znajduje, ze względu na swoje właściwości, zastosowanie w medycynie naturalnej, sprawdzając się przy wielu dolegliwościach, wspomagając ich leczenie i łagodząc objawy. Właściwości lecznicze ziela macierzanki nie są przypadkowe, wynikają ze składu tej rośliny, zwłaszcza najczęściej stosowanej macierzanki piaskowej. Znajdziemy w niej wiele związków wręcz niezbędnych dla naszego zdrowia, a spośród nich warto wymienić:
kwasy organiczne, takie jak chinowy, kawowy i najbardziej wartościowy chlorogenowy;
olejki eteryczne, złożone z cytrylu, tymolu, karwakrolu i cymenu;
garbniki, stanowiące około 5% całego składu rośliny;
flawonoidy, luteolina, diosmetyna, apigenina i skutelareina;
liczne sole mineralne;
cytral, nadający macierzance charakterystyczny zapach;
witaminę C, czyli kwas askorbinowy.
Wymienione wyżej składniki bezpośrednio wpływają na rozliczne właściwości zdrowotne macierzanki piaskowej i innych jej gatunków. Odpowiednio spreparowane ziele, jakie kupimy w aptekach i sklepach zielarskich, oraz suplementy diety mające macierzankę w składzie, cechują:
właściwości moczopędne, poprawiające funkcjonowanie układu moczowego i pomagające oczyścić organizm z zalegających w nim toksyn;
właściwości rozkurczowe, wspierające działanie układu pokarmowego, macierzanka zwiększa wydzielanie soku żołądkowego niezbędnego do prawidłowego trawienia;
działanie wykrztuśne, ułatwiające pozbycie się nadmiaru wydzieliny z dolnych dróg oddechowych;
działanie antyseptyczne i właściwości odkażające, dlatego wyciągi zawierające ziele macierzanki piaskowej zaleca się do oczyszczania śladów po ukąszeniach owadów i płukania jamy ustnej;
działanie przeciwzapalne, dzięki którym unikniemy infekcji powodowanych między innymi przez rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych;
działanie antyoksydacyjne pozwalające pozbyć się z organizmu wolnych rodników, a specjaliści coraz częściej podkreślają też antynowotworowe zastosowanie macierzanki piaskowej i macierzanki cytrynowej;
działanie przeciwbólowe, łagodzące między innymi silne bóle menstruacyjne oraz bóle reumatyczne.
Macierzanka – zastosowanie
Patrząc na wymienione wyżej działanie macierzanki, nie dziwi jej coraz szersze zastosowanie w ziołolecznictwie. Zarówno macierzanka piaskowa, jak i macierzanka cytrynowa są używane jako najważniejsza substancja aktywna, jaką zawierają produkty mające wspomagać leczenie wielu schorzeń. W sklepach zielarskich możemy kupić:
olejek eteryczny, z dodatkiem silnej, skoncentrowanej dawki ziela macierzanki;
suszone ziele, idealne dla osób preferujących gorący napar z macierzanki;
syropy, w tym i te używane w przypadku infekcji dróg oddechowych, mające właściwości wykrztuśne i pomagające poradzić sobie z uciążliwym suchym kaszlem;
herbatki i nalewki, także mające w składzie to ziele lub wyizolowane z niego olejki eteryczne;
kosmetyki, kremy, toniki, maści lub szampony, w których również substancją aktywną jest ziele macierzanki piaskowej;
przyprawy kuchenne z macierzanką, a jako dodatek do wielu potraw znajduje zastosowanie macierzanka tymianek idealna do duszonych lub pieczonych mięs, potraw warzywnych czy zup.
Jak działa macierzanka i na co pomaga
Szerokie własności zdrowotne, zastosowanie i powszechność użycia, to nie jedyne zalety, które ma macierzanka. Równie ważny jest zakres pomocy, jaką daje jej regularne używanie, a to zioło sprawdza się naprawdę przy wielu dolegliwościach, można o nim powiedzieć, że działa wręcz kompleksowo na ludzki organizm. Specjaliści od medycyny naturalnej i ziołolecznictwa podkreślają, że macierzanka piaskowa, robione z niej napary, herbata czy skoncentrowane olejki najlepiej sprawdzają się przy:
zaburzeniach funkcjonowania układu pokarmowego, do złagodzenia objawów niestrawności, takich jak nudności, wymioty, biegunki lub zaparcia, bóle brzucha czy brak apetytu. Lepszemu trawieniu sprzyja też wspomniane zwiększone wydzielanie soku żołądkowego oraz silne działanie rozkurczowe;
infekcjach w obrębie jamy ustnej, działanie antyseptyczne macierzanki dezynfekuje rany i afty, a ich leczeniu sprzyja też działanie odkażające i przeciwzapalne;
problemach ze skórą skłonną do trądziku, kosmetyki z dodatkiem olejku eterycznego z macierzanki, np. w postaci toniku, dokładnie oczyszczają skórę, odkażają ją, usuwają pryszcze i zapobiegają ich nawrotowi w przyszłości;
codziennej pielęgnacji włosów, ziele macierzanki zapobiega nadmiernemu łojotokowi i rozwojowi zapalenia skóry głowy o podłożu grzybiczym;
wspomaganiu funkcjonowania układu oddechowego, macierzanka powstrzymuje bowiem rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych odpowiedzialnych za takie choroby, jak zapalenie gardła czy angina, ma działanie wykrztuśne i odkażające, zwłaszcza gardło;
zwiększeniu odporności na negatywne skutki stresu, macierzanka dodana do kąpieli w postaci aromatycznego olejku pozwoli lepiej się zrelaksować, szybciej zasnąć i wreszcie się wyspać.
Jak stosować macierzankę – dawkowanie
Jeśli macierzanka ma przynieść pożądane efekty zdrowotne, to należy pamiętać o przestrzeganiu jej zalecanej dziennej dawki, której dla bezpieczeństwa nie wolno przekraczać. Wynosi ona maksymalnie od 4 do 6 g na dobę i trzeba w tej ilości uwzględnić nie tylko suszone ziele Thymus serpyllum, ale również suplementy diety mające je w składzie. Producent zazwyczaj ostrzega o tym w ulotce dołączonej do tabletek i nie ponosi odpowiedzialności za ich ewentualne przedawkowanie.
Macierzanka – przeciwwskazania
Mimo że to zioło charakteryzuje się właściwościami sprzyjającymi licznym aspektom naszego zdrowia, nie jest wskazane dla każdego, kto chciałby je używać. Nie powinny tego robić przede wszystkim osoby z różnymi chorobami tarczycy, macierzanka piaskowa może bowiem stać się przyczyną nasilenia ich objawów. Równie istotną przeszkodą jest uczulenie na jeden ze składników zioła, tymol, substancję, która przy przedawkowaniu ma działanie silnie toksyczne. Macierzanka, w każdej postaci, nie jest także zalecana kobietom w ciąży i dzieciom poniżej 12 roku życia, nie ma bowiem jednoznacznych wyników badań co do tego, czy mogą im zaszkodzić.
Macierzanka – efekty stosowania
Jeśli chodzi o efekty działania i stosowania, to macierzanka naprawdę korzystnie wyróżnia się spośród wielu innych roślin używanych w ziołolecznictwie. Dzięki jej regularnej, zgodnej z zaleceniami suplementacji można liczyć na wyraźną poprawę ogólnego stanu zdrowia, lepsze funkcjonowanie różnych układów i narządów naszego organizmu:
dróg oddechowych, wolnych od zalegającej wydzieliny;
układu pokarmowego, wreszcie wolnego od zaburzeń;
skóry, odporniejszej na grzybicę, trądzik i ukąszenia owadów;
włosów, nieprzetłuszczonych, mocnych i lśniących;
układu nerwowego, skuteczniej radzącego sobie ze stresem.
Macierzanka – skutki uboczne
Ewentualne skutki uboczne działania tego zioła odczujemy tylko w przypadku przekroczenia dozwolonej dziennej dawki, a zaszkodzi nam przede wszystkim tymol. Przedawkowanie tej substancji, jaką zawiera macierzanka piaskowa i każda inna jej odmiana, skutkuje:
nudnościami;
bólami brzucha;
problemami z oddychaniem;
wymiotami;
podwyższonym ryzykiem zapalenia żołądka.
Jak zaparzyć herbatę z macierzanki?
Macierzankę można spożywać na wiele sposobów, lecz jednym z najlepszych jej zrobienie z niej herbaty, a taki aromatyczny napar niesie ze sobą wiele korzyści zdrowotnych. Aby zaparzyć herbatę, zalewamy po prostu łyżeczkę ziela macierzanki wrzątkiem, parzymy około 15 minut, a następnie odcedzamy. Pijemy ją oczywiście bez cukru, a smak można poprawić plasterkiem cytryny i łyżeczką miodu.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Dolegliwości ze strony woreczka żółciowego potrafią być niezwykle dotkliwe i nieść ryzyko poważniejszych problemów. Dlatego warto zadbać o woreczek, stosując kuracje ziołowe.
Grzybica to dokuczliwa i wywołująca duży dyskomfort dolegliwość, której często trudno jest się pozbyć. Poznaj zioła, które mogą okazać się prawdziwym antidotum na grzybicę.
Polecane dla Ciebie
Magnez: komu grozi niedobó i jak go rozpoznać? Poznaj proste sposoby na włączenie magnezu do codziennej diety.
Kwas hialuronowy to prawdziwy eliksir młodości; nie tylko wygładza zmarszczki i poprawia jędrność skóry, ale również istotnie wpływa na ruchomość stawów i ogólną kondycję organizmu.
Biotyna czyli witamina h, to składnik znany z dobroczynnego działania na włosy i układ nerwowy, ale czy jest to witamina bezpieczna w stosowaniu? Sprawdź skutki uboczne jakie może powodować
Zobacz jak dawkować MSM - Poznaj zalecenia co do dawkowania i najlepsze praktyki związane z przyjmowaniem MSM. by uniknąć skutków ubocznych.
Srebro koloidalne wykazuje właściwości prozdrowotne. Wykorzystywane do użytku zewnętrznego, wspiera w walce z bakteriami, wirusami, grzybami. Sprawdź.