Nagietek lekarski: co wyróżnia tę popularną roślinę? Zobacz jak jej niezwykłe właściwości mogą pomóc twojej skórze!
Rozmaryn – Właściwości, zastosowanie, substancje czynne i działanie
- Opublikowano: 12.08.2022
Rozmaryn to nie tylko przyprawa, ale przede wszystkim cenne roślina o dużym potencjale zdrowotnym. Skuteczna przy dolegliwościach żołądkowych, z powodzeniem może być stosowana także w ramach profilaktyki miażdżycowej i reumatycznej. Jakie jeszcze właściwości może zaoferować nam rozmaryn? Odpowiedzi dotyczące działania i zastosowania znajdują się w poniższym artykule.
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis l) to ciepłolubna bylina zimozielona. Podobnie jak oregano, tymianek, czy lawenda, należy do rodziny jasnotowatych. Rozmaryn porastał początkowo górzyste wybrzeża południowoeuropejskie, jednak z czasem rozpowszechniono go także w innych obszarach na świecie. Do Polski dotarł dzięki benedyktynom i występuje tu głównie w formie rośliny doniczkowej.
W środowisku naturalnym krzew rozmarynu może osiągać nawet 2-3 metry wysokości. Charakteryzuje się intensywnie pachnącymi liśćmi, które wyglądem przypominają igły. To właśnie drobne, ciemnozielone liście rozmarynu stanowią ceniony surowiec leczniczy. Kwiatostany rozmarynu rozwijają się na wiosnę, ciesząc oko drobnymi białymi lub niebiesko-fioletowymi kwiatami.
Potencjał rozmarynu dostrzeżono już w czasach starożytnych, wykorzystując jego prozdrowotne i smakowe walory w medycynie naturalnej. Uważano go również za afrodyzjak i stosowano podczas tworzenia miłosnych eliksirów. Dzisiaj rozmaryn wykorzystywany jest jako aromatyczna przyprawa kuchenna, dekoracja na stoły lub ciasta, a także składnik kosmetyków i olejków eterycznych.
Rozmaryn — właściwości zdrowotne
Rozmaryn lekarski znany jest popularna i ceniona przyprawa kuchenna. Warto jednak pamiętać, że liście rozmarynu oferują liczne korzyści prozdrowotne.
Właściwości lecznicze przypisywane rozmarynowi:
– Moczopędne
– Żółciopędne
– Wzmacniające
– Bakteriobójcze
– Antyseptyczne
– Wspomagające pracę serca
– Przeciwzapalne
– Przeciwutleniające
– Rozkurczające
– Relaksacyjne
Związki zawarte w rozmarynie pomagają również obniżyć ciśnienie tętnicze i pomagają w zachowaniu odpowiednich parametrów profilu lipidowego. Dodatkowo, rozkurczające właściwości rozmarynu wykorzystywane są szeroko w ramach terapii schorzeń przewodu pokarmowego. Stosowanie rozmarynu pomaga załagodzić skurczowe bóle żołądka i poprawia trawienie.
Preparaty z zawartością rozmarynu posiadają także właściwości usprawniające przepływ krwi w mózgu. Dzięki temu stosowanie rozmarynu może poprawiać zdolności poznawcze, wspierać zdolność koncentracji oraz redukować napięcie nerwowe. Z kolei właściwości relaksacyjne rozmarynu ułatwiają naturalne i szybkie zasypianie.
Substancje czynne w rozmarynie
W rozmarynie występuje wiele składników aktywnych, które stanowią naturalne wsparcie dla zdrowia oraz nieocenioną pomoc podczas zwalczania stanów chorobowych. Mowa tu przede wszystkim o związkach takich jak:
– Olejki eteryczne
– Flawonoidy: luteolina, genkwanina, diosmetyna i ich glikozydy
– Garbniki
– Diterpeny i triterpeny
– Kwasy fenolowe (w tym kwas rozmarynowy)
– Minerały: wapń, żelazo, mangan, cynk, selen
– Witaminy: witamina A, witamina B6, witamina C
Olejek rozmarynowy pozyskuje się z włosków gruczołowych pokrywających dolną część liści. Porcja młodych, świeżych liści dostarcza ok. 1,5% olejku, porcja suszonych liści ok. 1-2,5% natomiast ziele rozmarynu do 2% olejku. Dokładny skład olejku rozmarynowego uzależniony jest od miejsca jego wzrostu, warunków klimatycznych oraz części rośliny, z której się go pobiera.
Zastosowanie rozmarynu
Szerokie zastosowanie rozmarynu można obserwować zwłaszcza w kuchni. Dodaje potrawom wyrazistego smaku, dlatego często wykorzystuje się go do zup, sałatek, ryb, duszonych mięs, farszów, pizzy, oliwy lub octu winnego. Oprócz niepowtarzalnego smaku rozmaryn spełnia również inne ważne funkcje — szczególnie w zakresie zdrowia, samopoczucia oraz wyglądu.
Zastosowanie – rozmaryn w lecznictwie
Do celów leczniczych wykorzystywane jest zarówno ziele rozmarynu, jak i olejek rozmarynowy. Są pomocne w zakresie regulowania procesów trawiennych oraz pracy serca, mają również zdolność do łagodzenia bólów mięśniowo-stawowych. Rozmaryn wykazuje także działanie bakteriostatyczne i bakteriobójcze, dlatego można stosować go w ramach profilaktyki chorób sezonowych.
Stosowanie rozmarynu, na przykład w formie naparów, wspiera funkcjonowanie mózgu, redukuje stres i może wpływać na poprawę nastroju.
Zastosowanie – rozmaryn w kosmetyce
Przemysł kosmetyczny sięga po rozmaryn szczególnie w celu uzyskania wyjątkowego zapachu perfum. Olejek rozmarynowy posiada charakterystyczny, ziołowo-korzenny zapach, który jest pożądany szczególnie przez entuzjastów intensywnych i wyraźnych pachnideł.
Olejki eteryczne z rozmarynu lekarskiego można znaleźć także w składzie kremów, balsamów, płynów do kąpieli, szamponów oraz męskich kosmetyków do pielęgnacji twarzy. Produkty na bazie rozmarynu mają za zadanie chronić skórę przed starzeniem i pomagają zlikwidować przebarwienia wynikające z nierównomiernej pigmentacji.
Jak działa rozmaryn i na co pomaga?
Rozmaryn wykazuje silne działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne i immunoprotekcyjne. Wpływa też korzystnie na funkcjonowanie układu pokarmowego, wątroby oraz serca. Rozmaryn uważany jest za skuteczny środek żółciopędny oraz rozluźniający. Jego działanie relaksacyjne pomaga zregenerować się po wysiłku oraz zapewnić sobie zdrowy i pełnowartościowy sen. Warto również wspomnieć o przeciwutleniaczach, dzięki którym rozmaryn może neutralizować wolne rodniki w organizmie.
Na co pomaga rozmaryn?
Rozmaryn a cukrzyca
Ludowa medycyna tradycyjna sięga po rozmaryn w celu leczenia hiperglikemii. Wykonane dotychczas liczne badania potwierdzają przeciwcukrzycowe właściwości rozmarynu oraz jego wpływ na obniżenie poziomu glukozy we krwi przy jednoczesnym wzroście poziomu insuliny. Na ich podstawie wykazano, że rozmaryn ma zdolność do ochrony komórek beta trzustki i pośrednio wspiera organizm w produkcji tego hormonu.
Rozmaryn a choroby oczu
O rozmarynie bardzo często wspomina się w kontekście zwyrodnienia plamki żółtej w oku. Kwas karnozowy występujący w rozmarynie ma korzystny wpływ na zdrowe funkcjonowanie oczu, a poprzez zwalczanie stresu oksydacyjnego może chronić również przed schorzeniami oczu, które wolne rodniki mogłyby spowodować.
Rozmaryn a układ pokarmowy
Rozmaryn działa rozkurczowo i łagodzi dolegliwości bólowe w obrębie żołądka oraz wspomaga leczenie chorób jelit. Goryczka znajdująca się w rozmarynie reguluje procesy trawienne, zapobiegając niestrawności i wzdęciom. Przeciwbakteryjne właściwości rozmarynu pomagają rozprawić się z bakterią Helicobacter pylori i chronią przed wystąpieniem wrzodów żołądka.
Rozmaryn a nowotwory
Olejek z rozmarynu może działać przeciwnowotworowo. Istnieją badania, według których wyciąg z rozmarynu hamuje rozrost guza i replikację komórek rakowych. Wykazano także neutralizujący wpływ rozmarynu na bakterie Helicobacter pylori, które podnoszą ryzyko zapalenia żołądka typu B prowadzącego często do rozwoju nowotworu.
Rozmaryn a neurologia
Rozmaryn wpływa pozytywnie na funkcjonowanie mózgu. Dostarczając do organizmu kwas karnozynowy, wykazuje działanie naprawcze wobec szkód wywołanych przez wolne rodniki.
Rozmaryn a nastrój i pamięć
Przeciwutleniacze zawarte w rozmarynie wspierają pamięć, ułatwiają przyswajanie informacji i mogą neutralizować zaburzenia poznawcze, które zwykle są zwiastunem rozwoju demencji. Stosowanie rozmarynu pomaga też zredukować poziom stresu i poprawia jakość snu, co wpływa pozytywnie na ogólne samopoczucie.
Rozmaryn a uroda
Rozmaryn jest cenionym składnikiem wielu kosmetyków do włosów, ciała i twarzy. Olejek eteryczny z rozmarynu działa antyseptycznie oraz ściągająco, dlatego jest dodawany do produktów przeznaczonych dla osób ze skórą tłustą oraz trądzikową. Z kolei antyoksydacyjne działanie rozmarynu sprawdza się w preparatach przeciw starzeniu skóry.
Rozmaryn a owady
Specyficzny zapach rozmarynu może okazać się przydatny przy zwalczaniu różnego typu insektów. Gałązka rozmarynu dodana do paleniska odstraszy uciążliwe komary, a położona w szafie będzie skutecznym zabezpieczeniem przed molami. Z kolei rozpylony na skórę napar z liści rozmarynu w połączeniu z sokiem z cytryny powinien zapewnić naturalną ochronę przed kleszczami.
Jak stosować rozmaryn — dawkowanie
Olej rozmarynowy nadaje się do aplikowania bezpośrednio na skórę, pod warunkiem że został wcześniej odpowiednio rozcieńczony lub przygotowany. Przyjmuje się, że do masażu wystarczy ok. 5-10 kropel olejku rozmarynowego, do miejscowej aplikacji 5 kropel, natomiast do kąpieli nawet 25 kropel. Zawsze jednak warto upewnić się co do dawkowania, czytając wskazówki producenta zawarte na konkretnym produkcie.
Popularnym sposobem wykorzystania rozmarynu jest także herbata parzona z listków tego ziela. Wystarczy 1 łyżkę rozdrobnionych liści zalać 1 szklanką gorącej wody i odstawić na 20 minut. Po tym czasie należy odcedzić herbatę od listków. Takich naparów można spożywać nawet 3-4 dziennie, zwłaszcza przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, gorączce lub przy zapaleniu górnych dróg oddechowych.
Rozmaryn — przeciwwskazania
Rozmaryn jest naturalnym produktem posiadającym liczne właściwości lecznicze. Istnieje jednak kilka okoliczności, które uniemożliwiają korzystanie z jego dobroczynnego działania. Mowa tu przede wszystkim o nadciśnieniu, wrzodach żołądka oraz wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Rozmarynu unikać powinny także kobiety w pierwszych trzech miesiącach ciąży, kobiety karmiące oraz małe dzieci do 2 roku życia.
Należy zachować ostrożność przy stosowaniu zewnętrznym, ponieważ olejek rozmarynowy w nierozcieńczonej formie może wywołać podrażnienia na skórze.
Rozmaryn — skutki uboczne stosowania
Skutki uboczne wynikające ze stosowania rozmarynu wynikają przede wszystkim z reakcji alergicznych na tę roślinę. U niektórych osób rozmaryn może wywołać stany zapalne na skórze, dlatego osoby ze skłonnościami do podrażnień i uczuleń powinny zachować szczególną ostrożność.
Nie należy też stosować rozmarynu w nadmiarze, ponieważ może to poskutkować niepożądanymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, takimi jak: skurcze żołądka, biegunka, wymioty.
Jak stosować olejek rozmarynowy?
Rozmaryn najczęściej spotkać można w postaci zaszonych listków lub sadzonek umożliwiających dodawanie do potraw i napojów całych gałązek tego ziela. W celach leczniczych stosuje się jednak głównie olejek rozmarynowy, który aplikowany jest miejscowo lub wykorzystywany jako baza do aromaterapii lub inhalacji.
Silnie stężony olejek rozmarynowy może podrażniać skórę, dlatego należy rozcieńczać go w odpowiednich proporcjach z wodą lub innym produktem kosmetycznym (oliwka, olej kokosowy, krem do twarzy lub ciała).
Jak uprawiać rozmaryn?
Rozmaryn jest rośliną wieloletnią, jednak polskie warunki klimatyczne nie sprzyjają jego uprawie w gruncie. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby hodować rozmaryn w donicy. Najlepiej nie przesadzać tej rośliny z gruntu do doniczki, ponieważ ma ona rozbudowany system korzeniowy i może źle zareagować na ewentualne naruszenie korzeni.
Rozmaryn uprawiany w doniczce można wysiać od podstaw – z nasionek, lub też zakupić gotową i ukorzenioną sadzonkę. Zioło potrzebuje podłoża bogatego w wapń i miejsca z dobrym dostępem do światła słonecznego.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Zmagasz się z gorzkim posmakiem w ustach? Dowiedz się, jakie są przyczyny, objawy i kiedy koniecznie odwiedzić lekarza. Sprawdź domowe sposoby łagodzenia
Poznaj naturalne metody łagodzenia zgagi. Dowiedz się, jak proste zmiany w diecie i stylu życia mogą przynieść ulgę. Czytaj nasz artykuł i zyskaj komfort życia bez zgagi.
Polecane dla Ciebie
Siarka organiczna na zdrowe stawy i jędrną skórę. Gdzie znaleźć ten cenny związek i jak włączyć go diety? Zobacz dlaczego warto stosować MDM!
Kwas alfa - liponowy to świetne wsparcie kuracji odchudzającej, ale również substancja działająca profilaktycznie przeciwko cukrzycy, miażdżycy stwardnieniu rozsianemu.
Melatonina to naturalny hormon snu, ale w razie zaburzeń jej wydzielania można skorzystać z syntetycznych odpowiedników, które przywrócą równowagę
Smocza krew wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, ochronne, przeciwbakteryjne i odnawiające, przez co staje się coraz bardziej pożądanym składnikiem w świecie kosmetyki.