Rokitnik

Rokitnik zwyczajny – Właściwości, zastosowanie, działanie i przeciwwskazania

Porastający wybrzeża Bałtyku rokitnik pospolity to dość niepospolite zioło. Smaczne i drogocenne pod względem swych właściwości prozdrowotnych. W celach leczniczych korzysta się przeważnie z owoców, pestek, kory i liści rokitnika (wykorzystuje się także olej z nasion rokitnika), natomiast z samych owoców można przyrządzić świetne dżemy, konfitury oraz soki. Czym jest roślina, która ma w sobie aż 190 substancji bioaktywnych? Sprawdźmy.

Rokitnik zwyczajny, czy też rokitnik pospolity to gatunek rośliny z rodziny oliwnikowatych (Elaeagnaceae), występujący w Europie i Azji. W Polsce jest objęty ochroną gatunkową i można na niego trafić tylko na bałtyckim wybrzeżu (na piaszczystych urwiskach nadmorskich). Ten światłolubny gatunek jest uprawiany jako roślina zdobnicza i sadownicza. Ma małe wymagania i tworzy odrosty korzeniowe, stąd jest obsadzana na wydmach i skarpach dla umocnienia i ochrony.

W składzie rokitnika znajdują się liczne substancje bioaktywne, antyoksydanty, flawonoidy, aminokwasy, nienasycone kwasy tłuszczowe, kwas palmitynowy, liczne mikroelementy, jak potas, żelazo, fosfor, mangan, bor, wapń i krzem, witaminy A, C, D, E, K, PP i witaminy z grupy B, a także prowitaminy. To dlatego jest to popularny składnik w medycynie naturalnej.

Jak wygląda rokitnik i skąd jego cierpki smak?

To bardzo rozgałęziony krzew, który może dorastać do pięciu metrów. Można go z łatwością rozpoznać po malutkich, podłużnych lub kulistych owocach w pomarańczowym kolorze. Na pokrytych ostrymi kolcami łodygach występują w ogromnych ilościach. Owoce rokitnika są bardzo kwaśne, bo zawierają dużo kwasów, a dopiero po przymrozkach stają się nieco słodsze.

Wąskie, srebrnozielone liście rokitnika przypominają te wierzbowe.

Barwne kiście owoców pozostają takie na zimę, dlatego są chętnie trzymane w ogrodach, bo przez chłodne pory roku wciąż cieszą oko właściciela. Rokitnik zwyczajny (krzewy rokitnika) bywa też sadzony jako żywopłot, można go spotkać przy drogach.

W Polsce nie można zbierać owoców dziko rosnącego rokitnika, które znajdziemy nad Bałtykiem i w Pieninach.

Rokitnik

Rokitnik zwyczajny – właściwości zdrowotne

Cenne właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego to imponująca lista. Owoce rokitnika (jagody rokitnika) wykazują liczne właściwości prozdrowotne, właściwości przeciwutleniające, na wrzody żołądka, przeciwko wypadaniu włosów, słyną też z aktywności przeciwnowotworowej. Sprawdźmy, co jeszcze świadczy o właściwościach prozdrowotnych ukrytych w owocach rokitnika.

Rokitnik na niedobór witaminy C

Ilość witaminy C jest w rokitniku tak znacząca, że warto suplementować tę roślinę w przypadku zapotrzebowania na kwas askorbinowy (ilość porównywalna do tej w owocach dzikiej róży). Specjaliści z Instytutu Żywności i Żywienia oceniają, że zapotrzebowanie na witaminę C wynosi średnio 40-50 mg dziennie u dzieci, 75 mg dziennie u kobiet i 90 mg dziennie u mężczyzn. Wystarczy 100 gramów owoców rokitnika, by z nadwyżką dostarczyć organizmowi dzienną porcję kwasu askorbinowego.

Kiedy go potrzebujemy? Niedobór witaminy C wiąże się m.in z takimi stanami jak brak apetytu, skłonność do występowania siniaków, krwawiące dziąsła, trudno gojące się rany, bóle mięśni i stawów.

Rokitnik na wzmocnienie odporności organizmu

Sezonowe grypy, przeziębienia i inne choroby to zmora, która potrafi zmieniać nasze plany zawodowe i rodzinne. Łapanie częstych infekcji to oznaka osłabienia immunologicznego, które może współwystępować z różnymi schorzeniami. Warto to zbadać pod okiem lekarza.

Co robić w sytuacji zbyt częstych infekcji w okresie jesienno-zimowym? Wzmacniać odporność. Hartować organizm, wysypiać się, ale też suplementować właśnie rokitnika i jego witaminę C, która jest bardzo trwała, ponieważ prawie nie rozkłada się w procesie przetwarzania i przechowywania. Dzieje się tak z powodu niewystępowania w rokitniku enzymu rozkładającego kwas askorbinowy (askorbinazy).

Przepis na sok z rokitnika na wzmocnienie jest dość prosty:

Kilogram owoców rokitnika zebranych po pierwszych przymrozkach zasypujemy kilogramem cukru i odstawiamy na 8 godzin. Następnie doprowadzamy do wrzenia i gotujemy 20 minut na małym ogniu. Przecedzamy i rozlewamy do butelki. Po pasteryzacji odstawiamy w ciemne, chłodne miejsce. Gotowy sok można profilaktycznie dolewać do herbaty lub pić bez dodatków. 

Rokitnik na wzmocnienie serca

Roślina zwana złotem Syberii, ze względu na wysoką zawartość witaminy C i witaminy E oraz steroli roślinnych, przyczynia się do obniżania poziomu złego cholesterolu LDL. Jest on odpowiedzialny za zmiany miażdżycowe i schorzenia w postaci choroby wieńcowej, udaru mózgu czy zawału serca.

Dodatkowo kwas askorbinowy spływa na obniżenie ciśnienia krwi, podobnie jak potas. Stąd rokitnik jest zalecany do stosowania osobom, które borykają się z taką dolegliwością, jak nadciśnienie tętnicze.

Rokitnik przeciwko krwawieniom

Owoce rokitnika zawierają duże ilości witaminy K, niezbędnej do produkowania w wątrobie protrombiny, która pełni najistotniejszą funkcję w procesie krzepnięcia krwi. Ilość witaminy K w rokitniku jest znacznie większa niż w roślinach uznawanych za jej najbogatsze źródło, takich jak czarna aronia, jarzębina, dzika róża i czarna porzeczka.

Rokitnik na wrzody i zgagę

Olej z rokitnika to dobry środek na zgagę oraz w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Wykazano, że wpływa na zmniejszenie uporczywego pieczenia towarzyszącego zgadze, a także na mniejsze dolegliwości bólowe i pomoc w gojeniu się wrzodów. Olej rokitnikowy można stosować 3 razy dziennie, po pół łyżeczki na pół godziny przed posiłkiem. Pamiętajmy, żeby nie przekraczać dziennej dawki 10 ml, ale przed rozpoczęciem takiej suplementacji i tak warto skonsultować się z lekarzem.

Olej rokitnikowy nie powinien być używany przez osoby, które cierpią na stan zapalny trzustki, wątroby, a także ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego i kamicę żółciową.

Rokitnik na reumatoidalne zapalenie stawów i dolegliwości reumatyczne

Ponieważ owoce i napary z liści rokitnika zawierają beta-karoten i flawonoidy, są dobrym wyborem w stanach zapalnych układu pokarmowego, śluzówki, dziąseł i w przypadku gośćca (reumatoidalnego zapalenia stawów). Naturalne substancje aktywne w rokitniku wpływają na złagodzenie reumatycznych dolegliwości, także na sztywnienie stawów i ograniczenie ich ruchomości.

Rokitnik na choroby skóry i rany

Wszelkiego rodzaju oparzenia, odmrożenia, czy odleżyny oraz poparzenia słoneczne to okazja, by poznać właściwości lecznicze rokitnika. Napar z iści i olej z rokitnika w postaci okładów stosujemy, by przyspieszyć gojenie się ran. Dotyczy to również uszkodzeń skóry spowodowanych promieniowaniem rentgenowskim, czy grzybicą. W niektórych państwach rokitnik jest stosowany na chorobę popromienną skóry spowodowaną wypadkami radiacyjnymi jak awaria i wycieki z reaktora jądrowego. 

Rokitnik w kosmetyce

Ponieważ rokitnik zawiera dużą ilość dawkę beta-karotenu, jest stosowany w kosmetyce jako naturalny pomarańczowy barwnik. Dodaje się go do kosmetyków, takich jak płukanki koloryzujące do włosów i samoopalacze (wyrównuje koloryt skóry, nadaje jej złoty odcień, poprawia elastyczność skóry).

Z kolei olej rokitnikowy jest składnikiem szamponów i odżywek do włosów. Dzieje się tak z powodu dużego stężenia polifenoli, witamin i minerałów, które regenerują strukturę włosów, wpływają też na poprawę ich elastyczności i zdrowszy wygląd. Pomocniczo olej dodaje się w preparatach na powstrzymanie łupieżu i wypadanie włosów, gdyż stymuluje on wzrost włosów.

Również w kremach do skóry dojrzałej i skóry suchej można znaleźć rokitnik, tak samo jak w olejkach do opalania, ponieważ pełni w nich funkcję naturalnego blokera promieni UVA i UVB.

Warto pamiętać, że po dłuższym czasie od otwarcia opakowania, żółtawy odcień kremów z rokitnikiem blednie. To naturalny proces, który nie pogarsza właściwości kremu.

Rokitnik

Rokitnik zwyczajny – zastosowanie

Z jakiego zastosowania słynie ta roślina? Nie tylko nadaje się do celów leczniczych, ale i ozdobnych oraz kosmetycznych. Patrząc na właściwości, rokitnik wyróżnia się przede wszystkim wysoką zawartością kwasu askorbinowego (jest bogatym źródłem witaminy C). Obok dzikiej róży ma jej najwięcej spośród wszystkich owoców. To dlatego są one niezastąpione w okresie jesienno-zimowych zachorowań. Ale to tylko jedno z wielu zastosowań tej cennej rośliny.

  • Zastosowanie w kosmetyce

Wspomnieliśmy już, że zastosowanie rokitnika i właściwości rokitnika pozwalają mu na uzyskanie prozdrowotnych rezultatów w wielu obszarach. Ze względu na dużą dawkę beta-karotenu, jest naturalnym barwnikiem dodawanym do wszelkiego rodzaju kosmetyków. To także naturalny filtr przeciwsłoneczny (olejek z rokitnika zwyczajnego).

  • Zastosowanie w kuchni

Owoce rokitnika są w smaku kwaśne, o charakterystycznym lekko ananasowym aromacie (stąd określany jest on również mianem rosyjskiego ananasa). Jagody rokitnika (na sok z owoców lub ze względu na moc walorów smakowych w kuchni) zbiera się od sierpnia do października. Ich aromatyczny zapach, kwaśny smak, zachęca do spożywania rokitnika w postaci przetworów do długotrwałego przechowywania (soki, dżemy, konfitury, frużeliny, marmolady, galaretki).

Jak działa rokitnik i na co pomaga?

W medycynie ludowej stosuje się suszone owoce, pędy rokitnika, napar z liści i kory, olej z pestek oraz surowe owoce i przetwory z owoców (np. aromatyczna nalewka). Również obecnie stosuje się rokitnika zwyczajnego w przypadku niektórych dolegliwości:

  • sezonowe przeziębienie, ból gardła i krtani,

  • suchy kaszel (sok z owoców z miodem, kamfora do nacierania z dodatkiem oleju z rokitnika),

  • reumatyzm i bóle wywołane przez stany zapalne (wywar z owoców i liści),

  • oparzenia i odmrożenia skóry, różnego pochodzenia rany, skaleczenia i blizny (olej i owoce),

  • choroby układu pokarmowego, poprawa apetytu (owoce),

  • dolegliwości wątroby (stosowanie rokitnika stymuluje wydzielanie żółci),

  • podwyższony poziom cholesterolu (olej) i stany zapalne w organizmie,

  • choroby układu pokarmowego (olej, sok i porcje świeżych owoców),

  • hemoroidy (substancje aktywne zawarte w oleju),

  • nadciśnienie tętnicze.

Dlaczego warto stosować rokitnik?

Pamiętajmy, że już w dawnych czasach stosowano go w leczeniu chorób skóry, żółtaczki, astmy, reumatyzmu, a także na przeczyszczenie. Owoce rokitnika można jeść na surowo, ale kwaskowaty smak niekiedy zniechęca do tego (mimo tak spektakularnych właściwości rokitnika). Dlatego najlepiej konsumować go w formie przetworów.  

Podsumujmy cechy i zalety rokitnika:

  • Rokitnik jest bogatym źródłem witaminy C, która jest naturalnym przeciwutleniaczem,

  • To bogata w odżywcze wartości roślina, zawierająca witaminy z grupy B, C, F, P, PP oraz witaminy E i prowitaminy A w postaci karotenoidów,

  • Posiada garbniki, sole mineralne, fosfolipidy, kwasy organiczne, kwasy tłuszczowe nienasycone, związki fenolowe, w tym flawonoidy i aminokwasy,

  • Rokitnik zawiera mikroelementy i makroelementy: bor, wapń, chrom, kobalt, miedź, żelazo, magnez, fosfor, potas, selen i cynk oraz dysmutazę ponadtlenkową – kluczowy enzym bariery antyoksydacyjnej organizmu (najsilniejszy antyoksydant),

  • Rokitnik spowalnia procesy starzenia organizmu,

  • Zeaksantyna i luteina zawarte w owocach rokitnika chronią naczynia włosowate siatkówki i pochłaniają promieniowanie UV.

  • Rokitnik zwyczajny wspiera zdrowie w przypadku chorób układu krążenia,

  • Badania wykazały, że flawonole: kemferol, kwercetyna i mirycetyna, obniżają ryzyko zachorowania na raka trzustki aż o 23%,

  • Kemferol działa przeciwzapalnie i przeciwalergicznie; mirycetyna obniża ryzyko zachorowania na raka prostaty; kwercetyna hamuje uwalnianie histaminy, która jest przyczyną powstawania procesów zapalnych,

  • Izoramnetyna chroni organizm przed rozwojem miażdżycy, a także pomaga zapobiegać występowaniu nowotworów przełyku, wątroby, płuc oraz skóry,

  • Flawonoidy skutecznie obniżają ciśnienie krwi i zapobiegają tworzeniu się skrzeplin,

  • Rokitnik pomaga na różne dolegliwości – wykazuje działanie przeciwzapalne, działanie przeciwbakteryjne, działanie przeciwwirusowe, działanie przeciwalergiczne,

  • Rokitnik to źródło lipidów: omega-3, omega-6, omega-7 i omega-9 oraz aminokwasów m.in.: izoleucyny, metioniny, lizyny, fenyloalaniny, tyrozyny, cysteiny, leucyny i kwasu asparaginowego,

  • Olej z nasion rokitnika cennym źródłem kwasów omega-3 i 6 oraz omega-7, które wpływają na pracę mózgu, wzmagają uczucie sytości, także zmniejszają łaknienie.

  • Podawanie oleju z rokitnika trzy razy dziennie wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu.

Rokitnik

Jak stosować rokitnik – dawkowanie

Najlepiej trzymać się wytycznych z etykiety danego suplementu diety z rokitnikiem. Warto wcześniej skonsultować z lekarzem powody stosowania rokitnika. Uważa się, że można go spożywać 3 razy dziennie (olej, napar, sok, przetwory).

W przypadku picia oleju na zgagę – stosujemy pół łyżeczki (maksymalnie 10 ml) 3 razy dziennie na 30 minut przed posiłkiem.

Kupiony w sklepie sok z rokitnika warto rozcieńczyć w stosunku 1:3, gdzie 1 to część soku, a 3 to część wody.

Rokitnik – przeciwwskazania

Olejek z rokitnika nie jest przeznaczony dla osób zmagających się ze stanem zapalnym wątroby, trzustki oraz ostrym zapaleniem pęcherzyka żółciowego czy kamicy żółciowej.

Ze względu na wysoką zawartość kwasów, przed zastosowaniem rokitnika na wrzody żołądka warto skonsultować się z lekarzem.

Rokitnik – efekty stosowania

  • Działanie hepatoprotekcyjne – zawarte w nim związki chronią komórki wątroby i wspomagają jej detoksykację,

  • Działanie przeciwnowotworowe,

  • Działanie przeciwzapalne,

  • Działanie kardioprotekcyjne – zawarte w rokitniku flawonoidy mają wpływ na prawidłowy rytm serca i siłę skurczów jego mięśni,

  • Działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe – olej z rokitnika przyspiesza gojenie się ran, pobudza syntezę kolagenu,

  • Działanie immunostymulujące – poprawa odporności.

Rokitnik – skutki uboczne

Zarówno sok, jak i nalewka oraz ekstrakty z rokitnika są uznawane za stosunkowo bezpieczne produkty. Sprawdźmy jednak najpierw, czy nie mamy alergii na tę roślinę.

Odnotowano niewiele skutków ubocznych stosowania miejscowego lub doustnego rokitnika. Zdarzały się sporadyczne objawy żołądkowo-jelitowe po zażywaniu 3 gramów oleju z rokitnika przez trzy miesiące.

W jednym badaniu wykazano, że roślina może rozrzedzać krew. Osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew, powinny unikać rokitnika zwyczajnego ze względu na ryzyko zwiększonego krwawienia. 

Osoby przyjmujące leki obniżające poziom cukru we krwi powinny również zachować ostrożność w przypadku rokitnika, ponieważ może on spowodować jeszcze większy spadek poziomu cukru we krwi.

KATEGORIE

ZIOŁA

ZIOŁA

WITAMINY I MINERAŁY

WITAMINY I MINERAŁY

SUPLEMENTACJA

SUPLEMENTACJA

Zielares

Zielares

Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.

Czytaj także

Polecane dla Ciebie

Kwercetyna to jeden z najcenniejszych flawonoidów. Jest nieoceniona w zwalczaniu objawów alergii, wzmacnia odporność i ma zdolność do hamowania rozwoju komórek nowotworowych.
Zauważyłeś łamliwe włosy czy słabe paznokcie? Może to być sygnał niedoboru biotyny! Dowiedz się, jak ta witamina wpływa na zdrowie i jak jej brak może się objawiać. Nie przegap!
Pycnogenol to preparat na bazie wyciągu z sosny nadmorskiej, po który chętnie sięgają diabetycy i kobiety w okresie menopauzy. Sprawdź, w czym jeszcze może pomóc.
L-glutamina - źródło zdrowia, odporności i sprawności fizycznej; sprawdź, dlaczego tak jest i jak działa
Glicyna, aminokwas endogenny, korzystnie wpływający na wiele aspektów zdrowotnych, niezbędny dla funkcjonowania całego organizmu, skutecznie wspomagający leczenie różnych chorób.