Odkryj tajemnice konwalii majowej! Czy jest trująca? Poznaj objawy zatrucia, interakcje z lekami i porady pierwszej pomocy. Unikaj zagrożeń i pozostaj bezpieczny.
Czeremcha – Jak wygląda, właściwości, zastosowanie i działanie
- Opublikowano: 23.08.2022 - Aktualizacja: 06.10.2022
Czeremcha to roślina, która jest stałym elementem krajobrazu polskich lasów. Wykazuje liczne właściwości zdrowotne, dlatego stanowi popularny surowiec zielarski. Mimo że utarło się przekonanie, że owoców czeremchy nie powinno się spożywać, gdyż są one trujące, to można po nie sięgać bez obaw o zdrowie. Czym jeszcze wyróżnia się ta roślina? Jaki jest jej wpływ na organizm człowieka? Wyjaśniamy!
Czeremcha (łac. Padus avium Mill. lub Prunus padus L.) może występować pod postacią krzewu albo drzewa. Bywa nazywana też smrodynią i jest znana również jako śliwa kocierpka. Rośnie dziko w Polsce, występuje na terenie całej Europy, Azji Mniejszej i na zachodnim skraju Syberii. Czeremchy rosną zazwyczaj na nieużytkach, w wilgotnych lasach łęgowych, a oprócz tego dobrze czują się w bliskim sąsiedztwie zbiorników wodnych i to zarówno w pobliżu rzek, jezior, jak i małych strumieni oraz stawów.
Kora czeremchy jest zwykle ciemnobrązowa i wydziela nieprzyjemny dla człowieka zapach. Długie, zwisające gałęzie drzewa i krzewu są pełne eliptycznych, podłużnych liści.
Równie wyrazistą woń mają białe kwiaty tej rośliny. W zależności od jej odmiany pojawiają się one na gałęziach w kwietniu, w maju lub w czerwcu.
Tym, co szczególnie przykuwa uwagę, są owoce czeremchy. Są one kuliste, błyszczące i najczęściej czarne lub ciemnoczerwone. Owoce czeremchy zawierają wiele substancji odżywczych, witamin, dlatego są wykorzystywane w ziołolecznictwie i w medycynie ludowej.
Rodzaje czeremchy
Wyróżnia się dwie odmiany czeremchy. W zależności od miejsca pochodzenia tej rośliny jest to:
czeremcha zwyczajna – kwitnie ona wiosną i dość wcześnie owocuje. Liście czeremchy zwyczajnej mają ząbkowane brzegi, a od spodu są niebieskie. Jeśli ma ona postać drzewa, to osiąga wysokość ok. 10-15 m. Natomiast krzew nie jest wyższy niż 4 m;
czeremcha amerykańska – pochodzi ona z Ameryki Północnej, ale występuje również w Europie. Czeremcha amerykańska jest znacznie wyższa niż odmiana zwyczajna. Za Oceanem drzewa osiągają wysokość nawet 35 m. Natomiast te z nich, które rosną na Starym Kontynencie, są o ok. 15 m niższe. Drzewo to owocuje dopiero we wrześniu lub w październiku. Jego liście są błyszczące, a gałęzie, dopóki nie pojawią się na nich owoce, są uniesione do góry.
Czeremcha zwyczajna – właściwości zdrowotne
O roślinie tej wspominał już grecki historyk żyjący w V w. p.n.e. – Herodot z Halikarnasu. To dzięki niemu wiadomo, że owoce czeremchy wykorzystywano do produkcji wina lub jadano je z dodatkiem soli. Od wieków były one też znane w medycynie ludowej. Już przed laty doceniano również dobroczynny wpływ na organizm liści czeremchy.
Dziś wiadomo, że w roślinie tej znajdują się:
witamina C – dzięki temu, że owoce czeremchy zawierają jej dużą dawkę, sięganie po nie może wesprzeć funkcjonowanie układu odpornościowego;
fenole, a w tym flawonoidy, garbniki i antocyjany – wykazują one działanie antyoksydacyjne. Oznacza to, że wspierają walkę z wolnymi rodnikami. Wspomagają one przyswajanie witamin, działanie układu nerwowego, prawidłową pracę serca;
karotenoidy – mają działanie antyoksydacyjne, a spożywanie produktów, w których się one znajdują, pomaga opóźniać procesy starzenia;
kwas jabłkowy – wspomaga walkę z wolnymi rodnikami, wspiera ochronę organizmu przed bakteriami, pomaga załagodzić stany zapalne;
kwas cytrynowy – wspomaga on przemianę materii w organizmie;
rutyna – ten związek zaliczany do flawonoidów ma szczególne znaczenie dla odporności – wspiera on funkcjonowanie układu immunologicznego.;
błonnik – pomaga on podkręcić metabolizm.
Oprócz tego czeremcha jest bogata w cenne dla zdrowia pierwiastki – fosfor, potas, wapń.
Czeremcha – zastosowanie
Owoce czeremchy są doceniane nie tylko ze względu na swoje właściwości prozdrowotne – mają one też ciekawy, charakterystyczny, cierpki smak. Właśnie dlatego znalazły zastosowanie zarówno w ziołolecznictwie, jak i w kuchni. Oprócz tego surowcami zielarskimi są również kwiaty czeremchy i jej młode liście.
Owoce czeremchy
Zarówno czeremcha amerykańska, jak i zwyczajna znalazły zastosowanie w kuchni. Ich owoce:
wykorzystuje się do produkcji przetworów – mogą powstać z nich dżemy i konfitury;
są często bazą domowych trunków – nalewek i likierów;
sprawdzają się do produkcji syropów i soków – będą one doceniane nie tylko za walory smakowe. Mogą znaleźć się one także w domowej apteczce. Ich dodawanie do herbaty to sposób na dostarczenie organizmowi witaminy C, która wspiera odporność organizmu;
mogą być urozmaiceniem ciast, deserów, a nawet owsianki;
można jeść na surowo, dodawać do sałatek, herbaty, a ponadto dobrze smakują one w towarzystwie przypraw korzennych – cynamonu i kardamonu.
Kwiaty czeremchy
Kwiaty czeremchy należy zbierać, kiedy zaczynają kwitnąć i gdy są w rozkwicie. Następnie suszy się je i wykorzystuje do przygotowywania odwarów.
W takiej formie mogą być one wykorzystywane do przemywania:
oczu – w przypadku zapalenia spojówek;
wrzodów na skórze, hemoroidów;
cery trądzikowej.
Cennym surowcem zielarskim są też liście czeremchy. Już wieki temu wykorzystywano je, lecząc dolegliwości skórne oraz rany. Za ich właściwości odkażające odpowiadają zawarte w nich glikozydy. Dlatego w medycynie ludowej liście czeremchy uważano za doskonały środek na rany. Oprócz tego odstraszano za ich pomocą owady, a w tym uciążliwe komary – bakteriobójcze glikozydy są toksyczne dla insektów. Natomiast w przypadku ukąszenia, przykładano liście do skóry, co pomagało przyspieszyć zmniejszenie obrzęku.
Jak działa czeremcha i na co pomaga?
Czeremcha i przetwory, likiery, nalewki na jej bazie są smaczne, ale ich spożywanie to także sposób na wsparcie funkcjonowania organizmu. Roślina ta jest przeznaczona zarówno do użytku zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Warto po nią sięgać profilaktycznie i w przypadku różnych dolegliwości.
Czeremcha a zdrowie
Ze względu na dużą zawartość cennych dla zdrowia substancji czeremcha jest polecana osobom:
przeziębionym – znajdująca się w niej witamina C wspomaga odporność organizmu. Ponadto zawarte w niej substancje wspomagają łagodzenie objawów w przypadku infekcji układu oddechowego, bólów gardła – dotyczy to zwłaszcza tych, którym dokucza wtedy uciążliwy kaszel;
mającym problemy z układem pokarmowym – czeremcha jest bogata w pektyny – związki te wspierają mikroflorę jelit, dlatego wspomagają leczenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Mogą być spożywane np. w przypadku biegunki i zatrucia pokarmowego;
które walczą z depresją, stanami lękowymi, napięciem nerwowym.
Spożywanie czeremchy może pomóc także kobietom, którym dolega zespół napięcia przedmiesiączkowego i które obficie krwawią podczas menstruacji. Roślina ta pomaga również łagodzić uciążliwe objawy menopauzy.
Czeremcha a skóra
Napar z czeremchy może być wykorzystywany przez tych, którzy cierpią na choroby skóry. Pomaga on łagodzić dolegliwości związane z AZS i egzemą. Można sięgać po niego także w przypadku owrzodzeń, obrzęków i różnego rodzaju stanów zapalnych skóry. W takich sytuacjach warto zażywać kąpieli z dodatkiem kwiatów tej rośliny. Natomiast macerat z czeremchy pomaga ograniczyć łojotok i nawilżyć skórę.
Czeremcha a układ moczowy
Substancje znajdujące się w owocach czeremchy mają działanie diuretyczne. Oznacza to, że wspomagają one produkcję moczu. Z tego względu same owoce czeremchy, ale także specyfiki na bazie tej rośliny wspierają ochronę przed powstawaniem kamieni nerkowych oraz detoksykację organizmu. Również dlatego bywają one zalecane osobom, którym dokucza zapalenie pęcherza.
Dlaczego warto stosować czeremchę?
Owoce czeremchy – amerykańskiej i zwyczajnej – są błędnie uważane za trujące, gdyż w ich pestkach znajduje się cyjanowodór. Jednak związek ten jest obecny także m.in. w jabłkach i wiśniach. Miąższ owoców czeremchy można bez obaw jeść na surowo.
Spożywanie tych małych, ciemnych kulek to naturalny sposób na wsparcie funkcjonowania układu:
pokarmowego;
moczowego;
nerwowego;
immunologicznego.
Natomiast używanie kory czeremchy, jej kwiatów, liści, przygotowywanie na ich bazie naparów, dodawanie ich do kąpieli może wspomóc skórę. Takie domowe zabiegi pielęgnacyjne mogą być wsparciem w łagodzeniu trądziku i objawów poważniejszych chorób skórnych.
Jak stosować czeremchę – dawkowanie
Czeremcha zawiera glikozydy cyjanogenne jednak nie znajdują się one w miąższu jej owoców. Dlatego też nawet zjedzenie ich nieco większej porcji nie będzie groźne dla zdrowia. Należy jednak unikać spożywania ich pestek, a także kory i liści – zawierają one nawet do 3% toksycznych substancji. Unieszkodliwia je obróbka termiczna.
Czeremcha – przeciwwskazania
Suszone owoce czeremchy, używanie odwarów na bazie liści, kory, uważa się za bezpieczne. Odradza się jednak sięganie po tę roślinę przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Oprócz tego owoców czeremchy nie należy spożywać w nadmiarze – może to wywołać efekt przeczyszczający.
Czeremcha – efekty stosowania
Odmiana zwyczajna i czeremcha amerykańska to rośliny, w których znajdują się substancje:
wspomagające zdrowie – cenne składniki znajdujące się w owocach i liściach czeremchy wszechstronnie wspierają funkcjonowanie organizmu – efektem tego jest większa odporność na infekcje, szybsze gojenie się ran, obrzęków, brak uciążliwych dolegliwości ze strony układu pokarmowego;
pomagają poprawić stan skóry i zatroszczyć się o urodę – to substancje, które wspomagają proces leczenia trądziku, AZS, egzemy.
Czeremcha – skutki uboczne
Owoce czeremchy spożywane w rozsądnych ilościach nie powinny wywoływać skutków ubocznych. Natomiast jeśli chodzi o suplementy diety z tą rośliną w składzie, to należy używać ich tak, jak określił to ich producent w instrukcji. Wtedy ich spożywanie będzie bezpieczne dla zdrowia.
Jak zrobić nalewkę z czeremchy?
Nalewkę przygotowuje się z owoców czeremchy. Aby powstała czeremchówka, należy 1 kg umytych, ciemnych kulek zasypać 0, 5kg cukru oraz zalać 1l spirytusu lub wódki. Po upływie 10 dni nalewkę wystarczy przefiltrować.
Można samemu zbierać owoce czeremchy, przyrządzać z nich konfitury, trunki lub kupować sklepowe produkty. Spożywanie takich specjałów to sposób na to, aby wspomóc swoje zdrowie.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Odkryj skuteczne domowe sposoby na katar. Naucz się 11 technik, które pomogą Ci pozbyć się tej nieprzyjemnej dolegliwości.
Uspokajające właściwości werbeny pospolitej znane są od dawna, ale czy wiesz, że ta roślina ma zastosowanie także w kuchni i kosmetyce? Odkryj sekrety zmysłowo pachnącej werbeny.
Polecane dla Ciebie
Chlorek magnezu to suplement, który pomoże uzupełnić niedobory tego pierwiastka w Twoim organizmie, zobacz, jak działa i jak go bezpieczenie stosować!
Odkryj wpływ maślanu sodu na zdrowie i dowiedz się o jego 5 potencjalnych skutkach ubocznych. Czytaj teraz, by świadomie korzystać z maślanu!
Dowiedz się wszystkiego o wodzie z brzozy, która w medycynie ludowej jest od lat z sukcesem używana na wzmocnienie odporności, reumatyzm, kamienie nerkowe, anemię czy wrzody.
Poznaj sekrety magnezu! Odkryj, czy można go przyjmować bez przerwy, jakie są skutki nadmiaru, zalecane dawki i naturalne źródła. Czytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej!
Soplówka jeżowata to grzyb, którego składniki aktywne wspierają funkcjonowanie organizmu. Wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, wspomagające odporność.