Pracę trzustki wspomaga wiele ziół. Pomocne okazują się m.in. kwiat nagietka, babka lancetowata, kocanka piaskowa. Poznaj ich właściwości.
Poziewnik szorstki - Właściwości, działanie, zastosowanie, przeciwwskazania i
- Opublikowano: 18.05.2023 - Aktualizacja: 08.08.2023
Na terenie całego naszego kraju rośnie wiele roślin i ziół mających cenne właściwości lecznicze, stosowanych w medycynie ludowej, sprawdzających się jako skuteczne remedium na rozmaite dolegliwości. Warto z nich korzystać każdego dnia, a jedną z takich roślin jest z pewnością poziewnik szorstki (Galeopsis tetrahit L.), błędnie uważany tylko za chwast i stanowczo za rzadko stosowany. Zdecydowanie warto docenić jego działanie prozdrowotne, zapoznać się z nim trochę bliżej, aby wiedzieć, w jakich sytuacjach można po niego sięgnąć i w jaki sposób należy go używać.
Poziewnik szorstki (Galeopsis tetrahit L.) to jednoroczna roślina należąca do rodziny jasnotowatych, uważana za pospolity chwast i rosnąca w naturze praktycznie na całym obszarze Europy, także w Polsce, oraz w północnej części Azji i w Afryce. Łodyga poziewnika może dorastać aż do 100 cm długości, w górnej części ma charakterystyczne zgrubienia i dodatkowo jest cała pokryta kłującymi włoskami.
Korzeń rośliny jest palowy, liście są zielone, podłużnego, nieco jajowatego kształtu, szpiczasto zakończone i o karbowanych brzegach, ustawione naprzeciwlegle, także pokryte drobnymi włoskami. Kwiaty poziewnika szorstkiego są przeważnie białe, liliowe albo różowe, zebrane w charakterystyczne okółkowe kwiatostany, a długość korony kwiatowej sięga 2 cm. Kiedy przekwitną, tworzą tzw. rozłupki i z jednej rośliny w ciągu całego jej życia powstaje ponad 200 nasion.
Gdzie można znaleźć poziewnik szorstki?
Ta lecznicza roślina kwitnie od czerwca aż do października i można ją spotkać w wielu miejscach, między innymi przy uprawach rolnych, na obrzeżach pól zbóż jarych i w sadach, leśnych polanach i niezbyt widnych lasach, poboczach, nieużytkach czy na porębach, preferuje więc tereny ruderalne. Ma dosyć duże wymagania co do gleby, występuje przeważnie na glebach żyznych, lecz o niewielkiej wilgotności i bogatych w składniki odżywcze, przede wszystkim w azot.
Jako gatunek cieniolubny, nie lubi zbytniego nasłonecznienia, więc warto jej szukać przede wszystkim w zacienionych miejscach. W Polsce można spotkać kilka gatunków poziewnika szorstkiego np. poziewnik polny, poziewnik wąskolistny czy piaskowy, lecz ich właściwości lecznicze są praktycznie takie same. Inne jej kiedyś stosowane, ludowe nazwy rośliny, to konopka, badyl czy koci pysk.
Poziewnik szorstki – właściwości
Skoro znamy już miejsca, w których występuje ziele poziewnika szorstkiego i potrafimy je prawidłowo zidentyfikować, nadszedł wreszcie czas, aby zapoznać się z jego właściwościami i dowiedzieć się, jak korzystnie wpływa na nasze zdrowie:
zwiększa wydzielanie żółci, przez co ułatwia trawienie;
pozwala utrzymać właściwą równowagę kwasowo-zasadową;
przyspiesza gojenie się tkanki płucnej;
aktywuje procesy budujące włosy, skórę, paznokcie i naczynia krwionośne, na co wpływ ma krzemionka zawarta w tej roślinie;
pozytywnie wpływa na układ moczowy;
usprawnia pracę jelit;
działa uspokajająco i kojąco na układ nerwowy;
pozytywnie wpływa na układ oddechowy;
działa rozkurczowo, przeciwzapalnie, antybakteryjnie, antyseptycznie i przeciwbólowo.
Poziewnik szorstki – zastosowanie
Trudno jest sobie wyobrazić, że roślina mająca taki skład i tak szerokie właściwości sprzyjające zdrowiu nie znajdzie zastosowania w ziołolecznictwie i medycynie naturalnej. Zbierane samodzielnie albo kupowane w sklepach zielarskich ziele cięte poziewnika szorstkiego można stosować w przypadku różnych przypadłości nękających nasz organizm, a odpowiednio dawkowane sprawdza się na:
problemy z prawidłowym trawieniem, pobudza pracę jelit i ułatwia wypróżnianie;
obniżenie za wysokiego ciśnienia krwi;
osłabione zdrowie i kondycję włosów, czemu sprzyja krzemionka obecna w tym zielu;
przywrócenie elastyczności skórze i regulację ilości wydzielanego sebum;
trudności z odkrztuszaniem towarzyszące chorobom układu oddechowego;
zaburzenia snu i problemy z zasypianiem;
niewłaściwie funkcjonujące drogi moczowe;
osłabione np. osteoporozą kości i stawy.
Jak działa poziewnik szorstki i na co może pomóc?
Działanie, jakim charakteryzuje się ta roślina lecznicza, jest bezpośrednio powiązane z jej składem, zwłaszcza najważniejszą substancją, którą jest łatwo rozpuszczalna krzemionka. Dzięki swoim właściwościom bardzo szybko się wchłania i gromadzi w wielu tkankach organizmu. Zawiera ją skóra, ściany naczyń krwionośnych, tkanka płucna, krwinki czerwone, trzustka oraz błony śluzowe. Razem z innym składnikami, takimi jak np. saponiny, wpływa na zastosowanie poziewnika:
wykrztuśne, najlepiej razem z innymi ziołami;
antyseptyczne, do dezynfekcji ran i podrażnień skóry;
zapobiegające infekcjom o podłożu bakteryjnym, przede wszystkim w drogach oddechowych i przewodzie pokarmowym;
redukujące istniejące dolegliwości bólowe;
w dolegliwościach układu pokarmowego, ziele poziewnika zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i odkaża przewód pokarmowy;
redukujące wspomniane wysokie ciśnienie krwi;
w stanach zapalnych i infekcjach dróg oddechowych;
oczyszczające organizm z toksyn, chociaż ma stosunkowo słabe działanie moczopędne.
Jakie składniki zawiera poziewnik szorstki?
Podobnie, jak inne rośliny lecznicze i zioła, także poziewnik zawdzięcza swoje działanie zawartości licznych substancji czynnych, aktywnie oddziałujących na ludzki organizm. Stosowanie ziela poziewnika szorstkiego (Herba Galeopsidis) dostarcza organizmowi takie związki jak:
krzemionka rozpuszczalna w wodzie;
polifenole;
garbniki;
olejek eteryczny;
gorycze;
flawonoidy, pochodne skutelareiny;
kwasy fenolowe;
kwasy organiczne, w tym kawowy i salicylowy;
saponiny;
irydoidy i terpenoidy;
alkaloidy, w tym stachydryna;
liczne sole mineralne.
Jak stosować poziewnik szorstki – dawkowanie
Galeopsis tetrahit można stosować na wiele sposobów, trzeba jednak pamiętać, aby przestrzegać dawkowania, jakie znajdziemy zazwyczaj na kupionym opakowaniu ziela poziewnika. Zdecydowanie nie należy przekraczać zalecanego spożycia preparatów robionych na bazie poziewnika, co może spowodować pewne skutki uboczne, a w za dużych dawkach jest wręcz toksyczny. Spośród najpopularniejszych form użycia tego zioła warto wymienić:
Napar z poziewnika
Aby sporządzić napar, wystarczy tylko wziąć 1-2 łyżeczki ziela poziewnika szorstkiego, zalać je szklanką wody, oczywiście gorącej i pozostawić na około 15 minut do całkowitego zaparzenia. Zalecana dawka to ½ szklanki dziennie, działa wewnętrznie na wiele wymienionych wyżej schorzeń, można go także stosować zewnętrznie, a jeszcze większą skuteczność zyska, gdy zmieszamy go z innymi ziołami. Często występuje jako składnik mieszanek ziołowych, razem z takimi roślinami jak skrzyp polny albo rdest ptasi.
Wino z poziewnika
Ziele poziewnika szorstkiego doskonale nadaje się do zrobienia wina. Rozdrabnia się je w wodzie, zagotowuje, a po zmniejszeniu ognia gotuje dalsze 20 minut. Taki napar po ostudzeniu należy wymieszać w proporcjach 1 do 3 z ulubionym winem, gdzie 1 stanowi poziewnik, a następnie odstawić na 2-3 tygodnie. Jedna lampka wina, pita od czasu do czasu, wzmocni przede wszystkim osłabione kości.
Ocet z poziewnika
W celu zrobienia octu ziele poziewnika szorstkiego zalewamy octem jabłkowym mającym stężenie 3%, a następnie gotujemy taką mieszankę, aż doprowadzimy ją do wrzenia. Ocet z poziewnika po wystudzeniu można stosować tylko zewnętrznie np. do przemywania skóry, rozprowadzając 1 łyżkę octu w litrze wody.
Jak zrobić nalewkę z poziewnika?
Aby zrobić nalewkę, należy zmieszać 1 część ziela poziewnika z 5 częściami alkoholu o mocy 40-70% i odstawić na jakiś czas do naciągnięcia. Zalecana dawka to 1 łyżeczka dziennie, można też używać nalewki do dezynfekcji skóry.
Poziewnik szorstki – interakcje z lekami
Biorąc pod uwagę stosunkowo rzadkie stosowanie poziewnika szorstkiego w celach leczniczych, nie przeprowadzono dokładnych badań w kwestii możliwości wejścia w interakcję z popularnymi farmaceutykami.
Poziewnik szorstki – przeciwwskazania
Zanim zdecydujemy się na użycie poziewnika, powinniśmy wiedzieć, że nie każdy może spożywać to ziele. Najważniejsze przeciwwskazania do tego to młody wiek, nie wolno go podawać dzieciom oraz ewentualna nadwrażliwość lub uczulenie na tę roślinę. Nie wolno go również podawać kobietom w ciąży i w okresie karmienia piersią.
Poziewnik szorstki – skutki uboczne i działania niepożądane
Skutki uboczne zastosowania poziewnika, który według wielu źródeł jest rośliną trującą, występują zazwyczaj przy jego przedawkowaniu i w takim przypadku należy liczyć się przede wszystkim z zaburzeniami ze strony układu pokarmowego, biegunką i silnymi wymiotami. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy zasięgnąć porady eksperta, np. od ziołolecznictwa i przestrzegać zaleceń opisanych na opakowaniu ziela, jakie kupimy w sklepie zielarskim.
Dlaczego warto stosować poziewnik szorstki?
Przede wszystkim dlatego, że ma szerokie właściwości lecznicze, wykazuje skuteczność na wiele dolegliwości, pomagając pozbyć się ich symptomów w naturalny i bezpieczny sposób, oczywiście przy przestrzeganiu zalecanego dawkowania. Warto zainteresować się nim bliżej i posiadać w domowej apteczce suszone ziele albo suplementy mające poziewnik szorstki w składzie. Doskonale uzupełni działanie innych ziół, a korzyści zdrowotne, jakie odniesiemy z jego regularnego stosowania, są trudne do podważenia.
Jak zbierać i suszyć poziewnik szorstki?
Poziewnik szorstki zbiera się od czerwca do października, należy przy tym pamiętać, aby robić to w rękawiczkach, ponieważ jego włoski są kłujące i mogą podrażniać skórę. Zbiera się wyłącznie górne pędy, jedną parę liści i kwiaty, które suszy się w pozycji rozłożonej, koniecznie w przewiewnym, suchym i ciepłym miejscu, a zalecana temperatura suszenia powinna wynosić około 40 stopni Celsjusza.
Zapobiegnie to zawilgoceniu ziela, które nie straci swoich cennych własności sprzyjających zdrowiu i będzie nadawało się do użycia przez dłuższy czas, chociaż zalecany okres przydatności do spożycia wynosi 1 rok. Równie ważne jest jego odpowiednie przechowywanie, zawsze w szczelnie zamkniętym opakowaniu, najlepiej w słoiku z dokładnie dopasowaną pokrywką. Należy je także chronić przed światłem słonecznym i dziećmi, które w żadnym wypadku nie mogą mieć dostępu do tego, oraz każdych innych ziół.
Zielares
Zielares to portal o zdrowiu, urodzie, suplementach diety i aktywności fizycznej. Nasz Zespół Redakcyjny publikuje merytoryczne artykuły zgodne z wynikami nowych badań naukowych. W trosce o zdrowie naszych Czytelników stawiamy na rzetelne, pogłębione podejście do zdrowia i suplementacji. Piszemy w jasny i klarowny sposób, by dotrzeć do jak największej liczby osób zainteresowanych zdrowym trybem życia.
Czytaj także
Kocimiętka to roślina zielna o cennych właściwościach prozdrowotnych. Pomaga łagodzić stany zapalne, wspiera działanie antybakteryjne, wspomaga układ pokarmowy.
Psianka słodkogórz, toksyczna roślina mająca jednocześnie cenne właściwości, korzystna dla zdrowia, kiedy używamy jej w ściśle określonych, zalecanych przez ekspertów dawkach.
Polecane dla Ciebie
Omułek zielonowargowy ma wiele korzyści dla zdrowia, ale jak każdy suplement, może mieć pewne działania niepożądane. Dowiedz się więcej o jego właściwościach i ryzykach!
Jak działają naturalne spalacze tłuszczu? To mityczne substancje cudotwórcze, czy realne i skuteczne suplementy diety? Czy są bezpieczne? Które są najlepsze i czy mają skutki uboczne?
Odkryj, jak uzupełnić żelazo! Poznaj produkty bogate w ten minerał, objawy niedoboru i wskazówki, jak zadbać o jego optymalny poziom w ciele.
Siarka organiczna na zdrowe stawy i jędrną skórę. Gdzie znaleźć ten cenny związek i jak włączyć go diety? Zobacz dlaczego warto stosować MDM!
Kwas hialuronowy to prawdziwy eliksir młodości; nie tylko wygładza zmarszczki i poprawia jędrność skóry, ale również istotnie wpływa na ruchomość stawów i ogólną kondycję organizmu.